Με τίτλο «η Ευρώπη στα χειρότερα της», το «Spiegel» περιγράφει την τραγική κατάσταση που βιώνουν στο νησί οι πρόσφυγες, αλλά και τα προβλήματα των κατοίκων.
Στο «σημείο μηδέν της ευρωπαϊκής ατίμωσης» όπως χαρακτηριστικά αναφέρει για τον καταυλισμό προσφύγων στη Μόρια «καθώς φτάνει ο χειμώνας η κατάσταση είναι απαράδεκτη. Οι συνθήκες στους καταυλισμούς των προσφύγων είναι τρομακτικές και οι κάτοικοι του νησιού έχουν κουραστεί από την εγκατάλειψή τους, τόσο από την Αθήνα όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση».
«Καλώς ήρθατε στη φυλακή» έχει γράψει κάποιος στους τοίχους. Και το ρεπορτάζ του «Spiegel» το επιβεβαιώνει. Η φοβερή δυσωδία ούρων και σκουπιδιών υποδέχεται τους επισκέπτες ενώ το έδαφος καλύπτεται από εκατοντάδες πλαστικές σακούλες. Βρέχει και το βρώμικο νερό συλλέγεται από τους μετανάστες, οι οποίοι όταν βγαίνουν από το στρατόπεδο καλύπτονται με λεπτά πλαστικά καλύμματα ενώ τα παιδιά κλαίνε. Το γερμανικό περιοδικό κάνει λόγο για «ένα από τα πλέον ντροπιαστικά μέρη σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, ο καταυλισμός στη Μόρια, είχε ανεγερθεί για να στεγάσει 2.330 πρόσφυγες κι εκεί σήμερα συνωστίζονται 6.489».
Είναι μακρύς ο δρόμος για την ελευθερία
Ο Omar Sherki (κεντρική φωτογραφία) ζει σε μια σκηνή που είναι τοποθετημένη στο εξωτερικό τείχος του στρατοπέδου. Ένας αδύνατος νεαρός που μελετούσε για να γίνει μηχανικός στη Συρία και έπαιζε κιθάρα σε μια ροκ μπάντα. Ζει με εκατοντάδες άλλους άνδρες σε έναν κήπο έξω από τους τοίχους. Το στρώμα του βρίσκεται σε ξύλινη παλέτα, πάνω από τις λάσπες.
«Έφυγα για να αποφύγω έναν πόλεμο και κατέληξα σε έναν καινούργιο», λέει. «Οι λαθρέμποροι μας είπαν ότι η περίοδος αναμονής ήταν μία ή δύο εβδομάδες», εξηγεί ο Omar Sherki, 24 χρονών. Έχοντας εγκαταλείψει τη Συρία λόγω του πολέμου ο Σέρκι θέλει να συνεχίσει στη Γερμανία όπου ζουν τα αδέλφια του, αλλά έχει κολλήσει στη Λέσβο για τους τελευταίους έξι μήνες.
Ο Sherki μοιράζεται βίντεο από τις νυχτερινές μάχες μεταξύ των διαφόρων εθνικοτήτων στο Camp Moria και λέει ότι θα προτιμούσε να ζει στον οπωρώνα χωρίς ηλεκτρική ενέργεια ή νερό από ό, τι στο στρατόπεδο. Για μπάνιο, χρησιμοποιεί έναν σωλήνα κοντά σε ένα λατομείο. Και συνεχίζει να ελπίζει για ένα θαύμα.
Συνολικά περί τους 15.000 πρόσφυγες είναι «παγιδευμένοι» σε πέντε «hotspots» που βρίσκονται σε ελληνικά νησιά του Αιγαίου, από τους οποίους κάπου 8.357 στριμώχνονται στη Λέσβο κάτω από απαράδεκτες συνθήκες σε ανεπαρκή καταλύματα από σκηνές, σχεδιασμένα για καλοκαιρινές συνθήκες και πολλοί από αυτούς φοβούνται για την ασφάλειά τους εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων συγκρούσεων. Δεκάδες πρόσφυγες έχουν ξεκινήσει απεργία πείνας στη Λέσβο.
Η συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τον αριθμό των προσφύγων προς την Ελλάδα, αν και αρκετοί είναι ακόμα αυτοί που φτάνουν από τα τουρκικά παράλια. Η διαφορά με το 2015 ήταν πως τότε επιτρεπόταν στους πρόσφυγες να συνεχίσουν το ταξίδι τους μέσω της κυρίως Ελλάδας και των βαλκανικών χωρών προς την Ουγγαρία κι από εκεί στην Αυστρία με τελικό προορισμό τη Γερμανία.
«Τώρα οι προσωρινοί καταυλισμοί έχουν μετατραπεί σε φυλακές», σημειώνει το Spiegel και προσθέτει: «Εκείνοι που φτάνουν από την Τουρκία κατευθύνονται κυρίως προς πέντε νησιά: τη Σάμο, τη Λέσβο, τη Χίο, την Κω και τη Λέρο, όπου υποβάλλουν αίτημα για άσυλο. H διαδικασία επαναπροώθησης όσων δεν τους χορηγείται εφαρμόζεται από τον Μάρτιο του 2016, αλλά η γραφειοκρατία διαρκεί πολύ καιρό. Μόνο εκείνοι των οποίων οι αιτήσεις έχουν εγκριθεί – ή εκείνοι που θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτοι – μπορούν να μετακινηθούν προς την ηπειρωτική χώρα».
«Αν θέλουνε πόλεμο, τότε πόλεμο θα πάρουν»
Και ενώ ο χειμώνας φτάνει η Πολιτεία επιχείρει να προστατεύσει τους πρόσφυγες ενοικιάζοντας ξενοδοχεία στη Λέσβο και φέρνοντας δύο πλοία που θα μπορέσουν να φιλοξενήσουν συνολικά 3.000 πρόσφυγες. Στο νησί της Λέσβου, όμως, όπου οι κάτοικοι έχουν δείξει αξιοσημείωτη υπομονή μέχρι στιγμής, υπάρχει ευρεία αντίθεση στο σχέδιο.
Ο δήμαρχος της Λέσβου, Σπύρος Γαληνός, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους κήρυξε γενική απεργία στο νησί. «Τα τελευταία τρία χρόνια σηκώνουμε τεράστιο βάρος της Ελλάδας και της Ευρώπης, αλλά μας έχουν αφήσει ανυπεράσπιστους και μόνους». «Οι πρόσφυγες πρέπει να περάσουν αμέσως στην ενδοχώρα. Αυτό είναι επιτακτική ανάγκη» επισημαίνει. «Δεν έχουμε χώρο για να χτίσουν άλλα στρατόπεδα εδώ, δεν θέλουμε πλοία – ξενοδοχεία στο λιμάνι μας» λέει ο δήμαρχος στο «Spiegel» και προειδοποιεί πως δεν πρόκειται να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις.
Ελπίζοντας στο θαύμα και όχι στην Ευρώπη
Ο Μάριος Καλέας, επικεφαλής του Γραφείου Χορήγησης Ασύλου στη Λέσβο, σε τηλεφωνική επικοινωνία με το «Der Spiegel» είπε πως διαθέτει 37 Έλληνες υπαλλήλους, οι οποίοι μαζί με περίπου 100 βοηθούς από την Ευρώπη κάθε εβδομάδα διεκπεραιώνουν 350 αιτήματα χορήγησης ασύλου. Αλλά την εργασία δυσκολεύουν οι συνεχώς νέες αυξήσεις, που υπολογίζονται σε 100 καθημερινά. «Χρειαζόμαστε 45 με 50 ημέρες για τη διαδικασία διεκπεραίωσης της κάθε υπόθεσης» λέει ο κ. Καλέας. «Περίπου το 70% από τις αιτήσεις εγκρίνεται. Από το 30% που εναπομένουν παραμένουν στη Λέσβο για περισσότερο από έναν χρόνο».
Και εκφράζει ανοικτά τον σκεπτικισμό του για τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας. «Οι συνάδελφοί μου και εγώ δεν θέλουμε ένα άτομο να επιστρέψει στην Τουρκία». Η Τουρκία δεν πρέπει να θεωρείται ασφαλής χώρα προέλευσης. «Όταν οι Αφγανοί ή Ιρακινοί επιστρέφουν, η Τουρκία απλώς τους εκτοπίζει», λέει ο Καλέας ως παράδειγμα. Οι αριθμοί βοηθούν αρκετά για την εξήγηση του προβλήματος στη Λέσβο. Η κατάσταση, ωστόσο, κάνει τους ίδιους τους μετανάστες πιο επιθετικούς, αλλά και τους κατοίκους που την περιβάλλουν.
Στο λιμάνι της Μυτιλήνης, τέσσερις νεαρές αδελφές από το Αφγανιστάν έστησαν τη σκηνή τους στην άσφαλτο δίπλα στις σκηνές δεκάδων άλλων Αφγανών και Ιρανών. «Θέλουμε ελευθερία!», «Απεργία πείνας για τα δικαιώματά μας», έγραφαν τα πλακάτ που είχαν στήσει μπροστά από τις σκηνές. «Δεν έχουμε φάει τίποτα για 18 ημέρες», λέει η Karime, 17 χρονών. Είναι μια νεαρή γυναίκα με ένα κόκκινο μαντήλι τυλιγμένο χαλαρά γύρω από το κεφάλι της. «Δεν ξέρουμε πώς αλλιώς να κάνουμε τους ανθρώπους να ακούσουν». Οι αδελφές έχουν φιλόδοξα όνειρα για το μέλλον τους, η μία θέλει να γίνει οδοντίατρος, η άλλη σχεδιάστρια και η τρίτη ελπίζει για καριέρα στη μηχανική. «Πιστεύαμε ότι η Ευρώπη σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα», λέει η Karime. «Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια». Έτσι έχουν αλλάξει σχέδια. Δεν επιθυμούν πλέον να πάνε στη Γερμανία, θέλουν αντ ‘αυτής να ζήσουν στον Καναδά.
