Του Χρήστου Δεμέτη
Νικητές του πρώτου γύρου των γαλλικών εκλογών ήταν τόσο ο Μακρόν όσο και η Λεπέν. Ή αν θέλετε, συνολικά νίκησε η Συντήρηση. Η ανάλυση του Τομά Πικετί, έχει υπερεθνική σημασία.
Το πρώτο σκέλος των γαλλικών προεδρικών εκλογών έχει πλέον τελειώσει, με την ακροδεξιά υποψήφια Μαρίν Λεπέν (Rassemblement National) και τον νυν πρόεδρο και κεντρώο υποψήφιο Εμανουέλ Μακρόν (La République en Marche) να περνούν στον δεύτερο γύρο.
Ξεκάθαρα κερδισμένος είναι ο Πρόεδρος Μακρόν, ο οποίος τελικά μπόρεσε να αξιοποιήσει την εικόνα που ήθελε να προτάξει ως διαχειριστής των κρίσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της αρχής του πολέμου στην Ουκρανία. Μπορεί να έχει προβάδισμα ωστόσο η νίκη του δεν είναι δεδομένη ακόμα, μιας και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα λάβει τις ψήφους του τρίτου Μελανσόν, παρά το ανοιχτό κάλεσμα που έκανε ο ίδιος για την ενίσχυση του νυν Προέδρου της χώρας. Όπως αναλύει η Le Monde, πολλά θα κριθούν από το λεγόμενο “Μέτωπο των Ρεπουμπλικανών”.
Από τη δική της πλευρά η Λεπέν βρίσκεται σε αλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι πριν από πέντε χρόνια, όταν ηττήθηκε βαριά από τον Μακρόν (66% έναντι 33%), ο οποίος ήταν τότε νεοφερμένος στη γαλλική πολιτική σκηνή. Προεκλογικά, η Λεπέν αποφάσισε να μην επικεντρωθεί σε παραδοσιακές ρητορικές της όπως η εκστρατεία για τη μετανάστευση και το Ισλάμ, αλλά εστίασε στην ακρίβεια, την αγοραστική δύναμη και τον αυξανόμενο πληθωρισμό. Η μετατόπισή της στα οικονομικά ζητήματα εντάθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου. Η Λεπέν καταδίκασε τη ρωσική εισβολή ωστόσο, ως παραδοσιακή στρατηγική σύμμαχος του Βλ. Πούτιν, αντιτάχθηκε επίσης στις κυρώσεις και την ευρωπαϊκή στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία, μιλώντας διαρκώς για το κόστος του πολέμου για τους Γάλλους ψηφοφόρους.
Παράλληλα, στις εκλογές αυτές κέρδισε η “στρατηγική ψήφος”, ή αλλιώς η λεγόμενη “le vote utile”, με τη Λεπέν να πετάει εκτός τον ακροδεξιό Ερίκ Ζεμούρ αλλά και τη Βαλερί Πεκρές (που μιλούσε για τη “μεγάλη αναπλήρωση”), ενώ ο Μακρόν έπαιξε το ίδιο χαρτί για να κερδίσει το κέντρο, ενσωματώνοντας αρκετά “πατριωτικά” στοιχεία στη ρητορική του. Είναι δε ενδεικτικό, πως η “πράσινη ατζέντα” περί κλιματικής κρίσης, έμεινε πολύ πίσω.
Στα στοιχεία αυτά αναφερόταν και ο Thomas Piketty, σε άρθρο του στη Le Monde που δημοσιεύθηκε λίγο πριν την έναρξη της ψηφοφορίας.
Η δεξιοποίηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών
Όπως ο ίδιος γράφει, η Γαλλία είναι ακόμη πολύ μακριά από την επαναφορά του διλήμματος ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά, αλλά αντιθέτως, φαινόταν πως η χώρα θα πήγαινε εκ νέου στην επιλογή ανάμεσα σε Δεξιά και Ακροδεξιά. Όλα αυτά παρά τη θετική πορεία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν που εκπροσωπούσε το προοδευτικό φάσμα.
Δεδομένης λοιπόν της επικράτησης των εκπροσώπων της συντήρησης, ο Γάλλος οικονομολόγος που στηρίζει το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, Τομά Πικετί, αναφέρει πως η κατάσταση αυτή που παγιώθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια στη Γαλλία, αναμένεται να επηρεάσει έντονα τη ποιότητα της δημόσιας διαβούλευσης.
Τούτο σημαίνει πρακτικά, πως η όλη συζήτηση – όπως λέει – θα επικεντρωθεί “στο κυνήγι μεταναστών και μουσουλμάνων σε πρώτο επίπεδο, αλλά και σε μια συζήτηση για τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας, την υγεία και την εκπαίδευση, την κοινωνική και φορολογική δικαιοσύνη, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις δημόσιες υπηρεσίες”.
“Ωστόσο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, μπορούμε ήδη να είμαστε σίγουροι για ένα πράγμα: Δεν θα δούμε την επιστροφή ενός διαχωρισμού αριστερά-δεξιά. Πρώτον γιατί ισχυροποιείται η τάση του πολιτικού τοπίου να γίνει πιο δεξιού με την εμφάνιση ενός ισχυρού αντιμεταναστευτικού εκλογικού μπλοκ που θέλει να εκπροσωπηθεί, μια τάση που ο μηχανισμός της εξουσίας υπερτονίζει διαρκώς τελευταία. Δεύτερον, γιατί θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να ενωθούν οι δυνάμεις της αριστεράς και να έρθουν στην εξουσία”, γράφει ο Πικετί, σε κάτι που λίγο – πολύ θυμίζει και καταστάσεις που επικροτούν και σε άλλες χώρες της ΕΕ, πέραν της ίδιας της Γαλλίας.
“Η επικίνδυνη αλαζονεία του κ. Μακρόν”
Παράλληλα, χρεώνει στον Μακρόν, “επικίνδυνη αλαζονεία”. “Οικειοποιώντας την οικονομική ατζέντα της δεξιάς, ο Μακρόν έγινε ακόμη πιο δεξιός. Παράλληλα, συνέβαλε στο να γίνει η χώρα συνολικά πιο συντηρητική, υιοθετώντας μια αντιμεταναστευτική πολιτική. Το πιο επικίνδυνο είναι η αλαζονεία του κατεστημένου, καθώς ο Μακρόν ισχυρίζεται ότι επανεκλέγεται χωρίς καμία προεκλογική συζήτηση και ατζέντα. Η καμπάνια του αναδεικνύει τη βούλησή του. Να κυβερνά για τους πρώτους, ποντάροντας στην αδυναμία των αντιπάλων του”.
Το αποκορύφωμα του κυνισμού του Μακρόν εκφράστηκε στο ζήτημα των Συντάξεων, αναφέρει ο Πικετί.
Ο Μακρόν θέλει να εφαρμόσει σύνταξη στα 65 με μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, μια μεταρρύθμιση που δεν κατάφερε να περάσει στη πρώτη θητεία του, καθώς προκάλεσε τεράστιες κινητοποιήσεις των Συνδικάτων. Οι συντάξεις στη Γαλλία, αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη δημόσια δαπάνη, φτάνοντας στο 13,5% του ΑΕΠ. Προεκλογικά ο Μακρόν υποσχέθηκε ελάχιστη σύνταξη στα 1.500 ευρώ, επιμένοντας ωστόσο στη γενική αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη, παρά το γεγονός ότι η επιμονή του αυτή δεν του βγαίνει.
Προεκλογικά ο Μακρόν επικεντρώθηκε και στο θέμα της ασφάλειας, υποσχόμενος διπλασιασμό των αστυνομικών περιπολίών.
Σχετικά με τις συντάξεις, στη Γαλλία το όριο ηλικίας είναι σήμερα 62 έτη και 43 έτη εισφορών. Όπως αναφέρει ο Πικετί, η παραπάνω εμμονή του Μακρόν, “χάρισε” την ατζέντα των συντάξεων στη Λεπέν, η οποία προτείνει χαμηλότερα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση και έχει ως “σημαία” της την αύξηση της φορολογίας στον πλούτο.
“Η πρόταση της Λεπέν είναι σε μεγάλο βαθμό υποκριτική, καθώς προβλέπει ταυτόχρονα την πλήρη απαλλαγή για τις κύριες κατοικίες: οι πολυεκατομμυριούχοι που κατέχουν ένα κάστρο στο Saint-Cloud θα δικαιούνται σημαντική μείωση του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας τους, ενώ οι απλοί Γάλλοι υπόκεινται σε αυξήσεις του. Αλλά όσο ο Μακρόν αρνείται να φορολογήσει εκ νέου τα υψηλά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, αυτό επιτρέπει, επίσης, στη Λεπέν να παρουσιάζεται ως φιλολαϊκή υποψήφια”, γράφει άλλωστε ο Πικετί.
Αυτό το εκρηκτικό πολιτικό κοκτέιλ βίαιης αντιμεταναστευτικής ρητορικής και κοινωνικών μέτρων για τη λευκή εργατική τάξη, έχει ήδη λειτουργήσει με επιτυχία στην Πολωνία και την Ουγγαρία, αναφέρει ο Πικετί.
Ο κίνδυνος, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, είναι να επικρατήσει τελικά στη Γαλλία μια “social-racist”, όπως τη χαρακτηρίζει, πολιτική, που θα διέπει και την επόμενη πενταετία του Μακρόν.
“Στον αντίποδα, για να ανακτήσει η αριστερά τη δυναμική της, θα πρέπει να συμφιλιώσει τις εργατικές τάξεις διαφορετικής προέλευσης, οι οποίες σήμερα είναι βαθιά διχασμένες”, γράφει ο Πικετί, “και να προσελκύσει ξανά εκείνους που δεν πιστεύουν πλέον στις κοινωνικές και οικονομικές υποσχέσεις και που βασίζονται σε αντι-μεταναστευτικά μέτρα, για να αλλάξουν τη μοίρα τους”.
Ο οικονομολόγος καλεί τους εκπροσώπους της προόδου της χώρας του, να ενωθούν σε ένα νέο λαϊκό, δημοκρατικό και διεθνιστικό πλαίσιο που θα ζητήσει “αναδιανομή του πλούτου και ένα ειλικρινές mea culpa για τα λάθη της εξουσίας”. Πρόταση που μπορεί να φαντάζει ρομαντική μεν, ανταποκρίνεται ωστόσο στις ανάγκες που διαφαίνονται όλο και περισσότερο σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό επίπεδο.