Του Κώστα Κατίκου
Η αύξηση των τρεχουσών εισφορών, οι προσαυξήσεις των παλαιών οφειλών που τρέχουν χωρίς φρένο, αλλά και η “κουλτούρα” της… επόμενης ρύθμισης, που θα τακτοποιήσει χρέη που έμειναν απλήρωτα από τις προηγούμενες, αποτελούν τους λόγους για τους οποίους ο ένας στους δύο από τους οφειλέτες του ΕΦΚΑ που μπαίνουν σε ρύθμιση την εγκαταλείπουν πριν κλείσουν το εξάμηνο. Στο τέλος Μαρτίου 2024 οι συνολικές ενεργές ρυθμίσεις ήταν 326.081 και το ρυθμισμένο ποσό 4.532.717.225 ευρώ, ενώ οι ολοκληρωμένες ρυθμίσεις από όσες τέθηκαν σε ισχύ την προηγούμενη 5ετία ήταν συνολικά 672.237 για οφειλές στο Κ.Ε.Α.Ο. ύψους 3.255.089.382 ευρώ.
Από τους οφειλέτες που εντάχθηκαν στις ρυθμίσεις του ΚΕΑΟ πάνω από το 51% καταλήγουν να τις εγκαταλείπουν, ενώ σε όρους ποσού οφειλών το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 72%. Στην πράξη τα 7 από τα 10 ευρώ της οφειλής που μπαίνει σε ρύθμιση μένουν ανείσπρακτα και επιστρέφουν ξανά στην καρτέλα των οφειλετών με περισσότερες προσαυξήσεις. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνονται τα χρέη στον ΕΦΚΑ και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν το 50% των οφειλών (περίπου 24 δισ. ευρώ) από τα χρέη των 48 δισ. ευρώ προς τα ταμεία να ζητούν εναγωνίως μια νέα ευκαιρία για να μειώσουν τα βάρη των παλαιών τους οφειλών. Το γεγονός όμως ότι πλέον κάθε νέα οφειλή που δημιουργείται ξεκινά από υψηλότερη βάση λόγω της αύξησης των εισφορών καθιστά ακόμη πιο δύσκολη τη μείωση των παλαιών βαρών, καθώς απαιτείται από τους οφειλέτες να καταβάλουν υψηλότερη δόση λόγω τόκων και αυξημένες τις τρέχουσες εισφορές.
Αν λάβει κανείς υπόψη ότι σε ένα χρόνο λήγει και το πάγωμα του επιτοκίου για τις ρυθμίσεις χρεών στον ΕΦΚΑ και από το 5,5% μπορεί να εκτιναχθεί στο 8,5% του χρόνου τον Σεπτέμβριο, τότε γίνεται αντιληπτό ότι οι οφειλέτες έχουν κάθε λόγο να επανεξετάσουν τις επιλογές που τους δίνει η νομοθεσία για να ρυθμίσουν τα χρέη τους, προτού καταστούν ανεπίδεκτα ρύθμισης.
Οι ρυθμίσεις που υπάρχουν αυτή τη στιγμή είναι τριών ταχυτήτων, και ειδικότερα:
1. Στην πρώτη ταχύτητα είναι η πάγια ρύθμιση (ρύθμιση παντός καιρού) με 12 ή 24 δόσεις και επιτόκιο 5,5%. Σε αυτή εντάσσονται όλοι ανά πάσα στιγμή, για να μειώσουν τα βάρη και κυρίως για να αποτρέψουν μια μικρή οφειλή να μεγαλώσει από τις προσαυξήσεις που τρέχουν με ετήσιο τόκο 8,5% και δεν έχουν “ταβάνι”, αλλά συνεχίζουν να χρεώνονται ακόμη και όταν το χρέος διπλασιαστεί.
2. Στη δεύτερη ταχύτητα είναι οι ρυθμίσεις για τους οφειλέτες που πρόκειται να βγούν στη σύνταξη με χρέη έως 20.000 ευρώ και έως 30.000 ευρώ στον ΕΦΚΑ και έως 6.000 ευρώ ή έως 10.000 ευρώ για τον ΟΓΑ. Από αυτές τις ρυθμίσεις σε ισχύ είναι μόνον αυτή για οφειλές έως 20.000 ευρώ (ή έως 6.000 ευρώ για τον ΟΓΑ) και προβλέπουν “εξόφληση” των χρεών με 60 δόσεις, που θα παρακρατούνται από τη σύνταξη. Για οφειλή 20.000 ευρώ προς τον ΕΦΚΑ η παρακράτηση είναι 333 ευρώ από τη σύναξη, για χρέη 15.000 ευρώ η παρακράτηση είναι 250 ευρώ τον μήνα από τη σύνταξη, ενώ στον ΟΓΑ το ανώτερο ποσό παρακράτησης της σύνταξης έναντι της οφειλής φτάνει στα 100 ευρώ τον μήνα για 60 μήνες.
3. Στην τρίτη ταχύτητα είναι η ρύθμιση χρεών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού. Σε αυτή τη ρύθμιση οι δόσεις φτάνουν τις 240 για χρέη προς το Δημόσιο (ΑΑΔΕ/ΔΟΥ) και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ/ΚΕΑΟ) και έως 420 αν υπάρχουν και χρέη σε τράπεζες. Προβλέπεται κούρεμα προσαυξήσεων, ή ακόμη και χρέους, αλλά το μειονέκτημα του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι ότι οι οφειλέτες και οι εγγυητές (αν πρόκειται για χρέη σε τράπεζες) βάζουν ενέχυρο την περιουσία τους έναντι μέρους της οφειλής. Στη ρύθμιση του εξωδικαστικού μέχρι τον Μάρτιο του 2024 είχαν ενταχθεί 27.380 οφειλέτες του ΕΦΚΑ για χρέη 1,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι 17.681 παραμένουν, ενώ 8.759 την εγκατέλειψαν και μόνον 940 κατάφεραν να την ολοκληρώσουν.
Πάγος σε νέες ρυθμίσεις μέχρι νεωτέρας…
Το ενδεχόμενο για μια νέα ρύθμιση γενικής εφαρμογής, όπως ήταν η παλιά των 120 δόσεων (ν.4611/2019), δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα της κυβέρνησης, αλλά τίποτα δεν μπορεί και να αποκλειστεί.
Η πιθανότητα νέας ρύθμισης μπορεί να εξεταστεί σε άλλη βάση και μόνον όταν συγκεντρωθούν όλα τα χρέη σε μία καρτέλα, ενώ τώρα ένας οφειλέτης που χρωστά σε ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΤΣΑΥ και επικουρικό έχει 4 διαφορετικές καρτέλες για κάθε οφειλή. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο μητρώα (καρτέλες) χρεών, ενώ οι οφειλέτες δεν ξεπερνούν τους 600.000 Η ενιαία καρτέλα με όλα τα χρέη σε ένα μητρώο θα είναι έτοιμη από τον ΕΦΚΑ εντός του 2025 και τότε θα μπορεί να επανεξεταστεί μια συνολική ρύθμιση χρεών.
Πώς σβήνουν τα χρέη μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού
Βασικό κομμάτι της ρύθμισης οφειλών με τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών αποτελεί η μερική διαγραφή χρέους, έως 75% επί της βασικής οφειλής προς το Δημόσιο, έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ και έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ.
O εξωδικαστικός μηχανισμός δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους οφειλέτες (φυσικά και νομικά πρόσωπα) μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας, με μία ενιαία αίτηση, να ρυθμίσουν συνολικά τις οφειλές τους σε έως 240 δόσεις προς Εφορία και ΕΦΚΑ-ΚΕΑΟ και έως 420 δόσεις προς τράπεζες και διαχειριστές δανείων.
Ο μηχανισμός παράγει μια αυτόματη ρύθμιση οφειλών, βάσει της αξίας της περιουσίας και του διαθέσιμου εισοδήματος, μετά την κάλυψη των εύλογων και ανελαστικών δαπανών του οφειλέτη, των συνοφειλετών και εγγυητών του. Μέσω της ρύθμισης επιτυγχάνεται και η αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης. Επιπροσθέτως, χορηγείται για 5 έτη κρατική επιδότηση έως 210 ευρώ μηνιαίως στη δόση των δανείων για πρώτη κατοικία των ευάλωτων νοικοκυριών.