Του Καθηγητή Τζέφρευ Λέβετ *

Καθώς γράφω, δεν μπορώ παρά να θυμηθώ το καλοκαίρι του 1945 και τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Υπήρχαν τόσα πολλά που έπρεπε να γίνουν κατανοητά τότε. Καθώς η κατανόησή μου για την (ατομική) βόμβα και την τεράστια καταστροφικότητά της μεγάλωνε, εστίασα περισσότερο στην τελευταία και σκέφτηκα πως, αν θυμόμασταν καλά τις φρικαλεότητες, αυτές θα λειτουργούσαν ως δικλείδα ασφαλείας για τον τερματισμό της μελλοντικής χρήσης ατομικών όπλων.

Μια εικόνα της φρίκης είναι η αγωνία μιας όμορφης ηθοποιού και εθνικού ειδώλου της Ιαπωνίας. Η ηθοποιός βρέθηκε αναίσθητη σε ένα σημείο της πόλης της Χιροσίμα, όπου το πυρηνικό φως, μετά την έκρηξη, ήταν φωτεινότερο από χίλιους ήλιους. Όταν ανέκτησε τις αισθήσεις της, η μόνη της σκέψη ήταν να ενημερώσει τον αυτοκράτορα για τη φρίκη της ατομικής βόμβας. Κατάφερε να φτάσει στο ποτάμι, επέπλεε πάνω στο νερό για αρκετή ώρα και, στη συνέχεια, τραβήχτηκε έξω από στρατιώτες που την αναγνώρισαν αμέσως. Δύο εβδομάδες αργότερα, στο Τόκιο, δεν είχε μαλλιά και το δέρμα της είχε διαβρωθεί… Δεν απέμεινε τίποτε από τη νιότη και την ομορφιά της. Η χαρά που έδινε στο κοινό δεν υπήρχε πια. Η αποστολή της να φτάσει στον αυτοκράτορα είχε ολοκληρωθεί, αλλά η ζωή της είχε τελειώσει.

Ογδόντα χρόνια μετά, βλέποντας την ιδέα μου να ξεθωριάζει, προσπαθώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου το σύνολο των επιπτώσεων της θερμότητας του ραδιενεργού νέφους. Ογδόντα χρόνια μετά, δεν το έχω καταφέρει.

Ερχόμενος στα καθ’ ημάς, στις οκτώ ημέρες που συγκλονίζουν τον κόσμο μας (20-28 Ιανουαρίου 2025), από το Καπιτώλιο στα χιόνια του Νταβός και τη ρύθμιση του ρολογιού της Ημέρας της Κρίσεως, βλέπουμε μια περίπλοκη πραγματικότητα με τον ‘Elon Trump’, τον ‘Donald Musk’ και αβέβαιες αποκαλύψεις. Οι άνθρωποι του Προέδρου Trump είναι μορφωμένοι επιχειρηματίες, άνθρωποι που στοχεύουν στο κέρδος, παραμένοντας μακριά από έννοιες που συνδέονται με τον πολιτισμό, την ειρήνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό.

Την πρώτη ημέρα, ο καιρός ήταν κρύος και τα γεγονότα φωτεινά και διαφανή, χωρίς όμως να παρέχουν την ευρύτερη δυνατή εικόνα των πραγμάτων. Στο περιθώριο, ‘φτερούγισαν’ μερικές φωτεινές και σκοτεινές σκιές. Διαδοχικές στιγμές με αποκαλυφθέν ή μη αποκαλυφθέν περιεχόμενο μοιράστηκαν σε συμβολικό χώρο, χαρίζοντάς μας στιγμές αναθεώρησης, σκέψης και προβληματισμού για το μέλλον.

Οι οκτώ μέρες, αφότου ο Trump ανέλαβε καθήκοντα προέδρου, κύλησαν χωρίς ή με ελάχιστη φιλοσοφία. Τα δύο γεγονότα που σχετίζονται με την ανάληψη της προεδρίας του, δηλαδή η αναδυόμενη νέα παγκόσμια τάξη και η ρύθμιση του ρολογιού της Ημέρας της Κρίσεως, βρίσκονται σε εξέλιξη.

Ο Σωκράτης είχε πει ότι πρωταρχικός μας στόχος είναι να γνωρίσουμε την ψυχή μας και να τη φροντίσουμε. Σήμερα, ωστόσο, παρατηρείται έλλειψη ενδιαφέροντος για την κλασική φιλοσοφία, παρόλο που αποτελεί δημιουργική δύναμη που μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της αυτονομίας των θεσμών και να λειτουργήσει ως όχημα ανθρωπισμού και αντίδοτο στην απελπισία.

Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, γράφω ένα μήνυμα για να δημιουργήσω ελπίδες σε προσπάθειες που θα κάνουν κάποια αξιοσημείωτη διαφορά ή θα έχουν θετικό αντίκτυπο στην κατάσταση του κόσμου. Συχνά, η συνήθειά μου αυτή μοιάζει με «άνοιγμα τρυπών στο νερό», αλλά όταν λαμβάνω κάποια απάντηση, νιώθω ενθουσιασμό.

Υπήρξαν ενθαρρυντικά νέα από τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς για την κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση ομήρων. Ο António Guterres, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, δήλωσε ότι σε αυτή την επιτυχία συνέβαλε η ισχυρή διπλωματία του Trump.

Στην Αθήνα, το Παγκόσμιο Φιλοσοφικό Φόρουμ ζήτησε κατάπαυση του πυρός, προστασία των αμάχων και απελευθέρωση όλων των ομήρων.

Εγώ είχα προτείνει μια συμβολική ειρηνευτική κίνηση στους Δελφούς και μια υπογεγραμμένη δήλωση στην Παλαιά Βουλή των Ελλήνων.

Το Παγκόσμιο Φιλοσοφικό Φόρουμ συγχαίρει τον επερχόμενο Πρόεδρο των ΗΠΑ και τον συμβουλεύει να υιοθετήσει μια φιλοσοφική προσέγγιση στην πολιτική. Επίσης, τον καλεί να σκεφτεί περισσότερο τη δημόσια υγεία και την υποστήριξη του ΠΟΥ. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ είχε δηλώσει ότι η αδικία στην υγεία είναι η πιο απάνθρωπη μορφή ανισότητας, και η διατήρηση της υγείας των πολιτών είναι καθοριστικός παράγοντας για την πρόοδο μιας χώρας.

Εν τω μεταξύ, πρέπει να απομακρυνθούμε από το παρελθόν, να επανεξετάσουμε τις νοοτροπίες μας και να αναλογιστούμε τη σημερινή πραγματικότητα. Το ‘κακοδιαχειριζόμενο τρενάκι του λούνα παρκ’ μας οδηγεί όλο και πιο κάτω, με επιχειρήσεις που επιβαρύνουν τον πλανήτη και τη ζωή μας.

Σημείωση: το άρθρο γράφτηκε στις 28 Ιανουαρίου 2025 αλλά απεστάλη στον Αγώνα της Κρήτης στις 7 Φεβρουαρίου και, συνεπώς, δεν περιλαμβάνει σχολιασμό των ενεργειών του Προέδρου Τραμπ μετά τις 28.1.2025.

* Ο Jeffrey Levett (Τζέφρευ Λέβετ) είναι Ομότιμος Καθηγητής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Αθήνα και Καθηγητής Ευρωπαϊκού Κέντρου Ειρήνης και Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο της Ειρήνης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ΟΗΕ, Βελιγράδι. Το 2019 έλαβε το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Gusi (Gusi Peace Prize International), ένα από τα επιφανέστερα βραβεία στην Ασία. Θεωρείται το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης της Ανατολής και με αυτό έλαβε το κλειδί της πόλεως της Μανίλα (πρωτεύουσας των Φιλιππίνων). Το βραβείο δεν είναι χρηματικό και δίδεται με την προσδοκία και ευχή ο αποδέκτης να συνεχίσει τον αγώνα για την ειρήνη. Το βραβείο δόθηκε για τις υπηρεσίες του για την Παγκόσμια Δημόσια Υγεία, τη διάδοση της ελληνικής σκέψης και των αρχών της κλασσικής φιλοσοφίας.(Βλέπε Δημόσια Υγεία 1900-2018 : ο ραγισμένος καθρέφτης της παραμελημένης Κοινωνίας  με κάλεσμα Θειϊκή παρέμβαση – Ξύπνα Θεά Υγεία για να μας δείξεις τη σωστή πορεία της πατρίδας).