«Μη με πιστεύετε. Πάλι ψέματα λέω. Η μόνη αληθινή μου επανάσταση θα ήταν – έστω για μια φορά – να πω την αλήθεια. Μα για να την πω πρέπει να τη νιώσω. Κι εγώ το μόνο που νιώθω είναι πως το μυαλό μου είναι ένα κρεμμύδι με άπειρες στρώσεις. Το ξεφλουδίζω και ποτέ δε φτάνω στη ρίζα του. Και τα μάτια μου κλαίνε ολοένα. Παίρνω τα δάκρυα και τα βαφτίζω ποιήματα».
Η Ειρήνη Παραδεισανούζει και εργάζεται ως φιλόλογος στο Ηράκλειο Κρήτης. Από τις εκδόσεις Vakxikon.grκυκλοφορούν οι ποιητικές της συλλογές Ρητορική ένδεια (2013) καιΤα γυάλινα μάτια των ψαριών (2016). Κείμενα και ποιήματά της έχουν φιλοξενηθεί σε διαδικτυακά περιοδικά. Από το 2008 διατηρεί το blog Παρείσακτη.
Τη Δευτέρα 28 Μαρτίου στις 19.00, στο Πολύκεντρο Νεολαίας Δήμου Ηρακλείου Κρήτης (Ανδρόγεω 4) θα παρουσιαστεί η ποιητική συλλογή Τα γυάλινα μάτια των ψαριών. Θα μιλήσουν οι: Ζαχαρίας Κατσακός (κριτικός λογοτεχνίας) και Αργυρώ Κωνσταντάκη (σκηνοθέτις). Πιάνο θα παίξουν οι Λίλυ Δάκα και η Ευγενία Ψαρουδάκη.
Μιλήστε μας για το τελευταίο σας βιβλίο…
«Τα γυάλινα μάτια των ψαριών» ο τίτλος. Ποιήματα γραμμένα την τελευταία διετία και κάποια παλιά που ήθελα να τα δω τυπωμένα στο χαρτί. Νιώθω αμήχανα όταν καλούμαι να μιλήσω για τα ποιήματά μου. Μα ο λόγος που κατέφυγα στην ποίηση ήταν αυτή ακριβώς η ρητορική μου ένδεια, η αίσθηση πως αυτά που έλεγα πάντα ήταν πολύ φτωχά να μιλήσουν για την πέτρα, να ξεριζώσουν αυτό το άτσαλα κομμένο νύχι που είναι βαθιά ριζωμένο στην ψίχα του νου. Έτσι και μ’ αυτά τα ποιήματα. Μόλις βγήκαν και μπήκαν στο χαρτί, τα νιώθω μακριά μου. Σαν να μην ήμουν εγώ αυτή που τα έγραψε. Πώς να μιλήσω για κάτι ξένο;
Πώς αναζητάτε την έμπνευση μες στα χρόνια της κρίσης;
Δεν την αναζητώ. Δεν ξέρω καν αν υπάρχει αυτό που αποκαλούμε έμπνευση. Αυτό που οπλίζει το δικό μου το χέρι είναι η συσσωρευμένη ένταση από συναισθήματα που είναι πολύ βαριά να τα σηκώσει το σώμα μου. Όσο για τα χρόνια τα σακάτικα που ζούμε… Είναι πολύ βαρύ για έναν άνθρωπο που γράφει να καταφέρει να ζήσει με το καρφί της ενοχής για όλα όσα βλέπει γύρω του. Και δεν μπορεί να κάνει πως δε βλέπει. Το χειρότερο όμως είναι η πλήρης επίγνωση του μάταιου των λέξεών του. Είναι στιγμές που νιώθω πως γράφω από καθαρή αδυναμία να πράξω. Και το ξέρω πως καμία από τις λέξεις μου δεν έχει αξία μπροστά σ’ αυτό το βλέμμα της μάνας εκεί στην Ειδομένη που κρατάει το μωρό στην αγκαλιά αποφασισμένη να το σώσει από τη φρίκη του πολέμου.
Ποια είναι η σχέση σας με τη λογοτεχνία;
Σχέση ερωτική. Από τότε που κατέκτησα την τέχνη της ανάγνωσης και χωρίς κανένας να μου το επιβάλει, ερωτεύτηκα τις λέξεις τις τυπωμένες στα βιβλία. Πλησίαζα τις βιβλιοθήκες σαν ένα θαύμα. Ακόμη θυμάμαι βιβλία που διάβασα παιδί και σημάδεψαν το νου μου. Τότε δεν το καταλάβαινα. Δεν ένιωθα πόσο βαθιά μοναχικό ον ήμουν. Πιστεύω πως δε με ένοιαζε καθόλου. Το μόνο που με ενδιέφερε ήταν να χώνομαι με τις ώρες στα βιβλία. Μιλούσα ελάχιστα τότε, από ό,τι μου λένε τώρα παιδικές μου φίλες. Μα δεν το ένιωθα. Ούτε είχα επίγνωση της μοναξιάς μου. Ίσως επειδή με συντρόφευαν οι ήρωες των αγαπημένων μου βιβλίων. Τότε ανακάλυψα τον Κάρολο Ντίκενς και τον Ντοστογιέφσκι. Θυμάμαι να διαβάζω τον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι στο χωριό. Δεν υπάρχει μνήμη από τα παιδικά μου χρόνια χωρίς έναν ήρωα λογοτεχνικό να συντροφεύει τις σκέψεις μου.
Μπορεί ένα καλό βιβλίο να «σώσει» την ψυχή μας;
Αυτή η ερώτηση μου φέρνει στο μυαλό την «Πτώση» του Αλμπέρ Καμύ, από τα πιο συνταρακτικά βιβλία που έχω διαβάσει. Ο ήρωας βασανίζεται από ενοχές, νιώθει πως η ψυχή του χάθηκε εκείνη τη νύχτα που άκουσε τους πνιχτούς ήχους της κοπέλας που πνιγόταν και δεν τη βοήθησε. Ο Αλμπέρ Καμύ, λοιπόν, απαντάει στην ερώτησή σας στις τελευταίες σειρές του βιβλίου. «Άντε λοιπόν, διηγηθείτε μου, σας παρακαλώ, τι σας συνέβη μια βραδιά στις προκυμαίες του Σηκουάνα και πώς τα καταφέρατε να μη διακινδυνέψετε ποτέ τη ζωή σας. Πέστε εσείς ο ίδιος τα λόγια, που, χρόνια τώρα, αντηχούν ασταμάτητα στις νύχτες μου και που θα τα πω τελικά με το δικό σας στόμα: “Ω κοπέλα, πέσε πάλι στο νερό, για να μου δοθεί, μια δεύτερη φορά, η ευκαιρία να σώσω και τους δυο μας!” Δεύτερη φορά, ε, τι απερισκεψία! Για φανταστείτε, αγαπητέ μετρ, να παίρναν τα λόγια μας στα σοβαρά. Θα ’πρεπε τότε να το κάνουμε. Μπρρ…! Το νερό είναι τόσο κρύο! Αλλά δεν χρειάζεται να ανησυχούμε! Είναι πολύ αργά τώρα, θα είναι πάντα πολύ αργά. Ευτυχώς».
Τα επόμενα εκδοτικά σχέδιά σας, κι όχι μόνο;
Είναι πολύ νωρίς ακόμη να κάνω σχέδια για κάτι καινούριο. «Τα γυάλινα μάτια των ψαριών» μόλις ξεκίνησαν. Όσο για άλλα σχέδια, τα πράγματα γύρω μας είναι τόσο ρευστά. Πώς να σχεδιάσεις πάνω στην κινούμενη άμμο; Να μη χάσουμε την ανθρωπιά μας εγώ και οι άνθρωποί μου, μόνο αυτό θέλω. Και να συνεχίσω να μην ντρέπομαι να κοιτώ στα μάτια τα δυο παιδιά μου.
