Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος – Ερευνητής – Αναλυτής AEJ/IFJ
Σε μια δημοκρατία το μόνο πράγμα που μπορεί να έχει κάποιος είναι το δικαίωμα να κάνει την ερώτηση… και το πραγματικό ερώτημα είναι… ζούμε σε μια δημοκρατία ή κάτω από την ψευδαίσθηση της;
Η δημοκρατία και ολιγαρχία διατρέχουν όλη την ιστορία κατά τον Θουκυδίδη… Η δημοκρατία πάντα κατά τον Θουκυδίδη είναι μια ιδανική πολεμική μηχανή, το εντελώς αντίθετο δηλαδή από ότι πιστεύουμε σήμερα για τις σύγχρονες δημοκρατίες…
Όποιος ακολουθεί το δρόμο της δημοκρατίας θα πρέπει να έχει επίγνωση των ηθικών κινδύνων που ελλοχεύουν. Όπως κάθε πολίτευμα, έτσι και η δημοκρατία κάνει κάθε περισσότερο από μία φορά. Κάποια λάθη δεν οφείλονται στους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά σε παράγοντες που επηρεάζουν κάθε πολιτικό εγχείρημα. Η εκκλησία έχει πάντα πολύ μεγάλη εξουσία τόσο στην δημοκρατία όσο και σε ολιγαρχία, αυτό την οδηγούσε πολλές φορές σε παρεκτροπές. Η δημοκρατία έχει γνωρίσει μεγάλη αναγνώριση ως μέθοδος που προσφέρει σε όλους τους πολίτες μερίδιο στις πολιτικές αποφάσεις.
Η λέξη δημοκρατία ωστόσο χρησιμοποιείται με πολλούς και από πολλούς με διαφορετικούς τρόπους.
Οι μαρξιστές, ισχυρίζονται ότι η δημοκρατία είναι μόνο μια της αστικής τάξης, που απλώς αντικατοπτρίζει τις υπάρχουσες σχέσεις εξουσίας, που είναι κι αυτές αποτέλεσμα των οικονομικών σχέσεων. Οι κυρίαρχες μάζες είναι ανίκανες να πάρουν από μόνες τους ακόμα και τις περισσότερο απαραίτητες αποφάσεις. Για αυτό γεννιέται η ανάγκη εκπροσώπων, που να αντιπροσωπεύουν τη μάζα και να διεκδικούν την θέλησή της. σε αντίθεση προς τον φιλελευθερισμό η δημοκρατία αφορά περισσότερο την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας είναι ασυμβίβαστο με την διατήρηση της εξουσίας, της τάξης και της σταθερότητας. Αυτοί μπορεί να είναι λόγοι για εκτροπή της δημοκρατίας.
Οι παραπάνω «αιτίες» αναπόφευκτα οδηγούν την εξουσία σε μηχανορραφίες, ελιγμούς και πολιτική αστάθεια. Τότε βγαίνουν από την σκοτεινή πλευρά της δημοκρατίας, οι «σκελετοί της ιστορίας» και αμαυρώνουν την έννοια της δημοκρατίας. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται πολίτες, πράγμα που συνεπάγεται ότι είναι και νιώθουν ίσοι μεταξύ τους.
Σε όλες τις κοινωνίες οι οικονομικές ελίτ, χρησιμοποιούν τη μεγαλύτερη επιρροή και πρόσβασή τους, στο πολιτικό σύστημα, για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. Απούσης μιας αποτρεπτικής δημοκρατικής κινητοποίησης που θα εξισορροπούσε την κατάσταση.
Οι περισσότερες δημοκρατικές κυβερνήσεις, προσπαθούν να περιορίσουν μέχρι ενός σημείου την ελευθερία των πολιτών με την πιο κοινή δικαιολογία ότι προστατεύει το κοινωνικό σύνολο (ελευθερία έκφρασης, κλείσιμο ΕΡΤ, καταστολή, προληπτική και κάθε άλλο αντιδημοκρατικό μέσο).
Ο καπιταλισμός στη σημερινή του μορφή, είναι ασύμβατος με την δημοκρατία. Ενώ οικονομικοί παράγοντες σχεδιάζουν την εισαγωγή ενός «καπιταλισμού με ασιάτικο πρόσωπο» μια μορφή διακυβέρνησης χωρίς τα προνόμια της δημοκρατίας.
Σύμφωνα με θεωρίες αμερικανών, οι σύγχρονες μορφές διακυβέρνησης στις χώρες της Ευρώπης, διατηρούν μόνο τα εσωτερικά χαρακτηριστικά της δημοκρατίας π.χ. προσφυγή στις κάλπες κάθε τέσσερα χρόνια, και σχετική ελευθερία έκφρασης από τα ΜΜΕ. Ενώ στην πραγματικότητα τον έλεγχο της εξουσίας τον έχουν μικρές ομάδες, οι οποίες κυβερνούν χωρίς μια συνεκτική αντιπολίτευση.
Κατά τον Μαρξ Βέμπερ: Ο «καπιταλισμός» υποστηρίζει, «καταστρέφει» κάθε καθεστώς, πολιτική αξία και θεσμό ο οποίος μπορεί να απειλήσει την αυτονομία της οικονομίας. Ακόμη και οι συντηρητικοί σχολιαστές βεβαιώνουν ότι η ασυμβατότητα μεταξύ καπιταλισμού και δημοκρατίας είναι ένα φαινόμενο που ευδοκιμεί στο εσωτερικό των δυτικών κρατών και κυρίως στις ΗΠΑ.
Σε πρόσφατη έρευνα, επισημάνθηκε πως ένα σύνολο 70 χωρών το 2016, έναντι 36, υπέστησαν υποχώρηση στα πολιτικά δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες.
Η λειτουργία της δημοκρατία εξαρτάται από την αλληλεγγύη, ο καπιταλισμός δεν ενδιαφέρεται για την εθνικότητα. Η δημοκρατία είναι τοπική, ο καπιταλισμός ουσιαστικά είναι παγκόσμιος, λίγο ενδιαφέρεται για την κατανομή του πλούτου. Η δημοκρατία λέει ότι οι πολίτες έχουν φωνή, ενώ ο καπιταλισμός δίνει πιο δυνατή φωνή στους πλούσιους.
Οι εντάσεις μεταξύ δημοκρατίας και καπιταλισμού μπορεί να είναι καταστροφικές. Ωστόσο η ιστορία δείχνει ότι τα δυο συστήματα πάνε χέρι – χέρι αλλά όχι με εύκολο τρόπο.
Τέλος πιστεύω ότι δημοκρατία και καπιταλισμός είναι ασύμβατες έννοιες. Όσο θα υπάρχει καπιταλισμός, δεν μπορεί να υπάρχει πραγματική δημοκρατία.
Όταν θα υπάρχει σε αυτήν… η σκοτεινή πλευρά της…
