Η απόφαση της Σουηδίας, μιας από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που εισήγαγε τους υπολογιστές και τη νέα τεχνολογία στα σχολεία πριν δύο και πλέον δεκαετίες, να επιστρέψει σε μεγάλο βαθμό στα βιβλία και τα τετράδια, καθώς και οι προειδοποιήσεις της UNESCO προς τα κράτη μέλη του ΟΗΕ να προσέξουν για το πως εισέρχεται η Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση και τον τρόπο που επιδρά στους μαθητές εξετάζονται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α΄Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00).
Προσκεκλημένη είναι η εκπαιδευτικός Σάντρα Μαυρουδή, πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού σωματείου Τριανέμι και μέλος του συστήματος σχολείων Waldorf, που υπάρχουν σε διάφορα μέρη του κόσμου και λειτουργούν με διαφορετική φιλοσοφία γύρω από τη χρήση της τεχνολογίας, αλλά και με μια πιο ολιστική φιλοσοφία για το τι θεωρείται μαθησιακή διαδικασία.
Η είδηση πως το Υπουργείο Παιδείας της Σουηδίας, δηλαδή μιας χώρας που εισήγαγε από τις πρώτες στην Ευρώπη και τον κόσμο τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τις ψηφιακές τεχνολογίες στα σχολεία (εδώ και περισσότερο από δύο δεκαετίες) , επιστρέφει φέτος στα βιβλία και την απερίσπαστη ανάγνωση των μαθητών, καθώς και στο γράψιμο με το χέρι, ενώ περιορίζει στο ελάχιστο της οθόνες, τα τάμπλετ κλπ., ειδικά στο επίπεδο του δημοτικού, προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση. Βασικός λόγος είναι πως μελέτες έχουν δείξει τη μείωση μέσα στα χρόνια της μεγάλης χρήσης της τεχνολογίας από τους μαθητές –τουλάχιστον στην εκπαιδευτική διαδικασία και πέραν του τι συμβαίνει και στον ελεύθερο χρόνο και την κοινωνική ζωή τους- της ικανότητάς τους στην ανάγνωση.
Σχεδόν ταυτόχρονα με τις προαναφερόμενες αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας της Σουηδίας, η UNESCO κάλεσε με ανακοίνωσή της τις κυβερνήσεις των χωρών μελών της αφενός να επιταχύνουν τις συνδέσεις διαδικτύου στα σχολεία, αφετέρου, όμως, να ρυθμίσουν συντόμως τη χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, στις σχολικές αίθουσες, μεταξύ άλλων περιορίζοντας τη χρήση τους στα μικρότερης ηλικίας παιδιά.
Ο εν λόγω οργανισμός του ΟΗΕ προτείνει στις κυβερνήσεις να ορίσουν μια ελάχιστη ηλικία για τη χρήση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης, η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τα 13 έτη. Η UNESCO προειδοποιεί ότι η αντικατάσταση δασκάλων από την τεχνητή νοημοσύνη μέσα στις σχολικές αίθουσες θα μπορούσε να επηρεάσει τη συναισθηματική υγεία τους και να τα καταστήσει ευάλωτα στη χειραγώγηση,
Στην προαναφερόμενη ανακοίνωση η UNESCO ζητά από τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν στην εκπαιδευτική τους πολιτική, ειδικά για τις πιο χαμηλές βαθμίδες, μια ισορροπία μεταξύ της χρήσης της τεχνολογίας και των παραδοσιακών διδακτικών μεθόδων. Κάτι ασφαλώς κάτι τέτοιο ακούγεται εύλογο, αλλά, όπως ερωτάται και η κα Μαυροειδή, πόσο εφικτή είναι πλέον η εξεύρεση μιας τέτοιας ισορροπίας σε έναν υπερτεχνολογικοποιημένο κόσμο που ζούμε κι όπου το σχολείο δεν λειτουργεί in vitro, ούτε ασκεί στους μαθητές την επίδραση που είχε κάποτε;
Πάντως, η καλεσμένη της εκπομπής εκπροσωπεί ένα διαφορετικό εκπαιδευτικό ρεύμα, αυτό των σχολείων που εφαρμόζουν τη φιλοσοφία και τις μεθόδους Waldorf. Στόχος της εκπαίδευσης Waldorf είναι να καλλιεργήσει πνευματικές, καλλιτεχνικές και πρακτικές δεξιότητες των παιδιών με ολοκληρωμένο και ολιστικό τρόπο και να δίνει έμφαση στην φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών.
Μέσα σ’ αυτό το σύστημα η έννοια και το περιεχόμενο των γνώσεων είναι πιο πολύπλευρα στοιχεί απ΄ ό,τι στα παραδοσιακά σχολεία, ενώ έχει, επίσης, μεγάλη σημασία η συμμετοχή όλων των αισθήσεων και επομένως του συνόλου των σωματικών λειτουργιών των μαθητών.
Το τελικό ερώτημα είναι αν υπάρχει θέση για την τεχνολογία και πόση σε σχολεία που λειτουργούν με τέτοια φιλοσοφία. Kι επιπλέον εκπαιδευτικά ρεύματα, όπως αυτό των σχολείων Waldorf, αναμφίβολα περιλαμβάνoυν μια πιο πολύπλευρη ανάπτυξη των γνώσεων και της προσωπικότητας των μαθητών.
Ωστόσο, πως μπορούν να σταθούν δίπλα στην εργαλειακή χρήση της εκπαίδευσης που απαιτεί μια υπερανταγωνιστική οικονομία, αλλά και τα διάφορα συστήματα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση, ακόμη και σε χώρες που ακολουθούν πιο εξελιγμένα μοντέλα από το ελληνικό; Πάντως, έχει ενδιαφέρον ότι να αναφερθεί ότι πολλά στελέχη της Silcon Valley και άλλων τόπων που υπάρχουν οι έδρες των εταιριών της υψηλής τεχνολογίας διαλέγουν σχολεία όπως τα προαναφερόμενα για να στείλουν τα παιδιά τους…