της Θάλειας Καρδάτου
Η Κρήτη, το νησί που έχει μελετηθεί για την παραδοσιακή διατροφή του, η οποία χάριζε υγεία και μακροζωία στους κατοίκους του στα μέσα του 20ού αιώνα, συνεχίζει μέχρι και σήμερα να προσφέρει στους κατοίκους και στους επισκέπτες της τρόφιμα με εξαιρετική θρεπτική αξία.
Εκλεκτά τυριά μερικά από τα οποία έχουν λάβει επισήμανση ΠΟΠ, παξιμάδια, χόρτα και βότανα, μέλι, ελαιόλαδο και κρασί είναι μερικά μόνο από τα τρόφιμα που κάνουν ξακουστή την Κρήτη.
Στο παρακάτω video μπορείτε να δείτε μια σύνοψη της κεντρικής μου ομιλίας στην 4η Έκθεση Ποτών και Τροφίμων (ΕΞΠΟΤΡΟΦ), ένω στο τέλος του άρθρου μπορείτε να την παρακολουθήσετε ολόκληρη.
Το μοντέλο της Κρητικής διατροφής έχει μελετηθεί αρκετά ανά τον κόσμο με σημαντικότερη τη «Μελέτη των 7 χωρών», που διεξήχθει στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα με επικεφαλή τον καθηγητή Ansel Keys και τη συμμετοχή 7 χωρών.
Στην έρευνα πήραν μέρος 11.500 άνθρωποι από την Ελλάδα (από την Κρήτη και την Κέρκυρα), τη Γιουκοσλαβία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Φιλανδία, τις ΗΠΑ αλλά και την Ιαπωνία και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Η μακρόχρονη μελέτη 700 Κρητικών έδειξε ότι εμφάνιζαν λιγότερους θανάτους από έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά και από διάφορες μορφές καρκίνου σε σύγκριση με τις άλλες χώρες.
Τα παραπάνω έχουν επιβεβαιωθεί από πολλές έρευνες, οι οποίες αποδεικνύουν ότι η κρητική διατροφή αποτελεί σύμμαχο της καλής υγείας και μακροζωίας. Η αποτελεσματικότητα της οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητα των τροφών σε αντιοξειδωτικά, ω3 λιπαρά, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτικές ίνες, που μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος.
Επιπλέον πρόσφατη μελέτη η οποία διεξήχθει στις ΗΠΑ και διήρκεσε 10 χρόνια (από το 1995-2005) σε 214.284 άνδρες και 27.799 γυναίκες προκειμένου να διερευνηθεί η επίδραση της κρητικής-μεσογειακής διατροφής στην αύξηση του προσδόκιμου της ζωής, απέδειξε ότι το συγκεκριμένο μοντέλο διατροφής μειώνει από 12% έως 20% τις πιθανότητες για θνησιμότητα από κάποια από τις παραπάνω ασθένειες.
Ποια είναι, λοιπόν, τα χαρακτηριστικά της Κρητικής διατροφής που την καθιστούν τόσο ωφέλιμη;
Τον πυρήνα της διατροφής των Κρητών κατά το 1960 αποτελούσαν τα τρόφιμα από φυτικές πηγές, ενώ τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης είχαν περισσότερο περιφερειακό χαρακτήρα. Σε γενικές γραμμές καταναλώνονταν εποχιακά τρόφιμα που υφίστανται ελάχιστη ή και καθόλου επεξεργασία, τα οποία ήταν προϊόντα της ευρύτερης περιοχής.
Φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, όσπρια, λαχανικά, ενδημικά άγρια χόρτα και αρωματικά φυτά, μη επεξεργασμένα δημητριακά και ξηροί καρποί, των οποίων την καλλιέργεια ευνοούσε το κλίμα της περιοχής, καταναλώνονταν σε αφθονία και αποτελούσαν τη βάση της διατροφής των Κρητικών την περίοδο αυτή. Γαλακτοκομικά προϊόντα καταναλώνονταν καθημερινά σε χαμηλές έως μέτριες ποσότητες. Πουλερικά και ψάρια καταναλώνονταν σε εβδομαδιαία βάση σε μέτριες ποσότητες, ενώ αντίθετα το κόκκινο κρέας καταναλωνόταν μόνο λίγες φορές μέσα στο μήνα.
Τη βασική πηγή λίπους στη διατροφή αποτελούσε το ελαιόλαδο, το οποίο χρησιμοποιούνταν τόσο στις σαλάτες, όσο και στην παρασκευή των φαγητών, σε αντίθεση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης στις οποίες καταναλώνονταν κυρίως ζωικά λίπη. Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό της διατροφής της Κρήτης το 1960 ήταν η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, κυρίως με τη μορφή του κόκκινου κρασιού που συνόδευε τα γεύματα.
Ακολουθούν οι σύγχρονοι Κρητικοί τις συνήθειες των προγόνων τους;
Μέσα σε λίγα χρόνια η ζωή των ανθρώπων του νησιού επηρεάστηκε από ξένες επιρροές και δυστυχώς δυτικοποιήθηκε. Οι Κρητικοί πια εμφανίζουν ραγδαία αύξηση των περιστατικών στεφανιαίας νόσου, σακχαρώδους διαβήτη, διαφόρων μορφών καρκίνου αλλά και παχυσαρκίας.
Έρευνες που έγιναν σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες της περιοχής έδειξαν αύξηση στη κατανάλωση κόκκινου κρέατος κατά 160%, τυποποιημένων τροφών κατά 320% και τυριών κατά 366%.
Πώς μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να εντάξει στην καθημερινότητά του τις αρχές της Κρητικής διατροφής;
Εάν θέλετε να ακολουθήσετε μία διατροφή που να κρατά τις βασικές αρχές της Κρητικής διατροφής μεταφρασμένες στο σύχρονο τρόπο ζωής σας προσπαθήστε:
- Να τρώτε καθημερινά 5-7 μερίδες φρέσκα φρούτα και λαχανικά.
- 2 το πολύ μερίδες σε γαλακτοκομικά, την ημέρα.
- 2-3 φορές την εβδομάδα, το κυρίως γεύμα να είναι όσπρια.
- 1 φορά την εβδομάδα να καταναλώνετε κοτόπουλο ελεύθερης βοσκής.
- 2 φορές την εβδομάδα, φρέσκο ψάρι βραστό ή ψητό.
- Να πίνετε 2-3 φλυτζάνια αφεψήματα βοτάνων, τίλιο, φασκόμηλο, τσάι του βουνού κλπ.
- Να χρησιμοποιείτε ωμό ελαιόλαδο στο μαγείρεμα.
- Να πίνετε φρέσκο νερό (όχι πολύ κρύο) 8-10 ποτήρια την ημέρα.
- Περιορίστε το αλκοόλ σε ένα ποτήρι κόκκινο κρασί την ημέρα.
- Να καταναλώνετε για σνακ ωμούς ξηρούς καρπούς.
- Να ελαττώσετε το αλάτι και τη ζάχαρη.
Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την παρουσίαση με θέμα «Η θρεπτική αξία που κρύβουν τα Κρητικά προϊόντα»
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=-UVauO8Su1o”]