Ο Σκορδαλός, 20 χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Χανίων στους πρόποδες των Λευκών Ορέων είναι από τα πιο πράσινα χωριά της Κρήτης με κύριο εισόδημα το ελαιόλαδο, από τσουνατι ποικιλία ελιάς. Εκεί υπάρχουν οι παλαιότεροι ελαιώνες της Κρήτης και της Ευρώπης. Εκεί βρίσκεται και το Βοτανικό Πάρκο Κρήτης.
Στο ξεχωριστό χώρο του Βοτανικού Πάρκου Κρήτης πραγματοποιήθηκε το Σάββατο για 5η συνεχή χρονιά από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σκορδαλού και με τη βοήθεια της Λέσχης Αρχιμαγείρων Κρήτης αναπαράσταση των Χοιροσφαγίων ως προς την παρασκευή εδεσμάτων.
Λίγα μόνο μέρη του χοίρου θεωρούνται εντελώς άχρηστα και το Σάββατο στο Βοτανικό Πάρκο οι κάτοικοι του χωριού μαζί με μάγειρες δημιούργησαν πιάτα παραδοσιακά, πολλά από αυτά άγνωστα στους νεότερους Κρητικούς, όπως το ξυδάτο, ο “μέλανας ζωμός των Κρητικών” όπως μας είπε χαρακτηριστικά ο κ. Πέτρος Μαρινάκης από το Βοτανικό Πάρκο Κρήτης.
“Αυτό το πιάτο φτιάχνεται στις ρίζες, στα Σκορδαλού, Καράνου, Λάκκος, Μεσκλά, Ζούρβας, Ορθούνη. Έχει πολύ βαθιές ρίζες, από την αρχαιότητα. Μέσα στο αίμα βράζεται το κρέας. Είναι μαύρο και είναι φοβερά νόστιμο. Ψηνόταν όταν σφάζανε το χοιρίδιο παλιότερα, πέρνανε το πρώτο αίμα του και εκεί μέσα με διάφορα κομμάτια κρέατος από λαιμό, κοιλιά, βάζανε και από συκώτι και εντόσθια, δημιουργούσαν αυτό το ξεχωριστό πιάτο το οποίο λίγοι πλέον γνωρίζουν”.
Πέραν του ξυδάτου, στο χώρο ετοιμάστηκαν και άλλα ξεχωριστά εδέσματα όπως η πηχτή, ενώ υπήρχαν και διάφοροι τύποι λουκάνικα.
Σύμφωνα με τον κ. Μαρινάκη όλα αυτά τα εδέσματα είναι μέρος της ταυτότητας του Κρητικού, συνδέονται με την πολιτιστική ιστορία του τόπου “που κινδυνεύει να χαθεί”.
Στα πλαίσια της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ανάδειξης του πλούτου της πραγματοποιήθηκαν και φέτος τα Χοιροσφάγια στον ιδιαίτερο χώρο του Βοτανικού Πάρκου.
Ο Βαγγέλης Καζαλάκης εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου Σκορδαλού είπε από την πλευρά του:
“Είναι η 5η χρονιά που αναβιώνουμε το έθιμο των Χοιροσφαγίων. Όπως και τις προηγούμενες χρονιές έτσι και φέτος ασχολούμαστε με την παρασκευή εδεσμάτων από χοιρινό μόνο με των παραδοσιακό τρόπο. Τα λουκάνικο και το ξυδάτο, αλλά και τηγανιές με χοιρινό θα σερβιριστούν στους φιλοξενούμενούς μας ενώ για σαλάτα θα γευτούν κάποια από τα πολλά χόρτα που ευδοκιμούν στην περιοχή μας και τα οποία συλλέξαμε και τους τα παρουσιάζουμε με τα ονόματα και τις ιδιότητές τους. Θα υπάρχουν επίσης καλιτσούνια από αγριόχαρτα, ιδιαίτερα στη γεύση τους”.
Ο κ. Καζαλάκης είπε ότι το έθιμο των Χοιροσφάγιων υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια, και οι κάτοικοι του Σκορδαλού και των χωριών της περιοχής, κρατούσαν την παράδοση μέχρι πρόσφατα. Όμως τα τελευταία χρόνια οι νέοι άνθρωποι έφυγαν, και δίχως αυτούς δεν υπήρχε κάποιος για να τηρεί την παράδοση. Όλα αυτά άλλαξαν πριν 5 χρόνια όταν μια ομάδα νέων ανθρώπων από τον Σκορδαλό αποφάσισαν να αναβιώσουν το έθιμο “πρωτίστως για εμάς τους ντόπιους του χωριού και εφόσον μπορούμε να το αναδείξουμε σε όλο το νομό, όλοι είναι ευπρόσδεκτοι να έρχονται”.
Ο κ. Καζαλάκης θεωρεί ότι τέτοιες πρωτοβουλίες είναι αναγκαίες γιατί επαναφέρουν το ενδιαφέρον πίσω στα χωριά και αναδεικνύουν την ιστορία και τον πλούτο της παράδοσης.
“Επιθυμία μας είναι να γυρίσουν οι νέοι άνθρωποι πίσω, να ασχοληθούμε με το χωριό μας. Να κατανοήσουμε τον πλούτο που έχουμε στα χέρια μας που είναι το περιβάλλον που ζούμε που είναι πανέμορφο και ο πολιτισμός μας που πάει πολύ βαθιά στην ιστορία. Βλέπω και στους άλλους νομούς της Κρήτης που τα χωριά εκεί είναι ακόμα ζωντανά. Έχουν κάτοικους και είναι τόσο όμορφα τα χωριά. Είναι προσβάσιμα, έχουν οι κάτοικοι φτιάξει τα μονοπάτια και τα συντηρούν οι ίδιοι. Εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο καλά. Στα χωριά των Χανίων ο πληθυσμός μειώνεται. Αλλά με τέτοιες πρωτοβουλίες, τα ξαναφέρνουμε στο προσκήνιο και μαζί όλα αυτά που αγαπούμε. Αναδεικνύουμε την ομορφιά του τόπου μας.”
Ο Αντιπρόεδρος της Λέσχης Αρχιμαγείρων Κρήτης κ. Κώστας Τσιβουράκης ανέφερε ότι ως λέσχη συμμετέχουν κάθε χρόνο στα Χοιροσφάγια.
“Φέτος ήρθαμε πιο οργανωμένα. Ήρθαν μέλη από όλη την Κρήτη για να βοηθήσουμε στα χοιροσφάγια και σε όλη τη διαδικασία του παραδοσιακού μαγειρέματος”.
Σύμφωνα με τον κ. Τσιβουράκη τα τελευταία χρόνια σε αρκετά ξενοδοχεία γίνεται μία προσπάθεια ανάδειξης της κρητικής κουζίνας και των παραδοσιακών γεύσεων με την δημιουργία “κρητικής γωνιάς” με την προσφορά στους τουρίστες διαφορετικών πιατών από κρητικές συνταγές, και αυτό είναι θετικό και αναγκαίο.
“Υπάρχουν γεύσεις που ήρθαν από τις γιαγιάδες μας και που δυστυχώς έχουν χαθεί. Προσπαθούμε να τις αναβιώσουμε. Είναι μέρος της ιστορίας μας”.