Της Δήμητρας Μυρίλλα
Πριν από λίγες ημέρες η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου δέχθηκε στο γραφείο της το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Σε αυτή τη συνάντηση μεταξύ άλλων σοβαρών θεμάτων που αφορούν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, συζητήθηκε το ζήτημα της κήρυξης των αρχαιοτήτων στο Ελληνικό. Και η υπουργός επ’ αυτού απάντησε αυτολεξεί τα ακόλουθα: «υπογράψαμε το μνημόνιο συνεργασίας για να αποφύγουμε την κήρυξη επειδή κινδύνευε να χαθεί η επένδυση»!!!
Σε αυτό το είδος και το ύφος της απάντησης υπάρχουν οι εξής παρατηρήσεις:
Πρώτον, πρόκειται περί μιας κυνικής και απερίφραστης ομολογίας ότι η ίδια και η κυβέρνηση της οποίας είναι μέλος παρέκαμψαν το Σύνταγμα και τον εφαρμοστικό αυτού Αρχαιολογικό Νόμο, για να μη χαθεί η επένδυση.
Δεύτερον, όταν ενώπιον ενός ιστορικού επιστημονικού και ταυτόχρονα συνδικαλιστικού συλλόγου ένας υπουργός ομολογεί χωρίς περιστροφές την πλήρη προσαρμογή στις απαιτήσεις του επενδυτή, προκύπτει το ερώτημα: πρόκειται για λεκτική αφέλεια ή για συνειδητή αλαζονεία τέτοιου μεγέθους και ποιότητας ώστε να μην εκδηλώνεται ούτε στο ελάχιστο η ανάγκη να κάνει λεκτικούς ελιγμούς, προκειμένου να θολώσει το τοπίο, να μπερδέψει, να υπεκφύγει;
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι αφενός η σε όλα τα επίπεδα μετατροπή των δημόσιων αγαθών σε εμπορεύσιμη ύλη και αφετέρου η θεώρησή τους ως δυσάρεστα εμπόδια, εκεί όπου η κερδοφορία προσδοκάται από άλλες, εκτός των μνημείων, πηγές δεν συνιστούν τυχαίες επιλογές μιας κάποιας κυβέρνησης, αλλά κορυφαία στρατηγική επιλογή του συστήματος. Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι οι κυβερνήσεις που πρέπει να προσαρμοστούν στους νόμους, αλλά οι νόμοι που χρειάζεται να αναπροσαρμοστούν (και αν δεν υπάρχει χρόνος, ακόμα και να παρακαμφθούν) στις απαιτήσεις των «επενδυτών». Σε όσους έταξαν εαυτούς να υπηρετήσουν αυτή την επιλογή δεν χρειάζεται καμία λεκτική φιοριτούρα για να καλύψουν αυτό που δεν καλύπτεται, αφού είναι φανερό ότι οι κυβερνήσεις δεν διαθέτουν κανένα αυτόνομο πολιτικό κύρος, παρά μόνο την ιδιότητα του κατ’ εντολήν πολιτικού και οικονομικού διαχειριστή επενδυτικών και επιχειρηματικών υποθέσεων.
Εντούτοις, η κ. Κονιόρδου με περισσή φροντίδα και επιμέλεια επιχειρεί να περιορίσει το χώρο δράσης των αρχαιολόγων στην προστασία των μνημείων με διάφορους τρόπους. Στο νομοσχέδιο για τα Πνευματικά Δικαιώματα μεταξύ άλλων συμπεριέλαβε άρθρο, το οποίο τελικά αποσύρθηκε, που όριζε τα ακόλουθα: «Δεν απαιτείται η έκδοση υπουργικής απόφασης σε περίπτωση υλοποίησης έργου σε μνημεία, ιστορικούς τόπους και αρχαιολογικούς χώρους στο πλαίσιο προγραμματικών συμβάσεων, στις οποίες συμμετέχει ως συμβαλλόμενο μέρος το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού». Πρωτοφανής διατύπωση, αλλά όχι και πρωτοφανής στόχος. Σε πέντε αράδες προσπάθησε να καταργήσει τα Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, τα Τοπικά Συμβούλια Μνημείων, να καταστήσει τον εκάστοτε υπουργό ανεξέλεγκτο κριτή έργων που γίνονται σε μνημεία και μάλιστα χωρίς να αναλαμβάνει και την πολιτική ευθύνη δια της υπογραφής του, προκειμένου να επιτρέψει σε δήμους, περιφέρειας και σωματεία, όπως π.χ το «Διάζωμα» (οι προγραμματικές συμβάσεις συνάπτονται με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και εξωθεσμικά Σωματεία) να αλωνίζουν.
Είναι αυτή ακριβώς η περίοδο όπου η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να «καθαρίσει» το τοπίο με την Πολιτιστική Κληρονομιά είτε διά της εξαφανίσεώς της είτε δια της εμπορευματοποίησής της. Με πρόσφατη απόφασή του, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π.) ενέκρινε το σχέδιο της εταιρείας Artume Α.Ε., ευρωπαϊκό βραχίονα της Blackrock, ανέγερσης εμπορικού πολυχώρου μικτής εκμισθώσιμης επιφάνειας 55.000 τ.μ.,στην έκταση του πρώην εργοστασίου της κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκη (Λεωφόρος Κηφισού 60) με εμπορικές και ψυχαγωγικές χρήσεις, σε έκταση 19,7 στρεμμάτων, μεταξύ της λεωφόρου Κηφισού και της οδού Αντιγόνης, σε απόσταση αναπνοής από τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Περιοχή όπου, όπως σημειώνει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων «βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ευρύτερης παρέμβασης της Πολιτείας στην περιοχή, με υλοποίηση έργων ΕΣΠΑ (ενοποιήσεις τμημάτων του άλσους, κατασκευή αποθηκών) που προσβλέπουν στην αναβάθμισή της, μέσα από την αρμονική συνύπαρξη των αρχαιοτήτων που έχουν αποκαλυφθεί με τους ελεύθερους χώρους πρασίνου που τις περιβάλλουν».
Η σχετική απόφαση του ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π. ενέκρινε την εισήγηση του υπουργού Ενέργειας και Περιβάλλοντος Γ. Σταθάκη για τροποποίηση των όρων δόμησης στα οικοδομικά τετράγωνα που βρίσκονται στην περιοχή γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο. Όπως αναφέρεται, «η τροποποίηση των όρων δόμησης συνδέεται με την ανάπλαση και αναζωογόνηση της ευρύτερης περιοχής του Αρχαιολογικού Άλσους της Ακαδημίας Πλάτωνος, και στο πλαίσιο αυτό πρόκειται να συνταχθεί Μνημόνιο Συνεργασίας, μεταξύ του υπουργείου Ενέργειας & Περιβάλλοντος και της Artume Ανώνυμη Εταιρεία Ανάπτυξης ακινήτου και κινητής περιουσίας (Artume A.E.)».
Θυμίζουμε ότι «BlackRock», η μεγαλύτερη εταιρία διαχείρισης κεφαλαίων στον κόσμο, «κλήθηκε» από την Τράπεζα της Ελλάδος το 2011, εν μέσω κρίσης και μνημονίου να «αποφανθεί» επί της εγχώριας κατάστασης στον τομέα του τραπεζικού δανεισμού. Η ίδια εταιρία τον Ιούνιο του 2015 θεωρούσει ότι «η Ελλάδα είναι πιθανό να συνεχίσει να αποτελεί πηγή κινδύνου στο εγγύς μέλλον»! Πάντως, όχι πηγή κινδύνου για το εμπορικό μεγαθήριο που πρόκειται να μετατρέψει τον αρχαιολογικό χώρο σε αυλή του και να νεκρώσει την γύρω περιοχή από τις μικρές εμπορικές δραστηριότητες σε μια περιοχή ήδη επιβαρυμένη οικιστικά, περιβαλλοντικά και με μεγάλα επίπεδα φτώχειας. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ αγνόησε επιδεικτικά τόσο τις πολύχρονες αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής να αποτρέψουν την επένδυση όσο και τις αποφάσεις του ΣτΕ, το οποίο αν και είχε απορρίψει το αίτημα των κατοίκων να μην κατασκευαστεί το «Mall», περιόριζε ωστόσο τα κατασκευαστικά σχέδια της εταιρείας σημειώνοντας ότι «πρέπει να ληφθούν υπόψη οι προτάσεις των αρμοδίων υπηρεσιών – Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού YΠEKA, Eφορεία Nεωτέρων Mνημείων και Eφορεία Kλασικών Aρχαιοτήτων – που προτείνουν συντελεστή δόμησης 2,1 και ύψος 15 μέτρα» έναντι των 21 μέτρων ύψους που απαιτεί το σχέδιο. Μάλιστα, τον Φλεβάρη του 2015, το ΣτΕ έκρινε παράνομο και το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα του 2014 που προέβλεπε συντελεστή δόμησης 2,1 και μέγιστο ύψος κτιρίων τα 24 μέτρα.
Ηταν οι εποχές όπου ο ΣΥΡΙΖΑ κατήγγειλε τις «μεθοδεύσεις για εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων». Σήμερα, συμπλέει μαζί τους υποτάσσεται σε όλες τους τις απαιτήσεις.
Όταν, λοιπόν, συμβαίνουν όλα αυτά, η Πρυτανεία του Πολυτεχνείου της Κρήτης αισθάνεται πλήρως απελευθερωμένη και πολιτικά νομιμοποιημένη να παραχωρήσει για τουριστική εκμετάλλευση κτήρια – μνημεία στην παλιά πόλη των Χανίων που ανήκουν στο Ιδρυμα και για τα οποία «σύμφωνα με τον Ν 3028/2002 για κάθε αλλαγή χρήσης ή επέμβαση επί μνημείου απαιτείται η έγκριση του ΥΠ.ΠΟ.Α.», όπως αναφέρει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Προφανώς η … κατά το νόμο νομιμοποίηση δεν είναι κάτι που αφορά την Πρυτανεία στο βαθμό που δεν αφορά άλλωστε και την ίδια την Κυβέρνηση. Όλα είναι έχουν τιμή και βγαίνουν στην αγορά… Υπέρτατος νόμος!