Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που προβάλλει το Ισραήλ, αλλά και οι δυτικοί σύμμαχοί του, για την αναγκαιότητα αλλαγής καθεστώτος στο Ιράν αφορά την καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών από το απολυταρχικό καθεστώς. Υποστηρίζεται ότι μια ενδεχόμενη πτώση του ιρανικού καθεστώτος θα σηματοδοτήσει βελτίωση στη θέση των γυναικών. Πόσο, όμως, ευσταθεί αυτό το επιχείρημα όταν εξετάζουμε τις συνέπειες παρόμοιων επεμβάσεων στο παρελθόν; Η περίπτωση του Ιράκ προσφέρει μια οδυνηρή απάντηση.

Στην 10η επέτειο από την εισβολή στο Ιράκ, το peacewomen.org παρουσίασε ένα κείμενο υπό τον τίτλο «Ήταν η ζωή των Ιρακινών γυναικών καλύτερη υπό τον Σαντάμ;». Η απάντηση, αν και οδυνηρή, είναι σαφής.

Διαβάστε το κείμενο:

Τον Μάρτιο του 2004, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους έδωσε ομιλία σε κοινό 250 γυναικών από όλο τον κόσμο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Η ομιλία του επικεντρώθηκε στις γυναίκες του Ιράκ και του Αφγανιστάν, οι οποίες, όπως υπερήφανα διακήρυξε, “μαθαίνουν τις ευλογίες της ελευθερίας” χάρη στις Ηνωμένες Πολιτείες. “Κάθε γυναίκα στο Ιράκ είναι σε καλύτερη μοίρα επειδή τα δωμάτια βιασμού και τα βασανιστήρια του Σαντάμ Χουσεΐν είναι για πάντα κλειστά”, είπε ο Μπους.

Αλλά στη δέκατη επέτειο της εισβολής και κατοχής του Ιράκ από τις ΗΠΑ—ενός παράνομου πολέμου που σκότωσε πάνω από ένα εκατομμύριο Ιρακινούς, δημιούργησε 4,5 εκατομμύρια πρόσφυγες, προκάλεσε αιματοχυσίες που προηγουμένως δεν υπήρχαν και ενίσχυσε θρησκευτικούς φανατισμούς—οι γυναίκες απέχουν πολύ από το να είναι “απελευθερωμένες”.

Ιράκ πριν την εισβολή

Αντίθετα από τη διαδεδομένη αντίληψη, οι Ιρακινές γυναίκες απολάμβαναν πολύ περισσότερη ελευθερία υπό το κοσμικό καθεστώς του Μπααθ του Σαντάμ Χουσεΐν από ό,τι σε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Στην πραγματικότητα, τα ίσα δικαιώματα για τις γυναίκες είχαν κατοχυρωθεί στο Σύνταγμα του Ιράκ από το 1970, περιλαμβάνοντας το δικαίωμα ψήφου, εκλογής, πρόσβασης στην εκπαίδευση και ιδιοκτησίας. Σήμερα, τα δικαιώματα αυτά είναι σχεδόν ανύπαρκτα υπό την κυβέρνηση του Νούρι αλ-Μαλικί που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.

Πριν τις καταστροφικές οικονομικές κυρώσεις της δεκαετίας του 1990, το εκπαιδευτικό σύστημα του Ιράκ ήταν από τα κορυφαία και τα ποσοστά αλφαβητισμού των γυναικών τα υψηλότερα στην περιοχή, φτάνοντας το 87% το 1985. Η εκπαίδευση ήταν κύρια προτεραιότητα για το καθεστώς του Χουσεΐν, τόσο ώστε το 1982 το Ιράκ έλαβε βραβείο της UNESCO για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού. Όμως το σύστημα κατέρρευσε οικονομικά λόγω των κυρώσεων, με αποτέλεσμα το 2000 πάνω από 20% των παιδιών να μην πηγαίνουν σχολείο και να ανατραπούν δεκαετίες προόδου. Σήμερα, το 25% των Ιρακινών γυναικών είναι αναλφάβητες, ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με τους άνδρες (11%). Στις αγροτικές περιοχές, η γυναικεία αναλφαβητία φτάνει το 50%.

Οι γυναίκες ήταν αναπόσπαστο μέρος της οικονομίας και κατείχαν υψηλές θέσεις σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, κυρίως χάρη σε νόμους που εξασφάλιζαν ίση αμοιβή, εξάμηνη πλήρως αμειβόμενη άδεια μητρότητας και προστασία από σεξουαλική παρενόχληση. Μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι συνθήκες εργασίας των Ιρακινών πριν τον πόλεμο ήταν συγκρίσιμες με εκείνες των γυναικών στις ΗΠΑ.

Η επιδείνωση ξεκίνησε μετά τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 και τις κυρώσεις που ακολούθησαν. Οι κυρώσεις είχαν καταστροφικές συνέπειες για ένα εκατομμύριο πολίτες, οι μισοί από τους οποίους ήταν παιδιά.

Όπως σημειώνει η Human Rights Watch, “Οι γυναίκες και τα κορίτσια επηρεάστηκαν δυσανάλογα από τις οικονομικές συνέπειες των κυρώσεων, με περιορισμένη πρόσβαση σε τροφή, υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε από νομικές αλλαγές που περιόριζαν την κινητικότητα και την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας για να εξασφαλιστούν θέσεις για άνδρες και να ικανοποιηθούν συντηρητικές θρησκευτικές και φυλετικές ομάδες.”

Ύστερα ήρθε η εισβολή.

Πώς μοιάζει η “απελευθέρωση”

Η εισβολή των ΗΠΑ το 2003 επιδείνωσε την απόγνωση των Ιρακινών γυναικών και κοριτσιών σε πρωτοφανή επίπεδα. Τις άφησε ευάλωτες σε υπόγεια βιομηχανία σεξ και τις υπέβαλε σε σκληρές τιμωρίες από τη μεταπολεμική, όλο και πιο θρησκευτική, κυβέρνηση.

Έρευνα της Οργάνωσης για την Ελευθερία των Γυναικών στο Ιράκ (OWFI) εξηγεί: “Η ανατροπή της κυβέρνησης και όλων των δομών ασφαλείας άφησε τις ιρακινές πόλεις ευάλωτες σε συμμορίες ανδρών που απήγαγαν γυναίκες και κορίτσια και τις κακοποίησαν σεξουαλικά.”

Πολλές από τις απαχθείσες πουλήθηκαν σε γειτονικές χώρες. Το 2004 αποκαλύφθηκαν σπίτια όπου “αποθηκεύονταν” κορίτσια πριν πωληθούν. Η OWFI εκτιμά ότι τα πρώτα επτά χρόνια μετά την εισβολή, 4.000 γυναίκες και κορίτσια εξαφανίστηκαν, το 20% κάτω των 18 ετών.

Καθώς η ηγεσία στρεφόταν στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, σημειώθηκαν μαζικές δολοφονίες ιερόδουλων και υποτιθέμενων εργαζόμενων στο σεξ. Ως δύναμη κατοχής, οι ΗΠΑ είχαν νομική υποχρέωση να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα – και απέτυχαν παταγωδώς.

Χήρες και ορφανά

Η απώλεια συζύγων και πατέρων έχει αφήσει δύο εκατομμύρια Ιρακινές χήρες. Οι ορφανισμένοι φτάνουν τα πέντε εκατομμύρια παιδιά, τα περισσότερα χωρίς εκπαίδευση. Η OWFI αναφέρει ότι υπάρχουν “πάνω από 3 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια χωρίς εισόδημα ή προστασία”, ευάλωτες σε “εμπορία ανθρώπων, σεξουαλική εκμετάλλευση, πολυγαμία και θρησκευτικούς γάμους ευχαρίστησης”.

Η πρόεδρος της OWFI, Yanar Mohammed, δηλώνει: “Έχουμε ζήσει δύο δεκαετίες πολέμου. Φτάσαμε στο σημείο όπου οι νέοι δεν έχουν καμία καλή ανάμνηση από τη ζωή στο Ιράκ.”

Τα δικαιώματα των γυναικών γυρίζουν 70 χρόνια πίσω

Τα περισσότερα αμερικανικά ΜΜΕ αποτυγχάνουν να καλύψουν την επιδείνωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Συνήθως επικαλούνται το συνταγματικό ποσοστό 25% των εδρών στη Βουλή για τις γυναίκες. Όμως, όπως έγραψε η Haifa Zangana στον Guardian, “αυτός ο αριθμός χρησιμοποιείται για να καλύψει τα εγκλήματα του καθεστώτος κατά των γυναικών.”

Η συγγραφέας Nadje Al-Ali, επικριτική προς το σύστημα ποσοστώσεων, δηλώνει ότι οι γυναίκες που επωφελούνται είναι “αδερφές, κόρες και σύζυγοι συντηρητικών ανδρών” που ψηφίζουν όπως εκείνοι και δεν εκπροσωπούν τον μέσο Ιρακινό πολίτη.

Η μόνη γυναίκα υπουργός στην κυβέρνηση του Νούρι Αλ-Μαλικί είναι η Abtihal Alzidi, Υπουργός Θεμάτων Γυναικών. Παρά το φύλο της, στηρίζει τον μισογυνισμό: “Είμαι κατά της ισότητας ανδρών και γυναικών. Αν γίνουμε ίσοι, οι γυναίκες θα χάσουν πολλά. Είμαι με την εξουσία του άνδρα στην κοινωνία.”

Η Al-Ali υποστηρίζει ότι ο πόλεμος γύρισε τα δικαιώματα των γυναικών 70 χρόνια πίσω.

Η επιστροφή των δωματίων βιασμού

Η Human Rights Watch (HRW) το 2011 δήλωσε ότι “η ζωή στο Ιράκ γίνεται χειρότερη για τις γυναίκες” και κατηγόρησε την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κυβέρνηση για ατιμωρησία. Η έκθεση του 2013 επιβεβαίωσε ότι ο βιασμός και τα βασανιστήρια γυναικών κρατουμένων συνεχίζονται χωρίς συνέπειες.

“Η αποτυχία των ΗΠΑ και ΗΒ να τιμωρήσουν δικούς τους στρατιώτες για εγκλήματα κατά την κατοχή άνοιξε τον δρόμο για το σημερινό καθεστώς να δικαιολογεί παραβιάσεις και ανομία”, δηλώνει η HRW.

Συμπέρασμα: ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει

Η OWFI δηλώνει: “Η φτώχεια ήρθε για να μείνει, ο ισλαμικός φανατισμός ήρθε για να μείνει και οι γυναίκες είναι οι στόχοι. Δεν υπάρχει κανένα όραμα για το τέλος, ούτε ποιος θα μας βοηθήσει.”

Η Mohammed καταλήγει:

“Ο Μπους ενδυνάμωσε τα θρησκευτικά κόμματα που υποβίβασαν τις γυναίκες σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ζουν σε ακραία φτώχεια υπό τη Σαρία. Οι ίδιες ισλαμιστικές δυνάμεις που ξεκίνησαν την 11η Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, τώρα κυβερνούν το Ιράκ.