Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΥΡΙΑΖΗ
Τώρα που «ζούμε» την τουριστική περίοδο και η Κρήτη ευελπιστούμε ότι θα «κατακλυστεί» από τουρίστες Έλληνες και ξενοχωρίτες, θεωρώ το θέμα επίκαιρο.
Μόνιμα ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος, προφορικές δηλώσεις επιστημόνων, παραγόντων, απλών πολιτών, εκθειάζουν την «κρητική διατροφή» για τη νοστιμάδα της, αλλά προπαντός ως παράγοντα υγείας, μακροημέρευσης. Και ορθά πράττουν και καλοδεχούμενα τα λεγόμενά τους.
Από το 1958 κάθε καλοκαίρι μέχρι πρόσφατα το περνούσα στα Χανιά. (Η γυναίκα μου, το γένος Βαγιάκη, έχει σπίτι κλπ στη Χαλέπα). Περπάτησε Κρήτη απ’ άκρη σ’ άκρη και το Ν. Χανίων από τη Γραμπούσα, Παλιόχωρα, Σέλινο, Ομαλό, Αγιά Ρουμέλη, Σούγια, Σφακιά… σπιθαμή σπιθαμή. Έφαγα σε εκατοντάδες σπίτια, ευφράνθηκα τη νοστιμάδα των φαγητών και πιότερο την ανθρώπινη «ζεστασιά» των φιλοξενούντων μας. Και, φυσικά, εκατοντάδες πολλές έφαγαν στα εστιατόρια στο λιμάνι (Συντριβάνι). Ε, μόνον σε ένα έβρισκα λαδερά. Κυριαρχούσαν τα κρεατικά της σχάρας. Επειδή είναι εύκολα στην παρασκευή, δεν χρειάζονται εξειδικευμένες μαγειρικές γνώσεις – άρα λιγότεροι και φτηνότεροι μάγειρες;… αφήνουν περισσότερο κέρδος; Δεν ξέρω… Δεν είδα χαρακτηριστικά της «κρητικής διατροφής», π.χ., κοχλιούς μπουρμπουριστούς και με πάμπολλους άλλους τρόπους παρασκευής΄ δεν είδα σταμναγκάθι σαλάτα με μπόλικο παρθένο ελαιόλαδο, φρικασέ… ούτε καλτσούνια με χόρτα του βουνού – αρώματα… υπέροχο και ως επιδόρπιο… ούτε «ριφάκια» που ‘τρωγα στα χωριά κι έγλυφα τα δάχτυλά μου… ούτε την αφθονία γαλακτομικών προϊόντων… όπως στάκα με αυγά κ.ά…
Ο ξένος, έτσι, δεν μπορεί να «ταυτοποιήσει» την περιλάλητη «κρητική διατροφή».
Νομίζω πως επιβάλλεται να συγκροτηθεί κάποιο σώμα, ας το πω Επιτροπή από διαιτολόγους, υγιεινής διατροφής, μαγείρους Κρητικούς από πολλά διαμερίσματα, ακόμα και νοικοκυρές, εστιάτορες και άλλους που έχουν σχέση με διατροφικά προϊόντα, να «σπουδάσει» το θέμα, να καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα, μαζί με τις αρχές να γίνουν και συνελεύσεις, με μια λέξη, να γίνουν τα λόγια (περί κρητικής διατροφής) πράξη. Ο ξένος όταν τρώει σε εστιατόριο να διαπιστώνει τη διαφορά, να αιχμαλωτίζεται από τη νοστιμάδα, θα τα μεταφέρει όπου κατοικεί.
Κατ’ εμέ δεν πρέπει να παρασκευάζεται κανένα φαγητό με όποιο μαγειρικό λίπος. Μόνον με ελαιόλαδο παρθένο, άφθονο λαδάκι. Και στα κρεατικά, όχι βοοειδή (το 90% είναι εισαγόμενα), αλλά τα «ρίφια» (κατσικάκια) που αφθονούν στην Κρήτη και μπορεί να πολλαπλασιαστούν και με την ποικιλία της παρασκευής τους η νοστιμάδα τους θα παραμείνει αξέχαστη στον ξένο και η προσέλευση στην Κρήτη θα μεγαλώνει. Και σύντροφός τους η τσικουδιά.
Οι Κρητικοί και στον τομέα αυτό πρέπει να φερθούν έξυπνα και μπορεί η Κρήτη να είναι ασυναγώνιστη και να καβατζάρει την κρίση που παραδέρνει τη χώρα με τις λιγότερος ή και χωρίς απώλειες.