Σημαντικές ευθύνες στον ΠΟΥ για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε τον κορωνοϊό επέρριψε ο με καταγωγή την Κρήτη πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας, καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης και διευθυντής στο Κέντρο Γονιδιωματικής «Health 2030», Μανώλης Δερμιτζάκης.
Ενημερώνοντας την επιτροπή έρευνας και τεχνολογίας της Βουλής ο κ. Δερμιτζάκης ανέφερε:
«Κατά τη γνώμη μου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει μια απογοητευτική συμμετοχή. Μπορώ να πω σε τέτοιο βαθμό που θα πρέπει να συζητήσουμε κατά πόσο η ύπαρξή του έκανε περισσότερο κακό από ότι καλό και μπορώ να το τεκμηριώσω αυτό, να πω κάποια χαρακτηριστικά.
Είχε τρομερή καθυστέρηση στο πως θα συντονιστούν κάποιες ενέργειες σε διεθνές επίπεδο. Υπήρχε πολυγλωσσία και την βλέπουμε ακόμα και τώρα σε σχέση με το ποιος μεταδίδει. Για παράδειγμα πριν από λίγες ημέρες, υπήρχε αλλαγή απόψεων και βιασύνη στις εκτιμήσεις. Δηλαδή έπαιξε ένα ρόλο, προσπάθησε να είναι δυναμικός ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αλλά τελικά αυτό που κατάφερε ήταν με βιαστικές κινήσεις να μπερδέψει και την επιστημονική κοινότητα και τις πολιτικές ηγεσίες για το ποια πρέπει να είναι η αντιμετώπιση σε τέτοιο βαθμό που κατέληξε, κατά τη γνώμη μου, να αποστασιοποιήσει όλους τους πολιτικούς φορείς, ώστε κάθε χώρα να καταλήξει να έχει τη δική της αντιμετώπιση».
«Είμαι απογοητευμένος από την χαλάρωση»
Αναφερόμενος στην κατάσταση γενικής χαλάρωσης που υπάρχει στη χώρα όσον αφορά την τήρηση των μέτρων ο κ. Δερμιτζάκης δήλωση απογοητευμένος.
«Ειμαι απογοητευμένος από την υπερβολική χαλάρωση, η οποία υπάρχει και αρκετά -προσωπικά -τουλάχιστον, χωρίς να σημαίνει τίποτα αυτό, είμαι αυστηρός- σε ότι αφορά τις δηλώσεις του στιλ, ότι τόσοι μήνες απομόνωσης, ο κόσμος έχει μπουχτίσει. Δεν το δέχομαι αυτό ως επιχείρημα. Ήταν ενάμιση μήνα και τα προβλήματα είναι πολύ σοβαρά, για να χαλαρώσουμε τόσο πολύ.
Ο ρυθμός που θα δώσουμε εμείς ως πολίτες, είναι ο ρυθμός που θα έχουν και οι τουρίστες και όσο υπεύθυνος είναι, τόσο υπεύθυνοι θα είναι και αυτοί, όσο ανεύθυνη είναι η δική μας η πλευρά, τόσο ανεύθυνοι θα είναι και η δική τους συμπεριφορά».
Κορωνοϊός: Τι γίνεται με τη μάσκα
Ο καθηγητής εξήγησε στους βουλευτές γιατί υπήρχε το μπρος πίσω των ειδικών όσον αφορά τη χρήση της μάσκας. Επέρριψε και σε αυτό το θέμα ευθύνες το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αλλά πρόσθεσε ότι σήμερα η χρήση της μάσκας είναι αναγκαία.
«Σε ότι αφορά τη μάσκα, έχει δημιουργηθεί μια παρεξήγηση. Ναι, είναι πολύ σημαντική η μάσκα σε αυτή τη φάση, εάν ξέρουμε να τη χρησιμοποιούμε.
Όταν ξεκίνησε η πανδημία, υπήρχαν δύο πρόβλημα. Το πρώτο πρόβλημα ήταν, ότι δεν ξέραμε να τη χρησιμοποιούμε και δεν υπήρχαν χιλιάδες μάσκες. Αυτό το φαινόμενο, δεν συνέβαινε μόνο στην Ελλάδα, δεν υπήρχαν ούτε στην Ελβετία.
Θα ήθελα να σας πω, ότι οι γιατροί στην Ελβετία δεν είχαν μάσκες. Εγώ, ήμουν ο μόνος που είχα δέκα μάσκες στο σπίτι, διότι είχαμε μάθει και στο εργαστήριο και τις χρησιμοποιήσαμε για να προστατευθούμε από τα χημικά.
Αυτό, σημαίνει, λοιπόν, ότι η αρχική έλλειψη, δεν μπορούσε να οδηγήσει στην πρόταση, «ας βάλουμε μάσκες, χωρίς να υπάρχουν μάσκες». Διότι, η επόμενη ερώτηση, είναι, που είναι οι μάσκες. Το δεύτερο, είναι , ότι δεν ξέραμε ακριβώς όλα τα χαρακτηριστικά του ιού και τρίτον, ήταν ο κόσμος στο σπίτι και δεν χρειάζονταν τόσο πολύ η μάσκα, διότι δεν έβγαινε τόσο πολύ ή δεν θα έπρεπε να βγει.
Τώρα που είμαστε έξω, πρέπει αν φοράμε περισσότερο τη μάσκα. Επομένως, δεν θεωρώ ,ότι υπάρχει διγλωσσία σε αυτό. Αυτό που συμβαίνει, είναι, ότι υπήρχε μία παρεξήγηση στην εξήγηση που δόθηκε, για παράδειγμα από τον κύριο Τσιόδρα, γιατί δεν φορούσαμε μάσκες στην αρχή και γιατί να τη φοράμε τώρα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, έδωσε ένα σωρό εξηγήσεις, οι οποίες περισσότερο μπέρδεψαν, παρά βοήθησαν πουθενά».
«Μέσω του τουρισμού θα έρθουν στην Ελλάδα χιλιάδες φορείς του ιού»
Αναφερόμενος στο θέμα του ανοίγματος του τουρισμού από τις 15 Ιουνίου και την 1 Ιουλίου ο κ. Δερμιτζάκης είπε ότι αυτό είναι ένα πραγματικό ρίσκο και πρόσθεσε: «Θα μπούνε χιλιάδες κρούσματα στην Ελλάδα, άλλα όταν εννοώ κρούσματα, εννοώ κρούσματα με την έννοια ότι είναι φορείς του ιού. Πιστεύω ότι είναι διαχειρίσιμο, αλλά διαχειρίσιμο μόνο με τη λογική, ότι και οι επιχειρήσεις και τα άτομα, θα έχουν συγκεκριμένη ευθύνη. Είναι πραγματικά ένα ρίσκο και το έχω πει και σε συνεντεύξεις μου, νομίζω ότι κανένας δεν το αγνοεί αυτό, είναι δεδομένο.
Δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε μαζικά τεστ εύκολα. Κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να το προσπαθήσουμε, γιατί υπάρχουν μέθοδοι που μπορούμε να κάνουμε «πούλινγκ» των δειγμάτων ή να κάνουμε σ’ ένα μέλος της οικογένειας, σκεπτόμενοι με την πιθανότητα ότι αυτό το μέλος πρέπει να κάνει, γιατί αν όλοι είναι θετικοί, θα είναι και αυτό.
Υπάρχουν οι τεχνικές οι οποίες έχουν logistics, που είναι πολύ-λίγο πολύπλοκα. Δεν μπορώ να ξέρω αν η Πολιτική Προστασία ή ο ΕΟΔΥ έχει τις υποδομές να καλύψει logistics. Ξέρω ότι αν είχαμε απομονώσει μόνο το εργαστηριακό κομμάτι, ίσως να μπορούσαμε να ελέγξουμε περίπου 50 με 100 χιλιάδες ανθρώπους την ημέρα. Αλλά αυτό, ξέρετε, είναι μόνο το εργαστηριακό κομμάτι και για το κομμάτι της δειγματοληψίας είναι ένα πρόβλημα, όταν θα μπαίνουν 80.000 με 100.000 άνθρωποι στην Ελλάδα, είναι η στιγμή που πρέπει να γίνει η δειγματοληψία, θα πρέπει να είναι πολλές νοσοκόμες και νοσοκόμοι κ.λπ..
Είναι πάρα πολλά προβλήματα, τα οποία είναι δύσκολο να τα ελέγξει κάποιος. Επομένως, θα πρέπει να αυξήσουμε τον αριθμό των τεστ, όσο περισσότερο γίνεται, ίσως πιο στοχευμένα από χώρες που έχουν χειρότερα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά σε σχέση με την Ελλάδα. Για παράδειγμα, αν ανοίξουμε κάποια στιγμή, όπως ακούω, για την Ιταλία, θα κάνουμε πιο πολλά δειγματοληπτικά τεστ στους εισερχόμενους από την Ιταλία, απ’ ότι κάνουμε αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα από την Ελβετία, τη Γερμανία, την Αυστρία και αυτό ίσως να μας δώσει τη δυνατότητα να ανταποκριθούμε, στην είσοδο.
Οι εξελίξεις με τις δωρεές
Ο κ. Δερμιτζάκης αναφέρθηκε και σε δύο δικές του, όπως είπε, προσπάθειες προκειμένου να υπάρξουν δωρεές με τη μορφή ανάλυσης δειγμάτων. «Θέλω να σας πω, όμως και δεν μπορώ να σας πω περισσότερες λεπτομέρειες, ότι υπάρχουν δύο προσπάθειες -με τις οποίες εγώ έχω σχέση και δεν γνωρίζω αν περισσότερες, αλλά υπάρχουν δύο προσπάθειες,- με τις οποίες εγώ έχω επαφή, που μπορούν να φέρουν περίπου μεταξύ 10 και 20 εκατομμυρίων δολαρίων δωρεές στην Ελλάδα, όχι με τη μορφή την χρηματική, αλλά με τη μορφή αναλύσεις δειγμάτων που θα γίνονται χωρίς χρέωση για την Ελλάδα. Αυτό είναι κάτι το οποίο ίσως θα δώσει μια ώθηση σε συνεργασία με Ερευνητικά Κέντρα, αλλά δεν μπορώ να πω περισσότερα, διότι είναι κάτι το οποίο είναι υπό συζήτηση σε διάφορα επίπεδα».
Τα εμβόλια και η συμμετοχή ελληνικών φαρμακευτικών εταιρειών
Όσον αφορά τα εμβόλια ο κ. Δερμιτζάκης ανέφερε ότι υπάρχουν πάνω από 100 προσπάθειες για ανάπτυξη εμβολίου σε διάφορες εταιρείες και αυτές οι προσπάθειες είναι στη φάση 1 και 2 των κλινικών δοκιμών.
«Εγώ, πιστεύω, ότι θα υπάρχουν πολλαπλές επιλογές εμβολίου, οι οποίες θα είναι σχετικά αποτελεσματικές έως πολύ αποτελεσματικά, μέχρι το τέλος του χρόνου και μετά τίθεται το θέμα της παραγωγής, η οποία μπορεί να προκύψει με συμφωνίες που θα κάνουν επιμέρους εταιρείες για παραγωγή σε διάφορα άλλα μέρη. Έχω ήδη συζητήσει και έχω θέσει αυτό το θέμα στο γραφείο του Πρωθυπουργού, αλλά και με τον κύριο Τσιόδρα, δηλαδή, να υπάρχει η δυνατότητα να μπουν οι ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες στο βαθμό που έχουν την τεχνολογία, να συμμετέχουν σε τέτοιες συμφωνίες.
Δυστυχώς, δεν ξέρουμε ακόμα, ποιες θα είναι οι εταιρείες οι διεθνείς που θα βγάλουν το καλό εμβόλιο, αλλά πρέπει η Ελληνική Κυβέρνηση να είναι έτοιμη και να προσφέρει τη δυνατότητα σε ελληνικές εταιρείες, οι οποίες -έχουμε πάρα πολλές και- είναι πολύ καλές και έχουν πολύ μεγάλες υποδομές, να κάνουμε παραγωγή ενός διεθνούς εμβολίου στα πλαίσια ανταγωνισμού στην Ελλάδα».
Πόσο συχνά θα γίνεται ο εμβολιασμός για τον κορωνοϊό
Σύμφωνα με τον κ. Δερμιτζάκη όταν θα βγει το εμβόλιο η πρώτη δόση θα μπορεί να καλύψει τον πληθυσμό για τουλάχιστον δύο με τρία χρόνια. «Ο εμβολιασμός, κατά πάσα πιθανότητα, θα γίνεται συχνά. Ίσως να μην χρειάζεται να γίνεται κάθε χρόνο, όπως γίνεται με τη γρίπης, με την έννοια ότι δεν έχουμε ακόμα πολύ μεγάλο εύρος στελεχών, όπως έχουμε για τη γρίπη, γιατί κάθε χρόνο στη γρίπη υπάρχουν τέσσερα – πέντε στελέχη που μπαίνουν στο εμβόλιο, δεν είναι μόνο ένα. Πιστεύω ότι η πρώτη δόση μπορεί να μας καλύψει για τουλάχιστον δύο – τρία χρόνια και μπορεί και παραπάνω. Αυτοί που έχουν, ήδη, ασθενήσει έχουν αντίστοιχη και μεγαλύτερη κάλυψη από το εμβόλιο.
Θα δούμε επιδημιολογικά που θα πάει αυτό, γιατί θέλουμε να δούμε πόσο θα υπάρχει αυτή η περιοδικότητα, πόσο θα αυξάνεται ο αριθμός των στελεχών του ιού και επίσης, ποιο ποσοστό του πληθυσμού θα εμβολιαστεί. Διότι, αν το ποσοστό του πληθυσμού που εμβολιαστεί είναι χαμηλό, τότε θα έχουμε κυκλοφορία του ιού, εξέλιξη του ιού και πολλά στελέχη θα παράγονται. Εάν πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού εμβολιαστεί θα έχουμε μπλοκάρισμα της κυκλοφορίας του ιού. Άρα, μικρότερα επίπεδα εξέλιξης και επομένως, κάποια στιγμή σιγά σιγά μπορεί να σβήσει. Άρα, θα εξαρτηθεί και από τον αποδοτικότητα του εμβολίου και από τα επίπεδα εμβολιασμού των πληθυσμών ανά τον πλανήτη μιλάω και όχι για την Ελλάδα, αλλά και τα χαρακτηριστικά εξέλιξης».
Οι εξελίξεις στα φάρμακα
Σε προχωρημένα στάδια είναι και οι έρευνες για τα φάρμακα και όπως είπε ο καθηγητής υπάρχει ένα δεύτερο κύμα φαρμάκων που έρχεται τώρα από εταιρείες που προωθούν τα μονοκλωνικά αντισώματα. «Όσον αφορά τα φάρμακα.
Υπάρχουν κάποιες δοκιμές φαρμάκων που είναι τα πρώτα φάρμακα που, ήδη, υπήρχαν και γίνεται επαναπροσδιορισμός της χρήσης τους έχοντας, ήδη, κάποιο record ασφάλειας. Υπάρχει και ένα δεύτερο κύμα που έρχεται τώρα, που είναι μια σειρά από εταιρείες που προωθούν, που είναι η ανάπτυξη αυτού που λέμε μονοκλωνιτικού αντισώματος. Ουσιαστικά αντικαθιστά το ανοσοποιητικό μας με την εισαγωγή ενός αντισώματος, το οποίο εκθέτει τον ιό πιο πολύ στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπιστεί πολύ πιο γρήγορα.
Υπάρχουν μελέτες που ξεκινάνε σύντομα από αρκετές εταιρείες.Υπάρχουν αντισώματα, τα οποία, φαίνονται, τουλάχιστον, σε εργαστηριακές μελέτες ότι είναι πολύ αποδοτικά. Πιστεύω ότι αυτό θα επιταχύνει τη διαδικασία σε σχέση με πιο πολύπλοκα φάρμακα, τα οποία θα βγουν. Πιστεύω ότι του χρόνου θα έχουν ένα καλό συνδυασμό εμβολίου κάποιας αρκετά καλής αποτελεσματικότητας και φαρμάκων, ώστε να αντιμετωπίσουν, όχι μόνο γενικά τον πληθυσμό και δημιουργήσουμε την ανοσία του πληθυσμού, την ανοσία “αγέλης”».
Η τεχνολογία ιχνηλάτησης κρουσμάτων μέσω κινητών τηλεφώνων
Αναφερόμενος στις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία για ιχνηλάτηση κρουσμάτων μέσω κινητών ο κ Δερμιτζάκης ανέφερε πως ήδη στην Ελβετία ψηφίζεται ο σχετικός νόμος ενώ η τεχνική αυτή εφαρμόζεται στην Σιγκαπούρη.
«Υπάρχουν και άλλες τεχνολογίες, βέβαια, όπως, για παράδειγμα, η εφαρμογή που υπάρχει στα κινητά, που δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να καταγράψει με άλλο τρόπο, με blue tooth, την επαφή του με άλλα κρούσματα, ώστε αυτό να καταγραφεί με κεντρική καταγραφή ή με μη κεντρική καταγραφή, αναλόγως με την ιδιωτικότητα των δεδομένων και από κει και πέρα, να παρθούν αποφάσεις, όταν αυτομάτως βρεθεί κρούσμα, να ενημερωθούν οι άνθρωποι, οι οποίοι βρέθηκαν τις τελευταίες μέρες κοντά του, με βάση το bluetooth. Αυτό εφαρμόστηκε ήδη στην Ελβετία – έχει ήδη ψηφιστεί ο νόμος ή ψηφίζεται τώρα- και εφαρμόστηκε και στη Σιγκαπούρη με πολύ ποικίλα επίπεδα, δηλαδή, πόσοι το κατέβασαν αυτό το app.
Επίσης, εγώ για την ιδιωτικότητα δεν ανησυχώ. Θεωρώ ότι το θέμα είναι κεντρικό και μάλιστα, είμαι υπέρ της λογικής, ότι τα δεδομένα τα ιατρικά, γενικότερα τα δεδομένα που πρέπει να πρέπει να είναι δημόσιο αγαθό. Όπως συζητάμε για το εμβόλιο ,νομίζω και τα δεδομένα, πρέπει να γίνουν δημόσιο αγαθό, φυσικά με σωστούς τρόπους προστασίας των επιμέρους ανθρώπων, δηλαδή, των ιδιωτών, αλλά τα δεδομένα πρέπει να γίνουν δημόσιο αγαθό, για να μπορούμε να έχουμε τέτοιου είδους μεθοδολογίες να αντιμετωπίσουμε την πανδημία ή οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα υγείας προκύψει.
Γι’ αυτές τις εφαρμογές, συγκεκριμένα, εγώ πιστεύω, ότι έχουμε μεγάλο ποσοστό false positive, δηλαδή, επαφές, οι οποίες δεν είναι πραγματικές επαφές, γιατί το bluetooth μπορεί να δράσει σε 6 – 7 μέτρα. Δηλαδή, μπορεί να είμαι εγώ σε ένα μικρό σουπερμάρκετ μαζί με κάποιον, να μην βρεθώ ποτέ μαζί του σε δύο μέτρα απόσταση ή αν βρεθώ, να βρεθώ για μισό λεπτό και το γεγονός ότι βρισκόμαστε στο σουπερμάρκετ, να δείχνει ότι βρέθηκα για 30 λεπτά ως επαφή με κάποιον. Αυτό μπορεί να στανταριστεί με κάποιο τρόπο, αλλά δεν είναι ακόμα η τεχνολογία τέτοια που να το επιτρέπει».