Του Δημήτρη Μηλάκα
Τα τελευταία 30 χρόνια καλλιεργήθηκε αίσθηση της ύπαρξης ενός κόσμου ενιαίου και αδιαίρετου του οποίου τη συνοχή εξασφαλίζουν η τεχνολογία (αστραπιαία διασπορά υλικών και άυλων) και το αόρατο σιδερένιο χέρι της αγοράς. Χρειάστηκαν μόλις 3 μήνες για να διαλυθεί αυτή η ψευδαίσθηση και ο κόσμος να εμφανιστεί μπροστά μας όπως πραγματικά είναι: βαθύτατα διαιρεμένος αν και αντιμέτωπος με ένα κοινό (παγκοσμιοποιημένο) πρόβλημα…
Η εμφάνιση της πανδημίας υπενθύμισε την πραγματικότητα. Ο κόσμος παραμένει διαιρεμένος όπως σε κάθε ιστορική περίοδο, οριζόντια και κάθετα. Εξακολουθούν να υπάρχουν οι ισχυροί και οι αδύναμοι, ο ακραίος πλούτος και η ασύλληπτη φτώχεια.
Οι γεωπολιτικοί και ταξικοί διαχωρισμοί θα εμφανίζονται ολοένα και εντονότερα μπροστά καθώς στη βάση αυτών των διαχωρισμών θα επιμεριστεί ο λογαριασμός της καταστροφής που θα επιφέρει η πανδημία.
Ήδη βλέπουμε στην ειδησιογραφία τα πρώτα πυρά μεταξύ των μεγάλων (ΗΠΑ- Κίνα) για το ποιος ευθύνεται για την «απελευθέρωση» του κορωνοιού. Ο Τράμπ μιλάει για «κινέζικο ιό», στα αμερικανικά δικαστήρια κατατέθηκε αγωγή που ζητά ένα ετήσιο ΑΕΠ της Κίνας γιατί κατασκεύασε και διέσπειρε τον ιό. Σε ημιεπίσημους τόνους κινέζοι διπλωμάτες ανταπαντούν υποστηρίζοντας ότι ο ιός «ξέφυγε» από αμερικανικά εργαστήρια…
Την ίδια στιγμή το ισχυρότερο υποσύνολο του λεγόμενου δυτικού κόσμου, η Ευρωπαική Ενωση αδυνατεί να λειτουργήσει προς την κατεύθυνση του κοινού συμφέροντος, προφανώς γιατί ουδέποτε αυτό (το κοινό συμφέρον) είχε αποσαφηνιστεί και προσδιοριστεί. Ακόμη κι απέναντι στην πανδημία οι εταίροι στέκονται ανίκανοι να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στην Ιταλία η οποία πληρώνει μέχρι στιγμής το βαρύτερο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές.
Σε ότι αφορά την ανυπολόγιστη ζημιά στην οικονομία που συνεπάγονται οι καραντίνες και τα μέτρα που έχουν ληφθεί, οι Ευρωπαίοι Εταίροι συμπεριφέρονται όπως και στο παρελθόν, δηλαδή με γνώμονα τα ιδιαίτερα εθνικά τους συμφέροντα. Στο πλαίσιο αυτό οι αποφάσεις που αναμένονται θα είναι σύμφωνες με τα συμφέροντα των ισχυρότερων οι οποίοι έχουν και δύναμη να τις επιβάλλουν.
Η απόλυτη διάλυση της αίσθησης μιας πανανθρώπινης κοινότητας συμφερόντων προς την οποία υποτίθεται ότι οδηγούσε η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση κατέρρευσε μπροστά στα μάτια μας από τις κρατικές πειρατείες υγειονομικού υλικού, όπως είδαμε από περιστατικά όπου το ένα κράτος κλέβει σε κάθε ευκαιρία προμήθειες και υλικά από το άλλο, ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται στον αόρατο αλλά υπαρκτό παγκόσμιο πίνακα κατάταξης με βάση τη ισχύ…
Η επανεμφάνιση του κράτους, πάνω από το αόρατο χέρι της αγοράς, αν και απαραίτητη για την αντιμετώπιση της πανδημίας δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση. Τις τελευταίες δεκαετίες το κράτος αυτό-ακρωτηριάστηκε αρνούμενο βασικά του καθήκοντα (εξασφάλιση δημόσια υγείας για παράδειγμα) τα οποία είναι αδύνατο να ανακτήσει κάτω από την πίεση των απαιτήσεων που προκύπτουν από την «καμπύλη» της εξέλιξης της επιδημίας…
Αυτό που απομένει στο (κάθε) κράτος είναι η αξιοποίηση του βασικού του χαρακτηριστικού, το οποίο μάλιστα δεν άφησε να διαχυθεί στον «αιθέρα» της παγκοσμιοποίησης: το μονοπώλιο της νόμιμης βίας η οποία ασκείται προκειμένου οι πολίτες να αποδεχτούν και να υποταχθούν στον δεδομένη κοινωνικά κατάσταση υπέρ της οποία λειτουργεί το κράτος.
Δεν χρειάζεται, λοιπόν, κάποιος να έχει «θείο χάρισμα» για να δει σε ποιών την πλάτη θα καταλήξει το βάρος που συνεπάγεται η τρομακτική καταστροφή η οποία συντελείται. Τέτοιου είδους λογαριασμοί πληρώνονται πάντα από αυτούς που έχουν τα λιγότερα…