Της Άννας Μανουκάκη – Μεταξάκη *
Στον τρελό μας πλανήτη που μαστίζεται από ποικίλες κρίσεις και παθογένειες, όπου η τεχνολογία (κυρίως τα Μέσα Μαζικής Δικτύωσης) έκανε τα πάντα, ώστε, συσχετίζοντας το χρήμα με την ευτυχία, να θεοποιήσομε το χρήμα και μαζί το «εγώ» μας. Παραδέρνομε αποσβολωμένοι από τις απρόοπτες εξελίξεις. Είμαστε όλο και πιο μόνοι, μετέωροι, αστήριχτοι από αρχές και αξίες, αδύναμοι να αντιδράσομε σ´ αυτούς που κανονίζουν τη ζωή μας.
Μέσα σε τραγικά αδιέξοδα θερίζει ό,τι έσπειρε ο επηρμένος αδύναμος άνθρωπος της εποχής μας : την κλιματική αλλαγή, που αλλάζει τα μέτρα του κόσμου και τον κάνει πιο ξένο και αφιλόξενο, τη σκληρότητα και των παιδιών ακόμη, την απάτη, την φτωχοποίηση των πιο αδύναμων, τον αμοραλισμό, την πλήρη απαξίωση του Ανθρώπου και του Ανθρωπισμού.
Η φτώχεια των πολλών πολλαπλασιάζει τα κέρδη των ελάχιστων της Γης, που δεν έχουν κανένα φορολογικό φορτίο, αφού ο πλούτος είναι απρόσωπος και ανώνυμος. Μαζί πολλαπλασιάζει και την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας, την απόλυτη ύβρη τους (βλ. αρχαία τραγωδία).
Αυτοί οι άγνωστοι μεγιστάνες του πλούτου, απαλλαγμένοι από το φόβο της τίσης (τιμωρίας) πότε -πότε σκαρώνουν ένα νέο πόλεμο (ευκαιρία εύκολου και γρήγορου πλουτισμού), για να αυξήσουν τα κέρδη τους, αλλά και να διασκεδάσουν την πλήξη τους, να πουληθούν όπλα, να μειωθεί ο πληθυσμός, να τρομάξουν οι εξουθενωμένοι οικονομικά λαοί. Προ πάντων, να αυξηθεί η δύναμη και η αυτοπεποίθησή τους.
Και η Ιστορία, η μεγάλη δασκάλα του ανθρώπου; Την Ιστορία οι εκάστοτε κραταιοί την αγνοούν και προσπαθούν να τη θάπτουν και να την παραποιούν με τον εκφοβισμό (βλ. συνέπειες του ελληνικού εμφύλιου), με τη διαστρέβλωση των αρχείων, με τους πληρωμένους κονδυλοφόρους και, κυρίως, με το χαμηλό επίπεδο της παιδείας.
Η Ιστορία για την περίπτωση π.χ. του πολέμου Ισραηλινών – Παλαιστινίων από τον πόλεμο 1947 -49 (απέλαση 1 εκατομμυρίου Παλαιστινίων), από το 1967 (σταθμός για το παλαιστινιακό κίνημα), από το 2002 (ναυάγιο της οριστικής λύσης στο Όσλο λόγω των επιχειρήσεων του Σαρόν) κ.λπ., προειδοποιεί με φωνή βροντερή πως η βία δε λύνει διαφορές, γιατί γεννά μεγαλύτερη βία (βλ. το ολοκαύτωμα των Εβραίων τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο). Επίσης, πως πολλοί από τις γενιές που μεγαλώνουν μέσα στη φτώχεια και την καταπίεση, στις εκκαθαρίσεις και τις γενοκτονίες, κάποτε εκδικούνται.
Η Ιστορία στις μέρες μας φέρνει το νου μας πίσω στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου, στη μεγάλη άνοδο του Φασισμού. Προειδοποιεί με τη νίκη των ακροδεξιών κομμάτων σε ευρωπαϊκές και μη χώρες και με τις δημοσκοπήσεις που δίνουν μεγάλα ποσοστά στα φασιστικά κόμματα. Το φαινόμενο αποτελεί συνέπεια και απόδειξη της αδυναμίας της πολιτικής και των πολιτικών να βοηθήσουν τον πολίτη, τον άνθρωπο. Έτσι, οι φτωχοποιημένοι και εξαθλιωμένοι του μεσαίου χώρου, η πλειονότητα των οποίων διαμορφώνουν άποψη αποκλειστικά από την ΤV και το διαδίκτυο, νιώθουν πως οι πολιτικοί τους κοροϊδεύουν και τους προδίδουν. Εξοργίζονται και αγανακτούν, θεωρώντας ότι είναι πολίτες β´ κατηγορίας και ποδοπατούνται.
Σε μια κοινωνία, όπου κορυφώνεται η αποσύνθεση του πολιτικού κόσμου και οι κρίσεις, όπου οι έννοιες ελευθερία, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη είναι πια ξεπερασμένες, οι άνθρωποι φέρονται σαν ιδιοτελείς, ατομικιστές ιδιώτες και όχι σαν ενεργοί πολίτες, με κριτική σκέψη και ευθύνη. Αισθάνονται ότι κινδυνεύουν να μετατοπιστούν χαμηλότερα στην κοινωνική πυραμίδα. Συντηρητικοποιούνται, νιώθοντας μίσος και φόβο, θεωρώντας αίτιους άλλες αδύναμες ομάδες, όπως οι μετανάστες. Και ψηφίζουν ανάλογα.
Η Ιστορία έχει εξάλλου αποδείξει ότι η φτωχοποίηση οδηγεί τους πολίτες σε δρόμους συντηρητικότερους. Δεν έχουμε παρά να μελετήσομε τη Βαϊμάρη. Το πώς η Ευρώπη οδηγήθηκε στο Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο από τη πτώχευση που άφησε ο Α´, τις οικονομικές και πολιτικές κρίσεις, την απογοήτευση του μεσαίου χώρου, την κορύφωση της αποσύνθεσης του πολιτικού κόσμου και της ενδοαστικής κρίσης. Με την κρίση 1929 – 32 η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία κλονίστηκε και η Κοινωνία των Εθνών κατέρρευσε. Οι Ναζί του Χιτλερ πήραν το 1928 το 2,6% και το 1933 πήραν το 44%.
Σε ένα άρθρο του Χρυσού Ευελπίδη με τίτλο «Το Κύμα του Φασισμού» («Σήμερα», Ιούλιος 1933) διαβάζομε μεταξύ άλλων : «…Ο κίνδυνος του φασισμού είναι μεγάλος και πρέπει να αντιμετωπιστεί… στον αγώνα αυτό πρέπει να λάβουν μέρος όλοι οι αντίθετοι προς το φασισμό, ανεξάρτητα από πολιτικές γνώμες και πεποιθήσεις. Προπάντων οι διανοούμενοι… Πρέπει να βρουν συμμάχους στις άλλες τάξεις και μάλιστα στις οργανώσεις τους, στους εργάτες, στους αγρότες, στους μικροαστούς. Να σώσουν το ανθρώπινο γένος και την κοινωνία..».
Έτσι, λοιπόν, η Ιστορία προειδοποιεί. Αρκεί να ακούσομε τη φωνή της, για να μη χρειαστεί να ξαναζήσει ο κόσμος ολοκαυτώματα σαν εκείνα του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις μέρες μας τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, γιατί η τεχνοεπιστήμη έχει τεράστια δύναμη και είναι μονόδρομος να χρησιμοποιηθεί για το καλό της ανθρωπότητας, δηλαδή μαζί με την Ηθική, για να θυμηθούμε το μεγάλο Πλάτωνα.
Διαφορετικά, θα μας αφανίσει.
* φιλόλογος – συγγραφέας