Τους τρόπους με τους οποίους η Ελλάδα «καρτελοποιήθηκε» και έχει μετατραπεί σε «Κολομβία της Ευρώπης», αναδεικνύει ο αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών, Κοσμάς Μαρινάκης.
Το βίντεο αναρτήθηκε στο κανάλι Greekonomics στο Youtube και σε λιγότερο από δύο 24ωρα έχει περισσότερες από 215.000 προβολές.
Στο βίντεο εξηγεί πώς λειτουργούν τα καρτέλ, πόσο επηρεάζουν πραγματικά την τσέπη των πολιτών και πώς μπορεί μια κυβέρνηση να τα πολεμήσει… «αναίμακτα».
Στο κείμενο μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής:
Εδώ και 16 χρόνια, η Ελλάδα διέρχεται τη μακροβιότερη οικονομική κρίση στα παγκόσμια χρονικά. Σε όλη αυτή την περίοδο, όμως, το κύριο οικονομικό πρόβλημα της χώρας δεν παρέμεινε σταθερό. Η κρίση ξεκίνησε το 2008 από το δημόσιο χρέος. Τα επόμενα χρόνια, συντηρήθηκε από τις υφεσιακές πολιτικές των μνημονίων. Μετά, ήρθε η πανδημία που προκάλεσε κατάρρευση της ζήτησης, έπειτα ο πληθωρισμός, και σήμερα βρίσκεται σε ένα εντελώς διαφορετικό στάδιο: αυτό της καρτελοποίησης.
Η Ελλάδα είναι πλέον η “Κολομβία της Ευρώπης”, αφού τα καρτέλ είναι παντού: στο γάλα, στο τυρί, στο λάδι, στην τηλεφωνία, στις τράπεζες, στα ακτοπλοϊκά, στα ζυμαρικά, στα φάρμακα. Όπου και να γυρίσεις το βλέμμα σου, οι αγορές κυριαρχούνται από καρτέλ. Δεν αρκούσε λοιπόν που η κρίση έριξε τα εισοδήματα των Ελλήνων σε επίπεδα Βουλγαρίας· ήρθε και η καρτελοποίηση των αγορών, που ανέβασε τις τιμές σε επίπεδα Ελβετίας.
Τα καρτέλ, όμως, δεν είναι κρίση. Είναι επιλογή. Σε αυτό το βίντεο, θα καταλάβεις γιατί. Πάμε να δούμε.
Από τις τηλεοπτικές σειρές και τις ταινίες, έχουμε μάθει να συνδέουμε τον όρο «καρτέλ» με συμμορίες ναρκωτικών, όπλων, σωματεμπορίας και άλλων συναφών. Τέτοιες συμμορίες μπορούν να σχηματίσουν καρτέλ. Ο όρος «καρτέλ», όμως, δεν σημαίνει εγκληματική συμμορία. Αντιθέτως, είναι κατεξοχήν οικονομικός και περιγράφει τη συμπαιγνία αντιπάλων, με σκοπό να καταργήσουν τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και να εκμεταλλευτούν κάποιον τρίτο.
Σε ένα καρτέλ ναρκωτικών, για παράδειγμα, αντίπαλες συμμορίες συμφωνούν να πάψουν να αλληλοσκοτώνονται, να αρκεστεί η καθεμία στη δική της περιοχή, και —το σημαντικότερο από όλα— να κρατήσουν τις τιμές τους ψηλά, ώστε να απολαμβάνουν μεγαλύτερα κέρδη. Αυτό το τελευταίο είναι που κάνει τη διαφορά, και μάντεψε: δεν χρειάζεται να πουλάς κάτι παράνομο για να το εφαρμόσεις και να εκμεταλλευτείς τους καταναλωτές.
Κατανοώντας πώς λειτουργούν τα καρτέλ, μπορούμε να δούμε πώς επηρεάζουν την κοινωνία και την οικονομία. Πάμε να εμβαθύνουμε.
Για να κατανοήσουμε την έννοια του καρτέλ, ας πάρουμε το παράδειγμα μιας νόμιμης αγοράς, όπως το γάλα.
Υποθέστε ότι σε μια αγορά υπάρχουν τέσσερις μεγάλες εταιρείες που πωλούν γάλα. Σε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού, κάθε εταιρεία προσπαθεί να μειώσει τις τιμές της για να προσελκύσει περισσότερους πελάτες. Αυτό ωφελεί τους καταναλωτές, αφού οι τιμές παραμένουν χαμηλές. Όμως, αν οι τέσσερις εταιρείες αποφασίσουν να σχηματίσουν ένα καρτέλ, σταματούν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Συμφωνούν να πουλάνε το γάλα σε υψηλή, σταθερή τιμή και να μοιράζονται την αγορά. Οι καταναλωτές τότε πληρώνουν ακριβότερα, ενώ οι εταιρείες αυξάνουν τα κέρδη τους εις βάρος μας.
Η καρτελοποίηση δεν είναι απλώς μια θεωρία. Είναι μια πραγματικότητα που παρατηρείται σε πολλές αγορές στην Ελλάδα. Και η ερώτηση που προκύπτει είναι: Ποιος επιτρέπει σε αυτές τις πρακτικές να συνεχίζονται;
Η απάντηση βρίσκεται στην πολιτική εξουσία.
Για να σχηματιστεί και να επιβιώσει ένα καρτέλ, χρειάζεται η ανοχή ή και η συνεργασία της κυβέρνησης. Οι κυβερνήσεις, όμως, αντί να προστατεύουν τον ανταγωνισμό, πολλές φορές προστατεύουν τα καρτέλ.
Γιατί;
Η απάντηση είναι απλή: Τα καρτέλ εξυπηρετούν την πολιτική ελίτ. Με αντάλλαγμα χρηματοδοτήσεις, διαφημίσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και πολιτική υποστήριξη, τα καρτέλ εξασφαλίζουν ότι η εξουσία παραμένει στα χέρια των λίγων και ότι οι αγορές λειτουργούν προς όφελος των ίδιων των καρτελοποιών και όχι των πολιτών.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα;
Το αποτέλεσμα αυτής της σχέσης είναι μια αγορά όπου οι τιμές είναι τεχνητά υψηλές και τα κέρδη συγκεντρωμένα στα χέρια λίγων εταιρειών. Οι μικρές επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντέξουν και κλείνουν. Οι καταναλωτές πληρώνουν υπέρογκα ποσά για βασικά αγαθά, ενώ οι μεγάλες εταιρείες κερδίζουν εις βάρος της πλειοψηφίας.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η λύση είναι πολιτική. Χρειαζόμαστε πολιτικές που να ενισχύουν τον ανταγωνισμό, να προστατεύουν τους μικρούς παραγωγούς και να επιβάλλουν αυστηρές κυρώσεις στις εταιρείες που συμμετέχουν σε καρτέλ.
Όμως, η αλλαγή αυτή δεν θα έρθει από μόνη της. Χρειάζεται πίεση από την κοινωνία των πολιτών. Χρειάζεται ενημέρωση, οργάνωση και δράση. Εμείς είμαστε αυτοί που μπορούμε να σπάσουμε τον κύκλο της καρτελοποίησης και να διεκδικήσουμε μια αγορά που λειτουργεί προς όφελος όλων μας.
