Του Όμηρου Ταχμαζίδη *
Η κακοποίηση παιδιών στα άσυλα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας είναι μια υπόθεση που ήλθε στο φως της δημοσιότητας πριν δέκα και πλέον έτη, όταν άρχισαν να αναδύονται στην επιφάνεια, οι συνθήκες που επικρατούσαν σε διάφορα ιδρύματα της χώρας. “Δανείστηκα” τον τίτλο της παρόντος κειμένου από ένα άρθρο της εφημερίδας Frankfurter Rundschau. Η δημοσίευση του γερμανικού φύλλου έγινε στις 14 Ιουνίου 2012, υπό τον τίτλο “Κακοποίηση παιδιών ασύλου” και υπότιτλο το “δικό” μου τίτλο, “Και τη νύχτα ερχόταν ο παπάς”.
Στα γερμανικά άσυλα των δεκαετιών του 1950 και 1960 η κακοποίηση έπαιρνε όλες τις δυνατές μορφές: σεξουαλική κακοποίηση από τον παπά του ασύλου, κτυπήματα και ραβδιές, εξαναγκασμός σε μισθωτή παιδική εργασία – η περίπτωση του ρωμαιοκαθολικού ασύλου του παιδιού στο Wiesbaden, υπό την επωνυμία “Άγιος Αντώνιος” δεν αποτελούσε εξαίρεση.
Ο παιδεραστής παπάς του ιδρύματος έβγαινε παγανιά τη νύκτα στους διαδρόμους του κτιρίου και τα μικρά παιδιά στους κοιτώνες τους έτρεμαν παρακαλώντας να μην λάχει σε αυτά ο κλήρος. Η περιγραφή του συντάκτη της Frankfurter Rundschau Geza Fritz είναι αποκαλυπτική. Κάποια θύματα, σε μεγάλη ηλικία σήμερα, μίλησαν ανοικτά για τα πάθη τους. Ιδρύματα εφιάλτες για τα μικρά παιδιά, που άφηναν τραύματα για μια ζωή ολόκληρη.
Οι υποθέσεις της κακοποίησης των παιδιών των ασύλων οδήγησε στη δημιουργία το 2009 της λεγόμενης Στρογγυλής Τράπεζας της Εκπαίδευσης του Ασύλου, η οποία ασχολήθηκε με την αποκάλυψη όλων των πτυχών του προβλήματος της κακοποίησης στα ιδρύματα για παιδιά της Ομοσπονδιακής Γερμανίας στις δεκαετίες 1950 και 1960. Όλων των πτυχών;
Όχι ισχυρίζεται, η Sylvia Wagner, η οποία έχει εκπονήσει την διδακτορική της διατριβή επί “Ενός παραγκωνισμένου και απωθημένου κεφαλαίου της ιστορίας των ασύλων παιδιού” στην Γερμανία και αυτό είναι οι “Μελέτες φαρμάκων επί παιδιών των ασύλων”.
Παρότι οι πρώην τρόφιμοι των Ασύλων δήλωναν ότι χρειάζεται να ερευνηθεί η σχέση των φαρμάκων με τις πρακτικές των ιδρυμάτων, από τη δεκαετία του 1950 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1970, κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Ή σε ελάχιστες περιπτώσεις και περιορισμένα. Ακόμη και η περίφημη Στρογγυλή Τράπεζα της Εκπαίδευσης Ασύλου, απέφυγε τη συγκεκριμένη πτυχή της κακοποίησης των παιδιών.
Η έρευνα αυτή έρχεται σαν συνέχεια άλλων ερευνών που προέκυψαν μετά από τις πρώτες καταγγελίες πρώην παιδιών των ασύλων, μετά από την κυκλοφορία, το 2006, του βιβλίου του Peter Wensierski, “Κτυπήματα στο όνομα του Κυρίου”, αλλά και από τις αναρίθμητες δημοσιογραφικές έρευνες που ακολούθησαν τις πρώτες αποκαλύψεις για την κακοποίηση αυτών των παιδιών. Σε όλες τις περιπτώσεις οι έρευνες αφορούσαν ζητήματα σχετικά με την φυσική, ψυχική και σεξουαλική βία κατά των παιδιών των ασύλων, αντίθετα η χρήση των φαρμάκων αναφερόταν πολύ σπανίως. Και, φυσικώς, ελάχιστες είναι οι αναφορές στις φαρμακολογικές έρευνες που διεξήχθησαν στα άσυλα του παιδιού, όπου δοκιμάστηκαν διάφορα σκευάσματα. Παιδιά πειραματόζωα;
Η μελέτη της Wagner άνοιξε μια νέα προοπτική για την εξέταση της χρήσης και της δοκιμής φαρμάκων στα άσυλα παιδιών. Και διαπιστώθηκε ότι χορηγούνταν για διάφορους λόγους πολλά περισσότερα φάρμακα στα παιδιά στις δεκαετίες του 1950 και 1960 απ΄ ό,τι ενομίζετο έως τώρα. Η Wagner προσπάθησε να εξετάσει, μεταξύ άλλων, και το ρόλο της ιατρικής και των ιατρών, κάτι που βρισκόταν έξω από τα όποια ερευνητικά ενδιαφέροντα.
Συγκεκριμένα η ερευνήτρια εξέτασε το βαθμό επιρροής της εικόνας για τον άνθρωπο, που είχε η ιατρική και οι ιατροί στην μεταπολεμική Γερμανία, στον τρόπο αντιμετώπισης των παιδιών των ασύλων. Εάν και κατά πόσο η εικόνα για τον άνθρωπο του χιτλερικού εθνικοσοσιαλιστικού καθεστώτος επηρέαζε την αντιμετώπιση των παιδιών των ασύλων. Εξετάστηκαν οι επαγγελματικές βιογραφίες πολλών ιατρών και διαπιστώθηκαν πολλές συνέχειες από την εποχή του χιτλερικού καθεστώτος στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Όπως και επιχειρήσεων που είχαν παλαιότερα συμμετέχει σε πειράματα με ανθρώπους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τώρα συνδεόταν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο με παρόμοιες πρακτικές εις βάρος των παιδιών των ασύλων.
Η σημερινή Γερμανία έχει πάρα πολλές δυσκολίες με το παρελθόν της και αυτές δεν περιορίζονται μόνο στην περίοδο του πολέμου, επεκτείνονται και στην μεταπολεμική εποχή, διότι το χιτλερικό καθεστώς άφησε ανοικτές αρκετές “εκκρεμότητες” στην γερμανική μεταπολεμική κοινωνία.
* Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής” (www.sopro.gr)