Εισαγωγή σ’ ένα μύθο (Ι)
Γράφει ο Χρήστος Τσαντής*
Η ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, μετά απ’ τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο παρουσιάζει τον Ι. Στάλιν ως τον πρωτεργάτη της νίκης ενάντια στο φασισμό. Σε πολλά κείμενα παρουσιάζεται ως o διορατικός ηγέτης που εμπνεύστηκε το σύμφωνο μη-επίθεσης ανάμεσα στην Ε.Σ.Σ.Δ. και τη Ναζιστική Γερμανία, εξασφαλίζοντας τον απαραίτητο χρόνο για την αναγκαία πολεμική προετοιμασία της χώρας του. Ακόμα και ο αποδεδειγμένος διωγμός, η ιστορικά επιβεβαιωμένη εξόντωση κάθε διαφορετικής φωνής στο εσωτερικό του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (Κ.Κ.Σ.Ε.) που αμφισβητούσε την στρατηγική του, καθαγιάζεται υπό το γεγονός της τελικής νίκης στα πεδία των μαχών. Μάλιστα ορισμένοι οι οποίοι εμπνέονται, σήμερα, από την πολιτική και τη ρητορική του Στάλιν, λένε πως οι «αντιπολιτευόμενοι», οι διαφωνούντες δηλαδή με τη τακτική που είχε χαράξει ο ηγέτης του Κ.Κ.Σ.Ε., σε εθνικό και διεθνές επίπεδο: «…ήταν η 5η φάλαγγα των Ναζί κι έπρεπε να εξολοθρευτούν… Αυτό το υποτιθέμενο έγκλημα του Στάλιν δεν ήταν τίποτα άλλο παρά το τσάκισμα των μηχανισμών υπονόμευσης του σοβιετικού κράτους και η υπεράσπιση του σοσιαλισμού, με δεδομένο τον επερχόμενο πόλεμο».[1]
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να κάνω μια αναγκαία διευκρίνιση, ώστε να ξεκαθαρίσουμε εξαρχής ένα ζήτημα. Ζούμε σε μία περίοδο που συχνά επιχειρείται μία προσπάθεια εξίσωσης του ναζισμού και του κομμουνισμού με σκοπό την αποενοχοποίηση του φασισμού για τα εγκλήματά του. Είναι γνωστό εξάλλου ότι στη Γερμανία διεξάγεται ακόμα μία διαμάχη για το σκοτεινό της παρελθόν. Η περίφημη αποναζιστικοποίηση δεν προχώρησε σε βάθος μετά από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και με εξαίρεση κάποιες από τις κορυφές τις ναζιστικής ιεραρχίας αλλά και αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για τον «φύρερ» στα πεδία των μαχών, ο βασικός πυρήνας της ναζιστικής κρατικής μηχανής έμεινε άθικτος.
«Το Μάρτιο του 1946 οι αμερικανικές αρχές έκαναν ένα νόμο για την πολιτική εκκαθάριση της ζώνης τους. Σύμφωνα με αυτόν το νόμο έπρεπε να δικασθούν δύο εκατομμύρια, μέσα στα 16 εκατομμύρια των κατοίκων της αμερικανικής ζώνης. Γρήγορα ωστόσο οι Αμερικανοί ανέθεσαν τις δίκες αυτές σε Γερμανικά δικαστήρια, που η σύνθεσή τους ήταν καθαρά χιτλερική. Αποτέλεσμα; Όπως αναφέρει το Σικάγο Σαν: Επί 163.000 χιτλερικών που δικάσθηκαν στη Βαυαρία δεν βρέθηκαν παρά 49 ένοχοι! Σε 65.000 στη Βύρτεμπεργκ-Μπάντεν δεν βρέθηκαν παρά 2! Γνωστοί χιτλερικοί βιομήχανοι ή διευθυντές εργοστασίων με τεράστια κεφάλαια και ανάλογα έσοδα, όπως ο διευθυντής των εργοστασίων του Ντέσσεν Kugel-Fischer-Werke εγκρίθηκαν σαν απλοί συνοδοιπόροι του χιτλερικού κόμματος και πλήρωσαν για να αποκατασταθούν 50 μάρκα πρόστιμο! Ο Γερμανός εισαγγελέας του Μονάχου Χέγκλ δεν δίστασε να ομολογήσει στον ανταποκριτή του Γιουνάιτεντ Πρες ότι στην αμερικανική ζώνη όχι μόνο απελευθερώνονται οι χιτλερικοί, αλλά τους δίνονται και δυνατότητες πολιτικής δράσης. Η αστυνομία, οι δημοτικές και νομαρχιακές υπηρεσίες, τα επισιτιστικά γραφεία, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, οι υπηρεσίες προπαγάνδας, οι σιδηρόδρομοι, οι βιομηχανίες κ.λπ. βρίθουν από χιτλερικούς υπαλλήλους».[2]
Το καλοκαίρι του 1986 ο Ερνστ Νόλτε δημοσίευσε ένα άρθρο στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung. Εκεί θα βρούμε να αναπτύσσονται τα επιχειρήματα μιας «νέας» ιστορικής οπτικής. Το νόημά της συμπυκνώνεται στο εξής: Συμψηφισμός εγκλημάτων για να αντισταθμιστεί η ναζιστική φρίκη.
Ο Νόλτε αθώωνε ουσιαστικά τους ναζί για τις γενοκτονίες και τα φρικιαστικά εγκλήματα, καθώς παρουσίαζε αυτές τις πρακτικές της Γερμανίας ως… άμυνα! «Είναι καιρός να σταματήσουμε να επαναλαμβάνουμε τις συζητήσεις περί ενοχής των Γερμανών, τουλάχιστον γιατί αυτό αποτελεί συνέχεια του τρόπου σκέψης των ναζί, που είχαν πείσει τον εαυτό τους για την ενοχή των Εβραίων», έγραφε σε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα.
Κάπως έτσι προέκυψαν οι συνδέσεις διαφόρων γενοκτονιών και η σχετικοποίησή τους, έτσι που – φαινομενικά – να μειώνεται το ιστορικό φορτίο της καταστροφής που προξένησε το ναζιστικό γερμανικό καθεστώς. Ο ναζισμός, όμως, ήταν και παραμένει το μόνο πολιτικό ρεύμα που είχε και έχει ως θέση αρχής την γενοκτονία λαών και εθνοτήτων, τη φυσική εξόντωση, την εξολόθρευση των πολιτικών του αντιπάλων. Είναι το μόνο καθεστώς που είχε ως θέση του την γενοκτονία των «φυλετικά κατώτερων λαών», θέσεις τις οποίες και εφάρμοσε σε μαζική κλίμακα.
«Αντί να αποκλείσουν το Τρίτο Ράιχ από το ιστορικό συνεχές, οι συντηρητικοί εκπρόσωποι του επαγγέλματός μας τείνουν προς τον συμψηφισμό και τη σχετικοποίηση», γράφει πολύ σωστά ο ιστορικός Χανς Μόμσεν.
Στη μεταπολεμική Γερμανία η κυρίαρχη αφήγηση της ιστορίας φόρτωνε τις ευθύνες της ναζιστικής φρίκης προσωπικά στον Χίτλερ και στο ηγετικό επιτελείο του ναζιστικού κόμματος. Από την άλλη πλευρά οι πρόεδροι της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, σαν τον Βίλλυ Μπραντ, γονάτιζαν μπροστά στο μνημείο του γκέτο της Βαρσοβίας. Το Άουσβιτς και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μετατρέπονταν σε μουσεία της μνήμης. Αργότερα όμως τα πράγματα άλλαξαν.
Η αναθεώρηση της ιστορίας ακολούθησε τις αλλαγές στο επίσημο δόγμα της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας ως συνέπεια της ενίσχυσης της θέσης της στο διεθνές περιβάλλον μετά από την ενσωμάτωση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Παρόλα αυτά αναπτύχθηκαν ισχυρές αντιστάσεις μέσα στη γερμανική επιστημονική κοινότητα, όπως του ιστορικού Ντάνιελ Γκόλντχαγκεν, που υπενθυμίζει στους Γερμανούς ότι οι σφαγές στο Ανατολικό Μέτωπο, οι σφαγές στην Ελλάδα, στην Πολωνία και αλλού, η προετοιμασία και η εκτέλεση του Ολοκαυτώματος, η λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης κοντά σε κατοικημένους τόπους όπου μπορούσε κανείς να μυρίσει τις ανθρώπινες σάρκες που καίγονταν στα κρεματόρια, δεν ήταν έργο μεμονωμένων φονιάδων ή κάποιων διεστραμμένων αξιωματικών των ΕΣ-ΕΣ αλλά προϋπέθεταν τη συνεργασία μεγάλων τμημάτων του στρατού, της Βέρμαχτ, αλλά και τμημάτων του πληθυσμού.
Το ολοκαύτωμα εναντίον των Εβραίων, αλλά και συνολικά τα ναζιστικά εγκλήματα δεν ήταν αντίποινα. Ήταν προδιαγεγραμμένα εγκλήματα από τη φασιστική ιδεολογία την οποία προωθούσε η Βέρμαχτ και τα ΕΣ-ΕΣ. Δεν ήταν παρασπονδίες της ιστορίας που δήθεν προκλήθηκαν από κάποιους τυχαίους παράγοντες, αλλά επιδίωξη μελετημένη, που βασίστηκε στη θέση αρχής του ναζιστικού κόμματος περί κατώτερων και ανώτερων φυλών. Αντίστοιχες, όμως, ήταν οι πρακτικές και στα πεδία των μαχών. Σφαγιασμοί αμάχων και γυναικόπαιδων, σφαγιασμοί αιχμαλώτων, κανένας σεβασμός στους διεθνείς νόμους που ρύθμιζαν το δίκαιο του πολέμου, βιασμοί, λεηλασίες, ανείπωτες καταστροφές που ούτε οι πιο βάρβαρες στρατιές, οι οποίες πέρασαν από ετούτο τον πλανήτη στο διάβα του χρόνου, δεν μπορούν να φτάσουν. Με δυο λόγια μέσα σε ένα πολύ μικρό διάστημα, για τα δεδομένα του ιστορικού χρόνου, η δράση των Γερμανικών φασιστικών στρατευμάτων και των συνεργατών τους εξασφάλισε στον κόσμο ανυπολόγιστη φρίκη και απίστευτη κτηνωδία…
(Συνεχίζεται)
[1] Ριζοσπάστης, 5/3/2006.
[2] Διδώ Σωτηρίου, (2009), «Τα πρώτα βήματα του Ψυχρού Πολέμου (1945-1947). Ένα ανέκδοτο χειρόγραφο για τη διεθνή πολιτική». Αθήνα 2009, Εκδόσεις Κέδρος.
*Ο Χρήστος Τσαντής είναι συγγραφέας, υπεύθυνος των Εκδόσεων Ραδάμανθυς και σύμβουλος ψυχικής υγείας. Το κείμενο είναι η εισαγωγή στο δοκίμιο ιστορίας του Χ. Τσαντή, με τίτλο «Καθρεφτίσματα – Από τη Γερμανία και την ΕΣΣΔ του μεσοπολέμου, στην Ευρώπη του 21ου αιώνα», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς.