Του Γ. Σταράκη
13 Οκτωβρίου 1944. Το πρωί ο Γερμανός Διοικητής ανακοίνωσε στο Δήμαρχο Ρεθύμνης Γοβατζιδάκη και στον Επίσκοπο Αθανάσιο ότι μέχρι το μεσημέρι θα έχει εκκενωθεί το Ρέθυμνο.
Από 7-9-1944 οι Βρετανοί έχουν ειδοποιήσει (εγγράφως) τις Κεντρικές Επιτροπές ΕΟΡ και ΕΑΜ: «να μην προκαλούν κατά οιονδήποτε τρόπο τον εχθρικόν κατοχικόν στρατόν…».
Στις 27-9-1944 οι Γερμανοί φεύγουν από την επαρχία Αγίου Βασιλείου και ανατινάζουν τη γέφυρα Μπαλέ. Στις 1-10-1944 φεύγουν από τον καταυλισμό Αρμένων αφού όμως ανατινάζουν αρκετές αποθήκες πυρομαχικών.
Στις 12-10-1944 εκκενώνουν την επαρχία Μυλοποτάμου και υποχωρούν προς την πόλη του Ρεθύμνου ανατινάζοντας τις γέφυρες Αγιασμάτσι, Άγιου Σύλλα, Μουρτζανών, Δαμάστα.
Οι Ρεθεμνιώτικες αντάρτικες ομάδες περιμένουν καρτερικά να φύγουν από την πόλη.
Πράγματι το μεσημέρι της 13ης Οκτωβρίου 1944 φεύγουν οι Γερμανοί και ανατινάζουν την γέφυρα Ατσιποπούλου. Ο Χρήστος Τζιφάκης, αρχηγός της ΕΟΡ και της Ενιαίας Αντίστασης έχει συγκροτήσει 7μελή Επιτροπή για να γίνουν όλα ομαλά από εκπροσώπων ΕΟΡ και ΕΑΜ.
Αυτοί είναι: ΕΟΡ: 1) Χρ. Τζιφάκης, 2) Εμμ. Τσιριμονάκης, 3) Νικ. Μπιράκης, 4) Στυλ. Ψυχουντάκης & ΕΑΜ/ΕΛΑΣ: 5) Ν. Δασκαλάκης, 6) Γ. Σμπώκος, 7) Γ. Δουλγεράκης.
Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Στις 06.00μ.μ.. της 13ης Οκτωβρίου 1944 φθάνει στου Γάλλου όπου διανυκτέρευσε αυτοκίνητο με τον Βρετανό πράκτορα της SOE Ντικ Μπάρνς ο οποίος εκπροσωπούσε το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής στο Ν. Ρεθύμνης.
Επιβιβάζονται Τζιφάκης και η σύζυγός του, άλλο ένα αυτοκίνητο παρέλαβε τα μέλη της Επιτροπής και αναχώρησαν για την πόλη. Ένοπλα αντάρτικα τμήματα είχαν παραταχθεί από το εργοστάσιο της Αγίας Φωτεινής, Λ. Κουντουριώτου, Πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη, Αρκαδίου, Π. Κορωναίου, Κ. Παλαιολόγου και στην πλατεία Βασιλέως Γεωργίου (σήμερα Ηρώων Πολυτεχνείου) όπου ήταν και τότε το Νομαρχιακό Μέγαρο.
Στην είσοδο της Νομαρχίας τους περίμενε ο επίσκοπος Ρεθύμνης Αθανάσιος με ιερείς. Ο Δήμαρχος Γοβατζιδάκης με το Δημοτικό Συμβούλιο, προεδρεία σωματείων με τις σημαίες τους και χιλιάδες λαός.
Ομιλίες, χαρά και κλείσιμο με «Ζήτω η ΕΛΛΑΣ», «Ζήτω η Κρήτη», «Ζήτω οι σύμμαχοί μας».
ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΣΤΙΣ 14-10-1944
Στις 10.00π.μ. της 14ης Οκτωβρίου 1944 έγινε δοξολογία στη Μητρόπολη, κατάθεση στεφάνων και παρέλαση ενόπλων ανταρτών ΕΟΡ , ΕΛΑΣ και χωροφυλακής.
