Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα μπαίνει δυναμικά στον χάρτη των ψηφιακών νομάδων. Η ειδική βίζα (Digital Nomad Visa) που θεσπίστηκε το 2021, οι υποδομές που βελτιώθηκαν σε μεγάλες πόλεις και νησιά, αλλά και οι τοπικές πρωτοβουλίες φιλοξενίας, έχουν καταστήσει τη χώρα μια από τις ελκυστικές επιλογές για όσους εργάζονται εξ αποστάσεως. Στα επόμενα σημεία η ελληνική εταιρία ViOS που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα με τρεις συνεργατικούς χώρους συνολικής χωρητικότητας 650 ατόμων καταγράφει τα δεδομένα και τις προκλήσεις.

Παρουσία των digital nomads στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια-Περιοχές ή πόλεις που ξεχωρίζουν

Η Ελλάδα είδε σημαντική άνοδο μετά την εισαγωγή του Digital Nomad Visa (2021) και την αύξηση προβολής μετά το 2023. Το 2022 οι αιτήσεις από τρίτες χώρες ήταν περίπου 595 για Digital Nomad Visa. Το 2021 ήταν μόλις 10. Οι αιτήσεις αυξάνονται κάθε χρόνο έκτοτε καθώς η Ελλάδα βελτίωσε το θεσμικό πλαίσιο και τις τοπικές πρωτοβουλίες για προσέλκυση nomads. Επικεντρωμένοι κόμβοι: Αθήνα και Θεσσαλονίκη (υποδομές, διεθνής σύνδεση), Κρήτη (Ηράκλειο, Χανιά), Σύρος/Ερμούπολη, Καλαμάτα και μεμονωμένες νησιωτικές κοινότητες που προωθούν projects “work from” και πλατφόρμες τοπικής στέγασης/εργασίας (στοιχεία Global Citizen Solutions, https://www.syros.gr/, https://punta.app/digital-nomad-guides/kalamaτα)

Τα βασικά χαρακτηριστικά και προτιμήσεις των ψηφιακών νομάδων που επιλέγουν την Ελλάδα: Κατά κανόνα προέρχονται από τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ/ΕΟΧ), αλλά υπάρχει ενδιαφέρον και από ευρωπαίους. Μέση ηλικία γύρω στα 30-40 (millennials κυριαρχούν), μεγάλο ποσοστό έχει πτυχίο, κάποιο σημαντικό ποσοστό μεταπτυχιακό. Οι τομείς υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται είναι IT, ψηφιακό μάρκετινγκ, design, freelancing και remote roles σε startups/scaleups. Προτιμούν να έχουν γρήγορη και σταθερή σύνδεση στο διαδίκτυο, συνεργατικούς χώρους εργασίας, ευέλικτες λύσεις στέγασης, αίσθηση κοινότητας και άμεση πρόσβαση σε φυσικό περιβάλλον, όπως η θάλασσα και η φύση. Η διάρκεια κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες (τουριστικό/δοκιμαστικό) έως 6-12 και περισσότερους μήνες για εκείνους που ζουν με visa. Η Visa επιτρέπει παραμονή 12 μηνών για non-EU/EEA.( DataReportal – Global Digital Insights)

Βασικοί λόγοι που επιλέγουν την Ελλάδα ως προορισμό εργασίας: Στα βασικά κίνητρα συγκαταλέγονται η ποιότητα ζωής (κλίμα, θάλασσα, πολιτισμός), το ανταγωνιστικό κόστος ζωής σε σχέση με πολλές δυτικές πόλεις, οι βελτιωμένες ψηφιακές υποδομές στις πόλεις, η εύκολη πρόσβαση σε νησιά και εμπειρικές δραστηριότητες όπως υπάρχουσες κοινότητες ψηφιακών νομάδων, συνεργατικών χώρων εργασίας που φέρνουν ανθρώπους κοντά, γεγονότα, meetups. Η nomad visa επιτρέπει νόμιμη παραμονή, υπάρχει φορολογικό καθεστώς που είναι ελκυστικό.

Υπηρεσίες ή υποδομές είναι πιο σημαντικές για τους ψηφιακούς νομάδες: Οι προτεραιότητες για τους ψηφιακούς νομάδες είναι το σταθερό fibre/5G internet με επιπλέον backup λύσεων, ποιοτικοί συνεργατικοί χώροι εργασίες (ήσυχες ζώνες, meeting rooms, events space), αξιόπιστη μακροχρόνια στέγη, υποστήριξη σε θεσμικά/φορολογικά θέματα, γρήγορη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και τοπικές κοινότητες. Οι συνεργατικοί χώροι εργασίας με πιστοποιήσεις ευεξίας/ESG ή με πρότυπα WELL αυξάνουν την ελκυστικότητα. Επίσης, σημαντικά είναι οι υποδομές μεταφορών / προσβασιμότητα (π.χ. προς αεροδρόμια, νησιά).

Διαφορές ανάμεσα στους nomads που έρχονται για λίγες εβδομάδες και σε εκείνους που μένουν μήνες ή χρόνια: Όσοι ψηφιακοί νομάδες μένουν μόνον μερικές εβδομάδες συχνά επιλέγουν πιο τουριστικά σημεία, με όμορφα τοπία, εγγύτητα σε δραστηριότητες. Όσοι μένουν μήνες ή πάνω από 6-12 μήνες, ζητούν καλύτερη σταθερότητα σε διαμονή, φορολογικές διευκολύνσεις, πιο άνετους συνεργατικούς χώρους εργασίας ίσως και χώρους co-living. Υπάρχει διαφορά στην κατανάλωση υπηρεσιών: οι μακροχρόνιοι ζουν πιο τοπικά, διαλέγουν τοπικά καταστήματα, δημόσιες μεταφορές, κοινωνική ενσωμάτωση, ενώ οι βραχυχρόνιοι είναι ουσιαστικά πιο πολύ τουρίστες.

Προκλήσεις που αντιμετωπίζουν-βελτιώσεις σε επίπεδο υποστήριξης ή πολιτικής: Κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ψηφιακοί νομάδες είναι η ασάφεια φορολογικής κατοικίας και δηλώσεων για όσους μένουν πάνω από 183 μέρες, η γραφειοκρατία και ασυνέπεια στην εφαρμογή visa/αδειών και η ανεπαρκής δικτύωση/backup internet σε απομακρυσμένα νησιά. Επίσης η πίεση σε τιμές στέγασης σε δημοφιλή σημεία, η έλλειψη αξιόπιστης αγγλόφωνης εξυπηρέτησης σε κάποιες υπηρεσίες (δημόσιες, υγείας, μετανάστευσης). Στις προτεινόμενες ενέργειες συγκαταλέγονται η απλοποίηση διαδικασιών (one-stop digital hub), σαφείς φορολογικοί κανόνες ή ειδικά καθεστώτα για ψηφιακούς νομάδες, επενδύσεις σε ψηφιακή υποδομή και στοχευμένα κίνητρα/προγράμματα συνεργασίας με δήμους και ιδιωτικό τομέα. Ειδικά στον τομέα της φορολογίας αν κάποιος γίνει φορολογικός κάτοικος Ελλάδας (παραμονή > 183 ημερών), πρέπει να δηλώνει παγκόσμιο εισόδημα γεγονός που θέτει προκλήσεις.

Παραδείγματα συνεργασιών που έχουν βοηθήσει την ανάπτυξη του οικοσυστήματος των digital nomads: Τοπικά σχέδια, όπως “Work From Syros/Καλαμάτα” που συγκεντρώνουν προσφορά καταλυμάτων και υπηρεσιών, συνεργασίες coworking με τουριστικούς φορείς για πακέτα φιλοξενίας και εκδηλώσεων, καθώς και πρωτοβουλίες δήμων για πιλοτικά πακέτα υποδομών. Η ενσωμάτωση προτύπων WELL/ESG σε συνεργατικούς χώρους εργασίας και η προώθηση της ευεξίας ενισχύουν την αξιοπιστία και τη ζήτηση. Σε επίπεδο αγοράς, τα δεδομένα διεθνώς δείχνουν ισχυρή ανάπτυξη του flex office, στοιχείο που ευνοεί τις τοπικές συνεργασίες. Για παράδειγμα, εκτός από τις συνήθεις αίθουσες συνεδριάσεων που είναι εξοπλισμένες για βιντεοκλήσεις, η ViOS, η οποία θα ανοίξει ένα συνεργατικό χώρο εργασίας στο Ψυχικό, προσφέρει παροχές όπως γυμναστήριο, ήσυχους χώρους, αίθουσα μασάζ, ακόμη και σάουνα – όλες αυτές οι παροχές είναι σε ζήτηση από τους Digital Nomads, οι οποίοι είναι όλο και πιο απαιτητικοί αναφορικά με τις προσφερόμενες υπηρεσίες που αναζητούν.

Συμπερασματικά, η Ελλάδα έχει πλέον κερδίσει ορατότητα στον παγκόσμιο χάρτη των ψηφιακών νομάδων, με σαφείς ενδείξεις αυξανόμενης ζήτησης. Η συνέχεια θα κριθεί από το πόσο σταθερά θα βελτιώνονται οι υποδομές, το θεσμικό πλαίσιο και οι τοπικές πρωτοβουλίες, ώστε η χώρα να παραμείνει ελκυστική επιλογή για όσους εργάζονται εξ αποστάσεως.

ΑΠΕ ΜΠΕ