από τη Χριστιάνvα Σκουλουδάκη, Σύλλογος Κρητών Φρανκφούρτης
Κάθε χρόνο γιορτάζουμε την επέτειο της Μάχης της Κρήτης περισσότερο όμως (εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινής) για να «γιορτάσουμε» παρά για την μνήμη των πεσόντων. Ίσως διότι πολλοί δεν γνωρίζουν την σημασία της Μάχης της Κρήτης. Ο νους μας θα ‘πρεπε να παθιάζει για την Ειρήνη, την αγάπη, για τη ζωή και την Ελευθερία, που απειλούνται συνεχώς.
Αυτό ήταν και το μήνυμα του Αγώνα των μαχητών και αμάχων της Μάχης της Κρήτης.
Άραγε σήμερα, μετά από 60 χρόνια, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της θυσίας αυτών των ανθρώπων;
Προβληματιζόμαστε με την εξέλιξη του κάθε πολιτισμού και συγχρόνως των πυρηνικών όπλων;
Την απάντηση ας την δώσει ο καθένας μας στον εαυτό του..
Η συμβολή της κρητικής λεβεντιάς στη Νίκη και στην απόκτηση της Ελευθερίας δεν έχει την αρχή της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Μάχη της Κρήτης. Η Οδύσσεια των κρητικών στρατευμάτων, των αντάρτικων σωμάτων καθώς και του κρητικού λαού αρχίζει πριν ακόμη ενωθεί η Κρήτη με την Ελλάδα. Τόσο κατά των Ελληνοτουρκικό, όσο και κατά τον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο, υπήρξε η συμβολή αυτή πολύ σημαντική, όπως σημαντική υπήρξε και η προσφορά των κρητικών σε αίμα. Ιδιαίτερα των Κρητών Μακεδονομάχων (1902-1908). Και ενώ η τελευταία μάχη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) η μάχη της Δοϊράνης αποτέλεσε για τη Μεγαλόνησο ένα δεύτερο Αρκάδι και ενώ η ώρα της Μεγάλης Ιδέας, η ώρα της «Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» όπως ονομάστηκε η χώρα μας μετά την περίφημη ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ (Αύγουστο του 1920) είχε σημάνει και ενώ η Ελλάδα είχε αποκτήσει αχανείς εκτάσεις (πράγμα που οφειλόταν κυρίως στον Ελ. Βενιζέλο), η διατήρηση δεν κράτησε για πολύ. Νίκες, θρίαμβοι, ήττες αποκλεισμοί…. κι ύστερα η κατάρρευση και τελικά ο ξεριζωμός και η καταδίωξη του ελληνικού πληθυσμού από τα σπίτια του, από την Μ. Ασία. Το Σεπτέμβριο του 1922 αποβιβάζονται στην Κρήτη 28.000 πρόσφυγες, γυρεύοντας στέγη, τροφή και πατρίδα.
1h Σεπτεμβρίου 1939 – Aρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ενός πολέμου που άφησε τα μελανότερα σημάδια στην παγκόσμια ιστορία.
28 Οκτωβρίου 1940 – Απάντηση του Μεταξά (ίσως το μόνο σωστό που έπραξε) στο τελεσίγραφο της Ιταλίας προς την Ελλάδα: «Λοιπόν ας έχουμε πόλεμο!».
Ακολουθεί η καταρράκωση του φασιστικού γοήτρου του Μουσολίνι και η αγανάκτηση του Χίτλερ με τις αποτυχίες του συμμάχου του.
6 Απριλίου 1941 επιτίθεται η Γερμανία στην Ελλάδα. 24 Απριλίου υποκύπτει η Ελλάδα ολοκληρωτικά στις συντριπτικές εχθρικές δυνάμεις. Από την άλλη, οι πολιτικοί έπαιζαν το δικό τους ρόλο. Κύριο μέλημα της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής ήταν να ωθήσει τις βαλκανικές χώρες σε πόλεμο εναντίον της Γερμανίας για να αποφύγει εκείνη τον κίνδυνο και να κερδίσει χρόνο. Όσο για την εσωτερική πολιτική της Ελλάδας, είχε κι αυτή τα κακά της χάλια. Βασιλικοί- δικτατορικοί ενάντια βενιζελικών….
Τρομερή παγωνιά τούτη η ζέστη! Δεν προφταίνω. Ο αέρας χάνεται! Και πρέπει να εξαντλήσω την προθεσμία μου, να μιλήσω, να μιλήσω για τι; Για ποιο; Για τη Μάχη της Κρήτης!
Τι δύσκολες ώρες που έχει η ζωή, μα πρέπει να κερδίσω αυτή τη δυσκολία και να δώσω στους άλλους κάποιο νόημα, μήνυμα. Πως; Με τι; Αισθάνομαι τόσο λίγη! Μα πρέπει! Καθήκοντα κι αν άγκες! Ναι, καθήκοντα κι ανάγκες!
Ας γονατίσουμε μπροστά στο Νησί, στο Νησί μας την Κρήτη κι ας επαναλάβουμε τους στίχους:
«Διαβάτη στάσου προσοχή,
δω χάμω κείτονται νεκροί,
που δεν επρόδωσαν ποτές,
ποτέ δεν είπαν ψέματα,
τύραννο δεν προσκύνησαν.
«Διαβάτη στάσου προσοχή,
και με άξιον νου μελέτα τους,
τι αν χαίρεσαι το ωραίο φως
κι αν όλο θάρρος περπατάς
κι αν σ΄ αγαπούν κι αν αγαπάς
κι ότι καλό έχεις στη ζωή
στο χάρισαν τούτοι οι νεκροί!»
Τρίτη 20 Μαΐου , ώρα 6.30. Τέλειωσαν πια τα ψέματα . Δικά μας και ξένα. Η φωτιά η παντάνασσα πλησιάζει. Δεν μπορείς πια να ξεχωρίσεις αν καίγεται σχοινος ή φτέρη ή θυμάρι. Πίσω και πλάι και πάνω στο φράγμα του θανάτου. Στη μέση-μέση η Κρήτη ή καλύτερα οι άνθρωποι Κρήτες και το ερωτηματικό. Ένας τμηματικός ή ένας ολόκληρος θάνατος. Η σκλαβιά ή η ελευθερία; Οι απειλές, οι εκτελέσεις, οι κτηνωδίες φτάνουν στο απροχώρητο.
Η απάντηση: Από τη μαυροφορεμένη Μάνα της Κρήτης που καθώς έσφιγγε το μαύρο της τσεμπέρι κάτω απ΄ το δυνατό σαγόνι της είπε ακριβώς τα λόγια που περίμενε ο γιος της: «είμαι περήφανη! Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου» και το γνωστό «Δεν την πατείτε εσείς μωρέ την Κρήτη, ανάθεμά σας!».
Αποτέλεσμα: Μάχη 10 ημερών.
Απώλειες: 8000 Γερμανοί στρατιώτες εκτός μάχης, από τους οποίους 4000 τουλάχιστον νεκροί, 220 αεροσκάφη κατεστραμμένα και 143 με βλάβες. Οι συμμαχικές απώλειες (από το βρετανικό στρατό, ναυτικό και αυστραλιανές δυνάμεις καθώς και από τους 10.250 Έλληνες που ήταν συγκροτημένοι σε τάγματα με αγγλική διοίκηση) ήταν περίπου: 4.300 σκοτώθηκαν, 2.300 τραυματίστηκαν, 14.000 αιχμαλωτίστηκαν και 11 πλοία βυθίστηκαν.Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων δεν είναι γνωστές με ακρίβεια. Ήταν τόσες πολλές που κανείς δεν τους μέτρησε. Άλλωστε, στα θύματα της μάχης συνεχώς προστίθονταν νέα με τις καθημερινές ομαδικές εκτελέσεις. Το σύνολο των νεκρών της Κρ ήτης στο τέλος της Κατοχής είχε φτάσει τους 9000 άνδρες και γυναίκες.
Την 1η Ιουνίου η «Μάχη της Κρήτης» έχει τελειώσει. Σωστότερα η πρώτη φάση της, η αρχή. Η μεγ άλη όμως Μάχη των Κρητικών κατά των Ναζί, θα τελειώσει την ημέρα, που και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης θα εγκαταλείψει το Νησί. Τον Μάη του 1945.
Αληθινά πιστεύω, πως πραγματική τιμή για ό,τι ανεπανάληπτο έγινε στο νησί πριν 60 χρόνια, δεν θα ήταν μια κάποια εξαντλητική αναφορά στις λεπτομέρειες που το συνέθεσαν, εξάλλου πολλοί διακεκριμένοι ιστορικοί το έχουν ήδη με επιτυχία πράξει. Τιμή θα ήταν μια αναφορά σχετικά με το νόημα και το μήνυμα, που η Μάχη της Κρήτης απέκτησε στο πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και πέρα απ’ αυτόν!
Mερικές λοιπόν από τις συνέπειες της Μάχης της Κρήτης στην εξέλιξη του πολέμου είναι:
Ο Χίτλερ δεν είχε υπολογίσει σωστά τον κρητικό λαό. Η δήθεν νίκη του πληρώθηκε με το μεγαλύτερο τίμημα απ’ όσα πληρώθηκαν για τη βαλκανική εκστρατεία. Λόγω της μάχης της Κρήτης ματαιώθηκαν επιθέσεις ενάντια στη Μάλτα, την Κύπρο και την Μ. Ανατολή. Ακόμη καθυστέρησε για 10 πολύτιμες μέρες η επίθεση κατά της Ρωσίας. Στα σχέδια του Χίτλερ αναμενόταν να
παραδοθεί η Μεγαλόνησος εντός μίας ημέρας. Όπως λοιπόν αποδείχτηκε, η γερμανική νίκη δεν ήταν παρά μία «Πύρρειος νίκη». Διαλύθηκε ο θρύλος για το αήττητο των γερμανών.
Σχετικά με την έκβαση της Μάχης πρέπει να αναφερθούν τα εξής:
Αποτελεί αναμφισβήτητη πραγματικότητα ότι η Κρήτη τότε χάθηκε γιατί δεν είχε τη στρατευμένη νεότητα της να την υπερασπίσει. Η μεραρχία Κρητών χάθηκε άσκοπα στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας. Εξαιτίας της ξένης στρατιωτικής δεν δόθηκε σημασία και προτεραιότητα στην οργάνωση αυτοδύναμης, λαϊκής άμυνας στο Νησί. Δεν εκπαιδεύτηκε και δεν εξοπλίστηκε έγκαιρα ο πληθυσμός. Αντίθετα, η κυβέρνηση Μεταξά αρνήθηκε τον εξοπλισμό και αφόπλισε τον λαό της Κρήτης ακόμα και από τα κυνηγετικά όπλα από φόβο εξέγερσης κατά του καθεστώτος. Προφανώς επειδή οι Κρήτες ήταν δημοκρατικοί. Οι ξένοι –που πολέμησαν γενναία- δεν μπορούσαν να κρατήσουν τη γη μας, αφού έλειπε το πάθος υπεράσπισης της πατρίδας, της Ελλάδος.
Το ηθικό και η συμμετοχή του άμαχου πληθυσμού στην μάχη έχει σίγουρα αναφερθεί, όμως τι ήταν αυτό που έκανε τους Γερμανούς ν’ αποκαλέσουν την Κρήτη «Νησί των Αινιγμάτων», «Νησί του μυστηρίου», και τους κρητικούς «θηριώδεις»; Συνήθως σε εμπόλεμες καταστάσεις ο άμαχος πληθυσμός αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη στρατιωτική ηγεσία. Στην Κρήτη όμως το ηθικό των αμάχων ήταν ακμαίο. Μόλις άρχισε η μάχη, μικροί-μεγάλοι έτρεξαν για να πάρουν μέρος στον αγώνα με τα γεωργικά τους εργαλεία, οικιακά σκεύη και λίγα όπλα που είχαν κρύψει. Έστηναν ενέδρες στους αλεξιπτωτιστές γνωρίζοντας κάθε πτυχή και κάθε θάμνο της πατρίδας τους και έκαναν τον δικό τους «κλεφτοπόλεμο». Είχαν εμπιστοσύνη στο δίκιο τους και στην ψυχική τους δύναμη και διέψευσαν τις γερμανικές προσδοκίες ότι οι κρητικοί θ’ αντιμετώπιζαν την επίθεση τους με απάθεια και μοιρολατρία.
Και αυτό που αυτή η Μάχη πια μας δίνει, σωστότερα μας «παραδίδει», εκτός από το τιμημένο όνομά της είναι το μήνυμα της: «Το αληθινό μπόι των ανθρώπων μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς, και εμείς, μόνο εμείς μπορούμε να κρατούμε τα χώματά μας!» Η Κρήτη ήταν και θα είναι πάντα πόθος πολλών κατακτητών εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης του νησιού. Τίποτε όμως δεν μπορεί να αλλάξει το ότι είναι η πατρίδα του Δία, «η Αέρια», «το Ιδαίο», «η Μακρόνησος», η χώρα του Μίνωα, η πατρίδα του Βιτσέντζου Κορνάρου, του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, του Ελ. Βενιζέλου, του Νίκου Καζαντζάκη, των πεσόντων της Μάχης της Κρήτης, της λεβεντιάς και της λύρας. Η Μεγαλόνησος, που έχει ο κάθε κρητικός μέσα του!
Βιβλιογραφίες: Ειδική Έκδοση του Οίκου Άρσινον-Κρήτη- Το Αφιέρωμα.
Στοιχεία από τον Ελευθέριο Βεριβάκη