Σε μια από τις πιο απομακρυσμένες και παρθένες γωνιές της Κρήτης, το Κεδρόδασος ξεδιπλώνει την ασύγκριτη φυσική του ομορφιά, προσελκύοντας ταξιδιώτες που αναζητούν την αυθεντική εμπειρία ενός ανέγγιχτου τοπίου.
Τοποθετημένο μόλις ένα χιλιόμετρο δυτικά της φημισμένης λιμνοθάλασσας του Ελαφονησίου και 76 χιλιόμετρα από τα Χανιά, το Κεδρόδασος δεν αποτελεί απλώς μια ακόμα εξωτική παραλία – είναι ένα φυσικό θαύμα με οικολογική, αισθητική και πολιτισμική σημασία.
Η παραλία είναι σπαρμένη με δέντρα αρκεύθου (είδη Juniperus oxycedrus και Juniperus phoenicea) που μοιάζουν με κέδρους, καθώς και με αμμοθίνες που διαμορφώνουν ένα εξωτικό σκηνικό, μοναδικό στην Ευρώπη.
Οι ρίζες των δέντρων, αποκαλυμμένες από τη συνεχή μετακίνηση της άμμου, σχηματίζουν φυσικά γλυπτά που θυμίζουν μεταμοντέρνα έργα τέχνης, δίνοντας στην ακτή έναν μυστηριακό χαρακτήρα. Το τοπίο σε συνδυασμό με τα καταγάλανα, διαυγή νερά καθηλώνει κάθε επισκέπτη.
Η σπανιότητα και η γοητεία του τοπίου δεν πέρασαν απαρατήρητες και εκτός συνόρων. Η εφημερίδα Telegraph, σε αφιέρωμά της για τις πιο άγριες και παρθένες παραλίες της Ευρώπης, κατέταξε το Κεδρόδασος μεταξύ των κορυφαίων προορισμών.
Το δάσος καλύπτει έκταση περίπου 110 στρεμμάτων και έχει εξελιχθεί σε δημοφιλή προορισμό για τους λάτρεις της ελεύθερης κατασκήνωσης και του γυμνισμού, παρότι η πρόσβαση απαιτεί σχετική εξοικείωση με τα μονοπάτια και απουσιάζουν πλήρως τουριστικές υποδομές.
Ακριβώς αυτή η απουσία οργανωμένης ανάπτυξης ήταν και το στοιχείο που για χρόνια διασφάλιζε την παρθένα φύση του Κεδρόδασους. Ωστόσο, η διαρκώς αυξανόμενη επισκεψιμότητα –ιδίως μετά την ένταξή του στους ευρωπαϊκούς ταξιδιωτικούς οδηγούς– έχει αρχίσει να δημιουργεί απειλές για το ευαίσθητο οικοσύστημα της περιοχής.
Τα δέντρα αρκεύθου, που αποτελούν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της παραλίας, είναι ιδιαιτέρως εύθραυστα. Οι ρίζες τους τραυματίζονται εύκολα από την ανθρώπινη δραστηριότητα, ενώ η άναρχη κατασκήνωση και η αδιαφορία κάποιων επισκεπτών έχουν ήδη αφήσει ορατά σημάδια στο τοπίο.
Οι τοπικές περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η συνέχιση αυτής της κατάστασης μπορεί να επιφέρει ανεπανόρθωτες βλάβες στο δασικό σύμπλεγμα.
Η γεωγραφική του θέση προσφέρει προστασία από τους δυνατούς ανέμους που πνέουν συχνά στο γειτονικό Ελαφονήσι, κάτι που το καθιστά ακόμη πιο ελκυστικό για επισκέπτες που αναζητούν ησυχία και απομόνωση. Όσοι επιθυμούν να βιώσουν μια ακόμη πιο ήσυχη εμπειρία, μπορούν να αναζητήσουν τις λιγότερο γνωστές ακτές μεταξύ του Κεδρόδασους και της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη, δύο χιλιόμετρα ανατολικότερα – σημεία με λιγότερη φυσική σκιά αλλά σχεδόν πλήρη απομόνωση.
Το Κεδρόδασος δεν είναι απλώς ένας καλοκαιρινός προορισμός. Είναι ένας φυσικός θησαυρός, ένα από τα τελευταία μέρη στην Ευρώπη που παραμένουν ουσιαστικά άθικτα από τη μαζική τουριστική εκμετάλλευση. Για να διατηρηθεί αυτό το θαύμα, απαιτείται σεβασμός από όλους: επισκέπτες, τοπικές αρχές και πολιτεία.
Αν θέλουμε το Κεδρόδασος να συνεχίσει να προσφέρει την εμπειρία του ονείρου και της γαλήνης, θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι η ομορφιά του δεν αντέχει ούτε στην αδιαφορία ούτε στην υπερεκμετάλλευση.
Είναι ένα δώρο της φύσης που απαιτεί διαρκή φροντίδα και προστασία.
8 κανόνες για την κατασκήνωσή σας στο Κεδρόδασος
- Χρησιµοποιούµε σακούλες για τα απορρίµµατα, συµπεριλαµβανοµένων των χαρτιών υγείας που ξεθάβονται από ζώα, και δεν τις παρατάµε …πάνω στους κέδρους.
- Εκτός από τα δικά µας σκουπίδια, µαζεύουµε και τα υπόλοιπα που βρίσκουµε. Η βλάβη που προκαλούν δεν εξαρτάται από το αν τα πετάξαµε εµείς ή άλλοι. Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε γάντια µιας χρήσης ή µια σακούλα φορεµένη στο χέρι µας για νακάνουµε τη διαδικασία λιγότερο δυσάρεστη.
- Καθορίζουµε πού είναι η «τουαλέτα» και σκάβουµε λάκκους τουλάχιστον 15 εκ. κάθε φορά. Αποφέυγουµε τη χρήση έστω και βιοδιασπώµενων σαµπουάν και σαπουνιών γιατί έτσι ρυπαίνουµε.
- Σεβόµαστε τη βλάστηση, και την πανίδα της περιοχής και ενηµερωνόµαστε σχετικά. Δε στήνουμε τις σκηνές μας πάνω στις ρίζες των δέντρων γιατί σπάνε και τα δέντρα ξερένωνται.
- Στήνουµε τη σκηνή αρκετά µέτρα µακριά από το κύµα ώστε να µην εµποδίζουµε τους υπόλοιπους κατασκηνωτές αλλά κυρίως να µην ενοχλούµε καβούρια, χελώνες, πουλιά.
- Τα έντοµα είναι κάτοικοι της περιοχής, εµείς είµαστε οι επισκέπτες. Τα αποφεύγουµε µε φυσικά εντοµοαπωθητικά, και µε το να κρατάµε κλειστή τη σήτα της σκηνής όλη µέρα.
- Φέρνουµε µαζί ή κατασκευάζουµε αυτοσχέδια τασάκια για τις γόπες µας.
- Αφήνουµε την παραλία όπως τη βρήκαµε, και αν γίνεται,καλύτερη.
Διαχέουμε τη γνώση:
Επικοινωνούμε με τους υπόλοιπους κατασκηνωτές της περιοχής, τους ενημερώνουμε για τις αρχές της υπεύθυνης κατασκήνωσης διότι κατανοούμε ότι δεν γνωρίζουν από πριν πως να διαμένουν υπεύθυνα στη φύση, μοιραζόμαστε και δημιουργούμε στο μέτρο του επιθυμητού συνθήκες συλλογικής διαβίωσης, ανταλλάσσουμε απόψεις για το πως μπορούμε να διαφυλάξουμε την περιοχή.
Οι θαλασσόκεδροι της Κρήτης και η οικολογική σημασία τους:
Οι θαλασσόκεδροι της Κρήτης (είδη Juniperus macrocarpa και Juniperus phoenicea) σχηματίζουν μερικά από τους σπουδαιότερα οικοσυστήματα στην Κρήτη, τα κεδροδάση που φύονται στις αμμοθίνες της Νότιας Κρήτης και των νησιών της. Η οικολογική σημασία των αμμοθινών είναι τεράστια για την βιοποικιλότητα και την ύπαρξη σπάνιων ζώων και φυτών.
Λόγω της συνεχούς υποβάθμισης αυτών των εύθραυστων οικοσυστημάτων από την ανθρώπινη παρουσία, οι περιοχές αυτές έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα προστασίας Junicoast. Οι περιοχές με κέδρους παρόλο που βρίσκονται σε απομονωμένα μέρη, λόγω της ανεπανάληπτης φυσικής ομορφιάς, δέχονται πολλούς επισκέπτες. Οι επισκέπτες αυτοί, άθελα και μη γνωρίζοντας, πολλές φορές προκαλούν σοβαρές ζημιές στους κέδρους. Πιο συνηθισμένες πράξεις τους είναι το σπάσιμο κλαδιών για άναμμα φωτιάς, η κατασκήνωση κάτω από τη σκιά τους (και συνάμα η καταστροφή νέων βλαστών) και ο καθαρισμός των «ξερόκλαδων» που όμως είναι ακόμη ζωντανά. Τα κλαδιά και οι ρίζες των κέδρων φαίνονται συχνά ξερά, αλλά δεν είναι, ενώ η ανάπτυξη τους είναι πάρα πολύ αργή.
Οι κυριότερες περιοχές με αμμοθίνες και κεδρόδαση της Κρήτης βρίσκονται στην περιοχή Κεδρόδασος του Ελαφονησίου, στη Φαλάσαρνα, στη Γαύδο (Σαρακίνικο, Άη Γιάννης, Λαβρακάς), στη Χρυσή και στο Γραμμένο Παλαιοχώρας. Άλλα κεδρόδαση στην Ελλάδα βρίσκονται στη Μήλο, στη Νάξο, στην Πολύαιγο και τη Ρόδο.
Το κυρίαρχο είδος των οικοτόπων είναι η θαλάσσια άρκευθος (ή κοινώς θαλασσόκεδρος) του είδους Juniperus macrocarpa. Με μικρότερες συστάδες συμμετέχει και η φοινικική άρκευθος ή αβόρατος ή θαμνοκυπάρισσο (είδος Juniperus phoenicea). Το είδος Juniperus macrocarpa αναπτύσσεται πολύ αργά και είναι αιωνόβιο είδος. Εκτιμάται ότι υπάρχουν άτομα μεγαλύτερα των 300 ετών.
Αν και η παραγωγή σπόρων είναι μεγάλη ένα μικρό μόνο ποσοστό σπόρων είναι υγιές, ένα επίσης μικρό ποσοστό των υγιών σπόρων είναι ικανό να φυτρώσει, ενώ ένα επίσης μικρό ποσοστό των νέων βλαστών καταφέρνει να επιβιώσει τον πρώτο χρόνο. Η αναγέννηση των κέδρων σε όλες τις περιοχές της Κρήτης είναι ελάχιστη έως μηδενική με μοναδική εξαίρεση την περιοχή Λαβρακά στη Γαύδο. Το είδος Juniperus phoenicea εμφανίζεται κυρίως σε σημεία με βραχώδες υπόστρωμα στα όρια του οικοτόπου.
