Με το βλέμμα εστιασμένο στα χερσαία σύνορα της χώρας και στα ορφανά κρούσματα παρακολουθούν οι αρμόδιες αρχές και οι επιστήμονες της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας την εξέλιξη της πανδημίας του κορωνοϊού. Τα «αρκετά περιστατικά» ταξιδιωτών από βαλκανικές χώρες που βρέθηκαν θετικοί σε ελέγχους στους οποίους υποβλήθηκαν αφότου έφτασαν στον τουριστικό προορισμό τους, έχουν θορυβήσει τους αρμόδιους. Εάν, δε, συνεχιστεί η κατάσταση όπως έχει σήμερα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα εισαγόμενα κρούσματα θα φτάσουν, και πιθανότατα θα ξεπεράσουν, τα 1.200 έως το τέλος Αυγούστου.
Ηδη, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας τις πρώτες δέκα ημέρες του Ιουλίου, είχαν καταγραφεί 196 κρούσματα κορωνοϊού σχετιζόμενα με ταξίδι από το εξωτερικό, σε σύνολο 326 κρουσμάτων που είχαν δηλωθεί συνολικά στη χώρα μας (ποσοστό 60,12%). Το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου αντίστοιχα από τα 294 κρούσματα που δηλώθηκαν τα 72 ήταν σχετιζόμενα με ταξίδι από το εξωτερικό (24,5%).
Η μεγαλύτερη ανησυχία των ειδικών είναι για τα εισαγόμενα κρούσματα που δεν εντοπίζονται και μπορεί να προκαλέσουν τοπικές εξάρσεις της νόσου. Αυτές είναι που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε τοπικά lockdown. Μία αύξηση δε των ορφανών κρουσμάτων –δηλαδή κρουσμάτων που δεν έχει βρεθεί η επιδημιολογική συσχέτισή τους με γνωστή πηγή– σε πάνω από 50 ημερησίως θα σημάνει συναγερμό και πιθανόν να οδηγήσει σε νέες αποφάσεις για οριζόντια μέτρα, όπως π.χ. γενικευμένη χρήση μάσκας.
«Οταν λάβαμε την απόφαση στα τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου για άνοιγμα της χώρας στον τουρισμό, η επιδημιολογική κατάσταση σε χώρες από τις οποίες προέρχονται οι περισσότεροι επισκέπτες μας όπως Γερμανία, Ιταλία, Σερβία, Ισραήλ ήταν πολύ διαφορετική από σήμερα. Στη Σερβία τώρα καταγράφεται μεγάλη έξαρση των κρουσμάτων, ενώ στο Ισραήλ, με το οποίο γίνονταν συζητήσεις για τη δημιουργία τουριστικής γέφυρας το φετινό καλοκαίρι, είναι σε εξέλιξη ένα δεύτερο μαζικό κύμα της επιδημίας. Ξέραμε ότι το άνοιγμα θα έπρεπε να γίνει με προσοχή και ότι η κατάσταση είναι ρευστή κάτι που στην πορεία φάνηκε», επισημαίνει στην «Καθημερινή» ο επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας Γκίκας Μαγιορκίνης.
Η χώρα έχει επενδύσει στους εργαστηριακούς ελέγχους στις πύλες εισόδου. Η είσοδος από τον Προμαχώνα πολλών ταξιδιωτών θετικών στον κορωνοϊό άλλαξε τη στρατηγική στα σύνορα, όπου από μεθαύριο όσοι εισέρχονται υποχρεωτικά θα πρέπει να επιδεικνύουν αρνητικό τεστ μοριακού ελέγχου το οποίο θα έχει διενεργηθεί έως 72 ώρες πριν. Την ίδια στιγμή, παραμένει σε ισχύ το σύστημα στοχευμένων ελέγχων σε επισκέπτες που με βάση τις απαντήσεις τους σε ερωτηματολόγιο που συμπληρώνουν, επιλέγονται να υποβληθούν σε τεστ μόλις φτάνουν στη χώρα.
Οπως εξηγεί ο κ. Μαγιορκίνης, «επειδή έχουμε πεπερασμένο αριθμό εργαστηριακών ελέγχων που μπορούμε να κάνουμε, θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε το κέρδος της πρόληψης που θα έχουμε από αυτά τα τεστ. Ετσι, θέλουμε να κάνουμε περισσότερα τεστ σε εισερχόμενους από χώρες και περιοχές με μεγαλύτερο επιδημιολογικό φορτίο. Ταυτόχρονα παρακολουθούμε εμμέσως και τη επιδημιολογική εικόνα άλλων χωρών». Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι οι Ελληνες επιστήμονες είχαν δει αυξημένο αριθμό θετικών κρουσμάτων μεταξύ των Σέρβων επισκεπτών πριν αποφασιστούν μέτρα στη Σερβία. Αντίστοιχη εικόνα καταγράφουν τι τελευταίες ημέρες και στους ταξιδιώτες από τη Βουλγαρία.
Αναφορικά με τον αριθμό των εισαγόμενων κρουσμάτων που μπορεί να έχει φέτος η Ελλάδα, ο κ. Μαγιορκίνης τονίζει: «Θεωρώ λογικό να φτάσουν και τα 1.200 αυτό το καλοκαίρι. Εάν έχουμε για 60 ημέρες από 20 κρούσματα την ημέρα μπορεί να γίνει αυτό. Ωστόσο, ως μέλος της Επιτροπής με απασχολούν περισσότερο αυτά που δεν βρίσκουμε παρά αυτά που βρίσκουμε. Και το μεγάλο στοίχημα είναι να μη δημιουργήσουν, όσα δεν βρίσκουμε, αλυσίδες μετάδοσης του ιού σε σημεία ανά τη χώρα».
Η επιδημιολογική εικόνα της Ελλάδας σε αυτή τη φάση είναι σε ένα κρίσιμο σημείο. Ναι μεν ο αριθμός των ορφανών κρουσμάτων παραμένει σχετικά μικρός, καταγράφονται σποραδικά κρούσματα, οι εισαγωγές στα νοσοκομεία λόγω της COVID-19, είναι λίγες, οι διασωληνωμένοι σταθερά λιγότεροι από 15, ενώ τις περισσότερες ημέρες δεν καταγράφονται θάνατοι λόγω της νόσου. «Πάνω από 25 ορφανά κρούσματα σε καθημερινή βάση πανελλαδικά σίγουρα θα μας ανησυχήσουν. Πάνω από 50 ορφανά κρούσματα την ημέρα θα σημάνουν συναγερμό και ίσως οδηγήσουν σε οριζόντια μέτρα όπως επανεξέταση των υγειονομικών πρωτοκόλλων ή και γενικευμένη χρήση μάσκας», σημειώνει ο καθηγητής.
Τοπικά lockdown
Γενικευμένο lockdown εκτιμάται ότι δεν θα χρειαστεί ξανά. Αντίθετα, στη φαρέτρα των ειδικών είναι τα τοπικά lockdown, στις περιπτώσεις συρροών κρουσμάτων με συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Π.χ. εάν εντοπιστούν 10-15 κρούσματα σε μία οικογένεια, τότε θα ληφθούν μέτρα ελέγχου της διασποράς όπως απομόνωση και ιχνηλάτηση επαφών. Ομως άμα εντοπιστούν σε ένα δήμο διάσπαρτα κρούσματα σε διαφορετικές γειτονιές χωρίς επιδημιολογική σχέση μεταξύ τους, τότε σημαίνει μία γενικευμένη διασπορά στην περιοχή και μπορεί να οδηγήσουν σε αποφάσεις για τοπικό lockdown.
Για τις εικόνες συγχρωτισμού σε διάφορα σημεία της χώρας, ο κ. Μαγιορκίνης σημειώνει ότι είναι θέμα πιθανοτήτων να δημιουργήσουν πρόβλημα και να αποτελέσουν εστίες υπερμετάδοσης του ιού. «Στις αρχές Ιουνίου το επιδημικό φορτίο στη χώρα μας ήταν πολύ χαμηλό, οπότε οι πιθανότητες να υπάρξει πρόβλημα ήταν χαμηλότερες. Τώρα, όμως, με το άνοιγμα των συνόρων οι πιθανότητες αυτές σαφώς έχουν αυξηθεί».