«Η Ευρώπη γεννήθηκε μιγάς» είπε η Ελένη Αρβελέρ, «η Ευρώπη πούλησε την ψυχή της στην Τουρκία για το προσφυγικό» έγραψε ο Βόλφγκανγκ Μουνχάου στους Financial Times: Ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο αλήθειες, η Ελλάδα δίνει την – άνιση μέχρι στιγμής – μάχη για την εφαρμογή μιας δύσκολης, άδικης και ηθικά ελεγχόμενης συμφωνίας.
Οι πρώτες δύο ημέρες εφαρμογής του ευρω – τουρκικού deal των Βρυξελλών δεν ήταν ενθαρρυντικές: Οι εγκλωβισμένοι στην ελληνική επικράτεια πρόσφυγες ξεπέρασαν τις 50.000, οι ροές από τα τουρκικά παράλια αυξήθηκαν αντί να μειωθούν και ευρωπαίοι αξιωματούχοι φέρονται να επεξεργάζονται σενάρια «Ellis Island» για τα ελληνικά νησιά.
Αθήνα καλεί Κομισιόν
Μέσα σ’ αυτό το διήμερο ο συνολικός αριθμός των προσφύγων έφθασε στους 50.411, ενώ από τα τουρκικά παράλια έφθασαν άλλοι 1.662 πρόσφυγες και μετανάστες. «Ο ρυθμός των 800 νέων προσφύγων ημερησίως δεν είναι διαχειρίσιμος», έλεγαν χαρακτηριστικά κυβερνητικές πηγές τονίζοντας ότι, εάν η Τουρκία δεν ανταποκριθεί ουσιαστικά στην ανάσχεση των ροών, η Ελλάδα αντιμετωπίζει νέα παγίδα: Να μετατραπεί από χώρα εγκλωβισμού των προσφύγων σε χώρα «διαλογής» προσφύγων, με ερμητικά κλειστά τα βόρεια σύνορά της και διάπλατα ανοιχτά τα ανατολικά.
Ενώπιον αυτού του κινδύνου, σε ειδική τηλεδιάσκεψη που έγινε χθες η κυβέρνηση ζήτησε την παρέμβαση της Κομισιόν και του ειδικού συντονιστή της Επιτροπής για το προσφυγικό Μάρτιν Φερβέι, με στόχο να ασκηθεί πίεση προς την Άγκυρα και να ανακοπεί η δράση των δουλεμπόρων. Ανάλογες κινήσεις αναμένονται τις επόμενες ημέρες και σε υψηλότερο επίπεδο, εάν χρειαστεί ακόμη και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.
Οι γκρίζες ζώνες της συμφωνίας
Έως τότε το βάρος των κυβερνητικών υπηρεσιών πέφτει στην εσωτερική αναδιανομή και μετεγκατάσταση των προσφύγων – ένα έργο εξαιρετικά δύσκολο, με δεδομένη και την απροθυμία των εγκλωβισμένων να εγκαταλείψουν την Ειδομένη και, μαζί, και την ελπίδα για άνοιγμα των ευρωπαϊκών συνόρων.
Ανάλογη απροθυμία δείχνουν και οι πρόσφυγες που βρίσκονται στη Λέσβο να εγκαταλείψουν το νησί για τις δομές φιλοξενίας της ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ την κατάσταση περιπλέκει και η αποστασιοποίηση αρκετών οργανώσεων και ΜΚΟ από τη διαχείριση της κρίσης λόγω των νομικών και ηθικών «γκρίζων ζωνών» στην ευρωτουρκική συμφωνία.
Αποστάσεις από την Υπάτη Αρμοστεία
Η πλέον ενδεικτική είναι η αποχώρηση, μέχρι νεωτέρας τουλάχιστον, της Ύπατης Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες από το hot spot της Μόριας στη Λέσβο, λόγω της μετατροπής του σε κλειστό κέντρο:
«Για λόγους αρχής η Ύπατη Αρμοστεία αποχωρεί από τη διαδικασία συνδρομής βοήθειας στο hot spot της Μόριας αφού αυτό από σήμερα σε εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε – Τουρκίας είναι ένα κλειστό κέντρο. Η Ύπατη Αρμοστεία θα συνεχίσει να επιχειρεί στη Λέσβο, στις ακτές και στο λιμάνι της πόλης κατά την άφιξη των προσφύγων, καθώς και μέσα στο hot spot σε θέματα επανένωσης οικογενειών προσφύγων, επανεγκατάστασης και ασύλου», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του οργανισμού Μπορίς Τσεσίρκοφ.
Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, πάντως, Γιάννης Μουζάλας χαρακτήρισε την ευρωτουρκική συμφωνία «πάρα πολύ δύσκολη» μεν, αλλά την «καλύτερη που μπορούσαμε να πετύχουμε» και εκτίμησε ότι ο καταυλισμός της Ειδομένης θα έχει διαλυθεί μέσα σε έναν μήνα.
Ο Γιάννης Μουζάλας ξεκαθάρισε, επίσης, τι θα γίνει με τους πρόσφυγες που βρίσκονταν ήδη στην Ελλάδα πριν τεθεί σε ισχύ η συμφωνία. Όπως είπε, όσοι ήταν στην χώρα μας πριν από την εφαρμογή της συμφωνίας, δικαιούνται μετεγκατάσταση στην Ευρώπη – όταν αυτή αρχίσει – απ’ ευθείας από την Ελλάδα. Όλοι οι υπόλοιποι θα φεύγουν με μετεγκατάσταση από την Τουρκία.