Όταν η Βρετανία ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 23 Ιουνίου 2016, οι σχολιαστές υπέρ της ΕΕ προειδοποίησαν ότι ένα ευρωσκεπτικιστικό ντόμινο θα μπορούσε να οδηγήσει και άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Αλλά το Brexit δεν αποδείχθηκε το κουτί της Πανδώρας που φοβόντουσαν πολλοί Ευρωπαίοι, και έκτοτε κανένα άλλο κράτος μέλος δεν έχει κάνει σχέδια αποχώρησης από το μπλοκ.
Ο κορονοϊός προκάλεσε καταστροφές στις οικονομίες πολλών ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες έκτοτε εξαρτώνται από τα κονδύλια της ΕΕ για την ανάκαμψη μετά την πανδημία, και η εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία συνέβαλε καθοριστικά στην προώθηση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών της ΕΕ για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά της Μόσχας και την αποστολή όπλων στο Κίεβο.
Παρ’ όλα αυτά, ο ευρωσκεπτικισμός εξακολουθεί να είναι ολοζώντανος σε ολόκληρη την ήπειρο, με τον Jimmie Akesson, τον ηγέτη του δεύτερου μεγαλύτερου πολιτικού κόμματος της Σουηδίας, να γράφει αυτή την εβδομάδα ότι υπάρχουν «σοβαροί λόγοι για να επανεξετάσουμε σοβαρά τη συμμετοχή μας στην Ένωση».
Και ακόμη και ορισμένα από τα πιο ισχυρά και μακροχρόνια μέλη της ΕΕ εξακολουθούν να τρέφουν τις αμφιβολίες που τους αναλογούν σχετικά με την ανάμειξη του μπλοκ στις υποθέσεις των εθνών τους.
Τώρα, υπό το πρίσμα των τελευταίων σχολίων του Akesson, η Daily Mail ρίχνει μια ματιά στο ποιες χώρες της Ευρώπης μπορεί μια μέρα να θελήσουν να απελευθερωθούν από την ΕΕ – ή να προσπαθήσουν να μειώσουν την επιρροή των Βρυξελλών εκ των έσω.
Ελλάδα
Η Ελλάδα είχε μια δύσκολη σχέση με την ΕΕ από τότε που εντάχθηκε στο μπλοκ το 1981.
Η κρίση χρέους της χώρας, η οποία ξεκίνησε το 2009, αποτέλεσε σημαντική πηγή έντασης μεταξύ της Ελλάδας και των εταίρων της στην ΕΕ.
Η επιμονή της ΕΕ σε μέτρα λιτότητας ως προϋπόθεση για την παροχή οικονομικής βοήθειας υπήρξε βαθιά αντιδημοφιλής στην Ελλάδα, με πολλούς ανθρώπους να αισθάνονται ότι η χώρα έχει ταπεινωθεί από τους εταίρους της στην ΕΕ.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να αποκαταστήσει τη σχέση της χώρας του με το ευρωπαϊκό μπλοκ, εκφράζοντας την υποστήριξή του προς τις Βρυξέλλες, ενώ παράλληλα ενίσχυσε με επιτυχία την οικονομία της Ελλάδας και αποπλήρωσε νωρίτερα τα χρέη της.
Όμως το κόμμα του, η Νέα Δημοκρατία, μπορεί να χάσει την πλειοψηφία του στις εκλογές αργότερα αυτό το μήνα και η στάση του ελληνικού λαού απέναντι στην ΕΕ είναι από τις χειρότερες στην ήπειρο.
Η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του μπλοκ για τη στάση των κρατών μελών τον Φεβρουάριο του 2023 έδειξε ότι η Ελλάδα είναι η πιο αντιευρωπαϊκή χώρα.
Συνολικά το 53% των πολιτών υποστήριξε ότι είναι απαισιόδοξο για το μέλλον της ΕΕ, ενώ το 60% δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται την ΕΕ – το υψηλότερο ποσοστό από κάθε άλλο κράτος μέλος.
Και με τον Μητσοτάκη να χάνει πιθανότατα από πιο αντιευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες αργότερα φέτος, το μέλλον της Ελλάδας στην Ένωση δεν είναι καθόλου βέβαιο.
Ιταλία
Η Ιταλία ήταν ανέκαθεν μια χώρα που έβλεπε θετικά την ευρωπαϊκή ιδέα και είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, τα γεγονότα των τελευταίων ετών έχουν κάνει τους Ιταλούς να απογοητευτούν περισσότερο από ποτέ με την ΕΕ.
Η χώρα επλήγη σκληρά από την πανδημία COVID-19 και η αντίδραση της ΕΕ επικρίθηκε ως αργή και αναποτελεσματική.
Στη συνέχεια, ενόψει των εκλογών του Σεπτεμβρίου, η φλογερή ρητορική της Ιταλίδας εθνικίστριας ηγέτιδας Τζόρτζια Μελόνι και η ιστορικά αντιευρωπαϊκή της στάση την είδαν να χαρακτηρίζεται από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης ως «η πιο επικίνδυνη γυναίκα στην Ευρώπη».
Στην πραγματικότητα, η επικεφαλής της πιο δεξιάς κυβέρνησης που έχει δει η Ιταλία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο επέλεξε την προσοχή αντί της αντιπαράθεσης με την Ευρώπη στους οκτώ μήνες μετά τη συγκλονιστική νίκη της. Στο πρώτο της ταξίδι στις Βρυξέλλες τον Νοέμβριο, η Μελόνι δήλωσε την υποστήριξή της στην ΕΕ και ενέκρινε σε μεγάλο βαθμό τη στάση του μπλοκ απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία, τον πληθωρισμό και τις τιμές της ενέργειας.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η Ιταλίδα πρωθυπουργός απλώς συμπλέει με την ΕΕ από ανάγκη, ως αποτέλεσμα των οικονομικών προβλημάτων της Ιταλίας.
Με σχεδόν 150% του ΑΕΠ, η Ιταλία έχει το τρίτο μεγαλύτερο ύψος δημόσιου χρέους στον βιομηχανικό κόσμο μετά την Ιαπωνία και την Ελλάδα και η Ρώμη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ταμείο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το έθνος της Μελόνι πρόκειται να λάβει περίπου 190 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια, εφόσον η κυβέρνησή της εκπληρώσει μια σειρά μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν με την προηγούμενη κυβέρνηση.
Όμως, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, μόνο το 50% των Ιταλών εμπιστεύεται την ΕΕ και πολλοί υποψιάζονται ότι η Μελόνι απλώς περιμένει τον χρόνο της, εδραιώνοντας την υποστήριξη του κόμματός της και επωφελούμενη από τα χρήματα της ΕΕ, ενώ παράλληλα υπολογίζει πώς θα χαλαρώσει τον εναγκαλισμό των Βρυξελλών στις υποθέσεις του έθνους της.
Και ο Ιταλός αναπληρωτής πρωθυπουργός Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος ηγείται του δεξιού κόμματος της Λέγκας του Βορρά που συνεργάζεται σε συνασπισμό με τους Αδελφούς της Ιταλίας της Μελόνι, αποκάλεσε κάποτε την Ευρωπαϊκή Ένωση «κλουβί των τρελών».
Γαλλία
Η Γαλλία είχε πάντα μια περίπλοκη σχέση με την ΕΕ.
Είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του μπλοκ και η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του, με τους Γάλλους ηγέτες να αποδεικνύονται καθοριστικοί στη διαμόρφωση της πολιτικής της ΕΕ όλα αυτά τα χρόνια.
Ωστόσο, η Γαλλία υπήρξε επίσης ένας από τους πιο ηχηρούς επικριτές της ΕΕ, με πολλούς Γάλλους να αισθάνονται ότι η χώρα έχει χάσει την κυριαρχία της από τις Βρυξέλλες.
Ο γαλλικός ευρωσκεπτικισμός κορυφώθηκε την τελευταία δεκαετία, όταν η Μαρίν Λεπέν, ηγέτης του δεξιού λαϊκιστικού κόμματος της Εθνοσυνέλευσης, κατέστησε την έξοδο από την ΕΕ βασικό μέρος της πολιτικής της πλατφόρμας.
Μετά την ήττα στις εκλογές του 2017, η Λεπέν εγκατέλειψε τα πλήρη σχέδια για «Frexit», αλλά επιβεβαίωσε την πρόθεσή της να αμβλύνει εκ των έσω τη γραφειοκρατική επιρροή της ΕΕ στη Γαλλία.
Πριν από τις περσινές εκλογές, ήθελε να καθιερώσει εθνικούς συνοριακούς ελέγχους στις εισαγωγές και τους ανθρώπους, να μειώσει τη γαλλική συνεισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ και να πάψει να αναγνωρίζει ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο έχει προτεραιότητα έναντι του εθνικού δικαίου.
Περιέγραψε την προσέγγισή της ως «δημοψήφισμα με λαϊκή πρωτοβουλία» και άφησε ανοιχτή την πόρτα για ένα μελλοντικό Frexit, δηλώνοντας στην προεκλογική της εκστρατεία ότι εναπόκειται στον γαλλικό λαό αν θέλει να εγκαταλείψει την ΕΕ.
Ο σημερινός πρόεδρος της Γαλλίας, ο κεντρώος Εμμανουέλ Μακρόν, νίκησε οριακά τη Λεπέν πέρυσι για να κερδίσει μια δεύτερη θητεία στην εξουσία.
Όμως η δημοτικότητά του στη Γαλλία βρίσκεται πλέον σε ιστορικό χαμηλό μετά από μήνες εκτεταμένων διαδηλώσεων κατά των καταστροφικών και σκληρών συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ενώσει τη χώρα εναντίον του.
Εν τω μεταξύ, έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του Φεβρουαρίου διαπίστωσε ότι το 57% των Γάλλων δεν εμπιστεύεται την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 50% του πληθυσμού είναι απαισιόδοξο για το μέλλον του μπλοκ.
Σουηδία
Ο ηγέτης του δεύτερου μεγαλύτερου κόμματος της Σουηδίας προκάλεσε χθες νέα ευρωσκεπτικιστική συζήτηση όταν δήλωσε ότι είναι καιρός να «επανεκτιμηθεί» η συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ.
Ο Jimmie Akesson δήλωσε ότι η διαρκώς διευρυνόμενη εξουσία της ΕΕ σημαίνει ότι «οι Γερμανοί, Πολωνοί ή Γάλλοι πολιτικοί, στην πράξη αποφασίζουν τι αυτοκίνητο μπορείτε να αγοράσετε, πόσο ακριβή πρέπει να είναι η βενζίνη και ποιο δέντρο μπορείτε να κόψετε στην ιδιοκτησία σας».
Ο ηγέτης των Σουηδών Δημοκρατών δήλωσε ότι η χώρα θα πρέπει να επιδιώξει περισσότερες εξαιρέσεις από τους νόμους της ΕΕ στο πλαίσιο μιας επανεκκίνησης των σχέσεων με την ομάδα των 27 μελών.
Ο Akesson, του οποίου το αντιμεταναστευτικό κόμμα έχει μεγάλη επιρροή στη δεξιά-κεντρική κυβέρνηση της Σουηδίας, απέφυγε να ζητήσει άμεσα το «Swexit», αλλά δήλωσε ότι η ΕΕ κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση.
«Σήμερα, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να επανεκτιμήσουμε σοβαρά τη συμμετοχή μας στην Ένωση», έγραψε ο Akesson στην εφημερίδα Aftonbladet στις αρχές της εβδομάδας.
«Οι γενικές εκλογές μας στη Σουηδία θα πάψουν σύντομα να έχουν οποιαδήποτε σημασία για την ανάπτυξη της Σουηδίας. Φυσικά, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό».
Ο Akesson προειδοποίησε ότι η ΕΕ ενδέχεται να επιβάλει πιο φιλελεύθερες μεταναστευτικές πολιτικές στη Σουηδία, η οποία έχει υιοθετήσει μια όλο και πιο σκληρή γραμμή τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τις αιτήσεις ασύλου.
Ωστόσο, η προοπτική ενός Swexit είναι εξαιρετικά απίθανη – οι Σουηδοί είναι από τους πιο θετικούς στην Ευρώπη όσον αφορά τη συμμετοχή στην ΕΕ, με το 63% των πολιτών να δηλώνει ότι εμπιστεύεται το μπλοκ και το 73% να παραμένει αισιόδοξο για το μέλλον του, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο.
Ουγγαρία
Ο αυταρχικός πρόεδρος της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν έχει γίνει παρίας στην Ευρώπη τον τελευταίο καιρό.
Παρά το γεγονός ότι η χώρα του είναι μέλος τόσο της ΕΕ όσο και του ΝΑΤΟ, ο Όρμπαν διατήρησε μια ισχυρή σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία και υποστήριζε συνεχώς μια πιο ήπια στάση της Δύσης έναντι της Ρωσίας.
Η κυβέρνηση του Όρμπαν έχει επίσης κατηγορηθεί για υπονόμευση των δημοκρατικών ελευθεριών στην Ουγγαρία από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2010 και για χρήση κρατικών πόρων για να εδραιώσει την εξουσία της.
Επιπλέον, ο Ούγγρος ηγέτης έχει εμπλακεί σε μια μάχη με κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ για την πρόσβαση στα κονδύλια του μπλοκ για την ανάκαμψη από την πανδημία.
Η χώρα έχει αποκλειστεί από την πρόσβαση σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, με την ΕΕ να δηλώνει ότι θα χορηγήσει στον Όρμπαν τα κεφάλαια μόνο υπό τον όρο ότι η ουγγρική κυβέρνηση θα εφαρμόσει έναν μακρύ κατάλογο μεταρρυθμίσεων για να συμμορφωθεί με τα ευρωπαϊκά δημοκρατικά και νομοθετικά πρότυπα.
Αυτό το επίπεδο επιρροής των Βρυξελλών επί της Βουδαπέστης είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που επισημαίνουν οι σχολιαστές κατά της ΕΕ όταν υποστηρίζουν τις αρετές της αποχώρησης από το μπλοκ.
Αλλά στην περίπτωση της Ουγγαρίας, η επιμονή της Ένωσης για αλλαγή της νομοθεσίας επεκτείνεται πέρα από τα μέτρα κατά της διαφθοράς και την ενίσχυση του κράτους δικαίου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο νομοθετικός και εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ, διέταξε ότι ένα μεγάλο μέρος των κονδυλίων που προορίζονται για την Ουγγαρία δεν μπορεί να είναι προσβάσιμο μέχρι η χώρα να αναθεωρήσει τη στάση της όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους νόμους περί ασύλου και μετανάστευσης και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ.
Η ικανοποίηση των απαιτήσεων της ΕΕ θα σήμαινε μια σειρά σημαντικών πολιτικών ανατροπών, κάτι που ο Όρμπαν και το πανίσχυρο κόμμα του Fidesz είναι εξαιρετικά απίθανο να κάνουν.
Εν τω μεταξύ, το 43% των Ούγγρων είναι απαισιόδοξο για την ΕΕ και το 44% δεν εμπιστεύεται το μπλοκ, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο.
