Πίσω από τη σχεδόν ταυτόχρονη κατάρρευση των αγορών στην Ευρωζώνη και στην Αμερική, βρίσκεται μια αποτυχία οικονομικής στρατηγικής και πολιτικής ηγεσίας.
(Γι’ αυτό και ορισμένοι «αιρετικοί» μιλούν για πρόβλημα «πολιτικής» και όχι οικονομικής κρίσης).
Δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε μόνο τους «οίκους» πιστοληπτικής αξιολόγησης: Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και της Αμερικής που δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις πραγματικότητες των παγκόσμιων κεφαλαιαγορών και του ανταγωνισμού της Ασίας είναι που έχουν το κύριο μερίδιο ευθύνης. Αυτές νομοθέτησαν και άνοιξαν το Δρόμο για την «παγκόσμια φούσκα». (Το τέλος της δεκαετίας του 90 γύρω στο 97-98 η FED έδωσε για πρώτη φορά τα «παράγωγα» επί διοίκησης Αλαν Γκρίσπαν).
Για να ξεπεραστεί μια χρηματοπιστωτική κρίση απαιτείται η χάραξη ενός δρόμου τολμηρού, υγιούς και βασισμένου στις κοινωνικές αξίες. Οι πολιτικές ηγεσίες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού δεν χάραξαν κανένα τέτοιο δρόμο.
Οι θέσεις εργασίας (της χαμηλής εξειδίκευσης εργατών της βιομηχανίας) και οι νέες επενδύσεις σε βιομηχανικούς κλάδους έχουν χαθεί προς όφελος του διεθνούς ανταγωνισμού και στο όνομα της ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ. Οι θέσεις εργασίας – απασχόλησης καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 στηρίζονταν στις κατασκευές, και εκείνες με τη σειρά τους βασίζονταν στα χαμηλά επιτόκια και την αστόχαστη απορρύθμιση του τραπεζικού τομέα (βλέπε «ποσοτική χαλάρωση») προσφορά χρήματος. Μέχρι που η «φούσκα» των κατασκευών έσκασε. Σήμερα ακόμα η Αμερική και η Ευρώπη συνεχίζουν να παλινδρομούν ανάμεσα σε αδιέξοδα και προσανατολισμένα στην κατανάλωση πακέτα δημοσιονομικών μέτρων τόνωσης της οικονομίας και μια λιτότητα δίχως κανένα επενδυτικό όραμα.
Οι μικροοικονομική πολιτική όχι μόνο δεν κατάφερε να δημιουργήσει θέσεις εργασίας αλλά ούτε καν να απαντήσει σε βασικές κοινωνικές αξίες.
Η παγκοσμιοποίηση δεν έπληξε μόνο τους μη εξειδικευμένους εργαζόμενους αλλά αποδείχτηκε χρυσοφόρος φλέβα για την πάμπλουτη παγκόσμια ελίτ.
Αυτή ήταν (ελίτ) που ευνοήθηκε καθώς μπόρεσε να επενδύσει σε νέα και άκρως κερδοφόρα σχέδια σε ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες. Κατάφεραν επίσης – οι πλούσιοι – να πείσουν τις κυβερνήσεις τους να μειώσουν τη φορολογία για τα κέρδη τους στο όνομα του παγκόσμιου φορολογικού ανταγωνισμού. Και ταυτόχρονα να πολλαπλασιάζονται οι «φορολογικοί παράδεισοι». Στο τέλος οι φτωχοί επλήγησαν διπλά, καταρχήν από τις δυνάμεις των παγκόσμιων αγορών και δεύτερο από τη δυνατότητα των πλουσίων να παρκάρουν τα λεφτά τους με χαμηλή φορολογία σε διάφορα φορολογικά καταφύγια ανά τον κόσμο.
Η βελτίωση της Δημοσιονομικής πολιτικής στις δυτικές χώρες κατά συνέπεια πρέπει να βασιστεί σε (3) τρεις πραγματικότητες:
1) Καταρχήν θα πρέπει να αυξήσει τις επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στις υποδομές
2) Να περικόψει τις σπάταλες δαπάνες (π.χ. Αμερική – στρατιωτικές επιχειρήσεις Ιράκ – Αφγανιστάν)
3) Μεσοπρόθεσμα να εξισορροπήσει τους δημόσιους προϋπολογισμούς κυρίως μέσω αυξήσεων στα υψηλά εισοδήματα και την διεθνή ΕΤΑΙΡΙΚΗ κερδοφορία που δραπετεύει μέσα από παράθυρα και φορολογικούς παραδείσους.
– Επίσης ένα τελευταίο κομμάτι της ανάκαμψης έχει να κάνει με την καθαρότητα των στόχων της πολιτικής τάξης.
Στην Ευρώπη έχει χαθεί κάθε συνεκτική απάντηση της ΕΕ και πολιτική χαράζουν οι εθνικές κυβερνήσεις (βλέπε συμφωνία Γαλλίας – Γερμανίας πρόσφατα). Επί σειρά μηνών η τύχη της Ευρώπης κρίνεται από τις εκλογές στα γερμανικά ομοσπονδιακά κρατίδια και τα μικρά Φιλανδικά κόμματα. Επίσης, οι διαιρέσεις στο εσωτερική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ώστε να λειτουργεί σταθεροποιητικά στις πανικόβλητες αγορές.
Με ένα ανάλογο τρόπο είναι μπλεγμένη και η Αμερική μέσα σε διάφορα στρώματα επιχειρηματικών συμφερόντων, ταξικών και περιφερειακών. Γενικότερα οι ΗΠΑ δεν είναι δυνατόν να πάνε μπροστά όσο οι πολιτικοί τους παραμένουν τόσο συνδεδεμένοι με τα κατεστημένα συμφέροντα που χρηματοδοτούν τις προεκλογικές τους εκστρατείες.
Η πρόσφατη κάμψη των χρηματιστηριακών αγορών και η στασιμότητα στην Αμερική και Ευρώπη αντανακλούν αυτά τα θεμελιώδη προβλήματα.
Δεν υπάρχει καμία στρατηγική ανάπτυξης, μόνο η ελπίδα ότι ξαφνικά θα έρθει ο από μηχανής θεός… και οι φοβισμένοι και υπερχρεωμένοι καταναλωτές θα αρχίσουν να αγοράζουν προϊόντα, σπίτια και άλλα που δεν μπορούν να τα πληρώσουν!!
Και από την Άλλη Πλευρά, η αντίθεση!!
Εδώ και μήνες τριγυρίζουν την Ευρώπη τα “Vulture Funds”, οι λεγόμενοι «γύπες των αγορών» που μυρίστηκαν «αίμα». Ελπίζοντας να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για ένα ξεπούλημα 1,3 τρις ευρώ στον τραπεζικό κλάδο.
Ειδικότερα: Με τον ένα ή άλλο τρόπο ο τραπεζικός κλάδος μέχρι στιγμής καταφέρνει και «μπαλώνει» τους ισολογισμούς του, χωρίς να ξεπουλά χαρτοφυλάκια δανείων, ακίνητα, θυγατρικές και άλλα περιουσιακά στοιχεία σε τιμές ευκαιρίας. Αυτό όμως αναμένεται να αλλάξει το επόμενο διάστημα. Από τον περασμένο Απρίλη, μελέτη των PriceWaterHouse Coopers προέβλεπε ότι οι Ευρωπαϊκές Τράπεζες θα εκποιήσουν περιουσιακά στοιχεία ύψους 1,3 τρις ευρώ στο προσεχές διάστημα, προκειμένου να συρρικνώσουν τους ισολογισμούς τους και να ενισχύσουν την κεφαλαιακά του επάρκεια, ώστε να ανταπεξέλθουν στην κρίση.
Όλοι οι εμπλεκόμενοι στις αγορές, γνώριζαν ότι αυτή η κρίση θα δημιουργούσε σημαντικές «ευκαιρίες».
Γι’ αυτό τα «FUNDS» που ειδικεύονται στις επενδύσεις χρεωκοπίας (vulture funds) έκαναν χρυσές δουλειές.
Παρότι έχουν αρκετά δις δολάρια στα ταμεία τους και πελάτες που αδημονούν να πλουτίσουν από την ευρωπαϊκή κρίση, οι διαχειριστές αυτών των funds που ειδικεύονται σε χρεωκοπίες, και άλλες υψηλού ρίσκου επενδύσεις καταστροφής δείχνουν να τηρούν στάση αναμονής.
Και συγκεκριμένα με στοιχεία εταιρίας ερευνών Pregin, τα Funds αυτά άντλησαν μέσα στο 2010 συνολικά κεφάλαια 5 δις δολάρια μόνο από επενδυτές προκειμένου να τα τοποθετήσουν σε εταιρείες που βρίσκονται σε καθεστώς χρεωκοπίας ή κοντά στην πτώχευση και πρόκειται να αναδιαρθρωθούν. Συγκριτικά κατά την ύφεση του 2002 τα FUNDS είχαν αντλήσει από τους πελάτες τους μόνο 400 εκατ. Δολάρια.
Όμως η πραγματική άνθιση της βιομηχανίας που επενδύει στα ερείπια της χρεωκοπίας, μόλις τώρα ξεκινά…
Μέχρι στιγμής, αυτά τα Funds δεν έβρισκαν στην αγορά τις ευκαιρίες που περίμεναν. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες, στηριζόμενες από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, δεν χρειάστηκαν κατεπειγόντως νέα κεφάλαια, κάτι που θα τις ανάγκαζε να ξεπουλήσουν χαρτοφυλάκεια δανείων, και άλλα στοιχεία του ενεργητικού τους.
Επιπλέον, τα χαμηλά – μέχρι πριν λίγο διάστημα – επιτόκια στην Ευρώπη δεν επιτρέψαν να επιδεινωθούν απότομα οι ισολογισμοί των τραπεζών: (εννοούσαν τους δανειολήπτες και περιόριζαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια).
Όμως, με την Ε.Κ.Τ. να αυξάνει τα επιτόκια του ευρώ, πρώτα τον Απρίλιο 2011 και μετά τον Ιούλιο φέρνοντάς τα στο 1,5% με πρόβλεψη στο 2,5 ίσως και παραπάνω οι αναλυτές προβλέπουν ότι η αύξηση του κόστους χρήματος, θα αρχίσει να επηρεάζει τα χαρτοφυλάκια των δανείων. Επιπλέον οι τράπεζες πιέζονται να προχωρήσουν σε πιο γενναίες διαγραφές αξιών στα χαρτοφυλάκια των ομολόγων τους εξαιτίας της έκθεσής τους στο Ελλην.δημοσ.χρέος.
Σ’ αυτό το περιβάλλον, οι «γύπες» των αγορών ενδέχεται να δουν τις τράπεζες να πουλάνε στοιχεία του ενεργητικού τους σε πραγματικές τιμές ευκαιρίας τις οποίες τόσο καιρό περίμεναν.
Δυστυχώς, με όλα αυτά, και τα παγκόσμια οικονομικά ρεύματα θα συνεχίζουν να «τρώνε» θέσεις εργασίας και να αποστραγγίζουν κεφάλαια μέχρι ότου υπάρξει (;) αναγέννηση μίας τολμηρής και «κοινωνικής» αποδοχής ηγεσία. Με τις «αγορές» και τους πολίτες να στροβιλίζονται στον τρελό κύκλο της αβεβαιότητας.
Ειδικός Συνεργάτης