Οι ιχθυολόγοι του ΕΛΚΕΘΕ παρακολουθούν από το Παλαίκαστρο της Σητείας μέχρι το νοτιοδυτικότερο άκρο του Νομού Χανίων το φαινόμενο της εμφάνισης αυξημένου αριθμού νεκρών ροφών, στηρών, σφυρίδων και λίγων βλάχων, που έχει ανησυχήσει τους ερασιτέχνες ψαράδες, όχι όμως και τους επαγγελματίες του Νομού Λασιθίου.
Οι επιστήμονες αποδίδουν τους αυξημένους θανάτους των ροφοειδών στην ιογενή εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια, που προκαλείται από τον ιό Betanodavirus, ο οποίος είναι ευρέως διαδεδομένος στη Μεσόγειο και προσβάλλει έντονα τα είδη της οικογένειας Epinephelidae, που εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία στον ιό.
«Εμείς, στο Σύλλογο Επαγγελματιών Αλιέων Ιεράπετρας, αν και έχουμε ένα μήνα περίπου να πάμε στα παραγάδια γιατί δεν μας το επιτρέπουν οι επίμονοι βόρειοι άνεμοι, δεν έχουμε παρατηρήσει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα στους πληθυσμούς των “μαυρόψαρων”, ούτε και στη θάλασσα της Σητείας, όπως με ενημέρωσε ο πρόεδρος του τοπικού Συλλόγου Επαγγελματιών Αλιέων. Τώρα, αν βρέθηκαν μερικοί ροφοί, στήρες ή σφυρίδες να έχουν απαγκιστρωθεί από κάποιο παραγάδι και να έχουν εκβραστεί σε κάποια παραλία, δεν το αποκλείω, γιατί δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Σίγουρα θα γνωρίζουν πολλά περισσότερα οι ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ που παρακολουθούν από κοντά αυτή την υπόθεση», είπε στη «Νέα Κρήτη» και στο neakriti.gr, ο πρόεδρος των Επαγγελματιών Αλιέων Ιεράπετρας, κ. Λάμπης Τζαράκης.
Από το ΕΛΚΕΘΕ, ο ιχθυολόγος ερευνητής κ. Κυριάκος Ταμπακάκης μας είπε ότι «από τον Σεπτέμβριο εμφανίζονται νεκρά ψάρια, ροφοί, στήρες, σφυρίδες και λίγοι βλάχοι σε περιοχές από το Παλαίκαστρο Σητείας μέχρι την Παλαιόχωρα Χανίων, και παίρνουμε κάποια δείγματα προκειμένου να τα παρατηρήσουμε και να εξετάσουμε τι ακριβώς συμβαίνει τον τελευταίο καιρό. Μας έχουν ενημερώσει επίσης από διάφορα νησιά, όπως από τις Κυκλάδες, την Τήνο, τη Σύρο και την Άνδρο, ότι βρίσκουν κι εκεί πολλά νεκρά τέτοια ψάρια. Άλλα τα βρίσκουν να πλέουν στον αφρό της θάλασσας, και τα περισσότερα τα βρίσκουν στον πυθμένα, νεκρά και φαγωμένα από τις σκουλόπετρες. Το αίτιο του θανάτου αυτών των ψαριών είναι η εγκεφαλίτιδα που συμβαίνει στα άγρια ψάρια και δεν είναι από τις ιχθυοκαλλιέργειες που νομίζουν ορισμένοι. Πιστεύω ότι, λόγω των ισχυρών βόρειων ανέμων που επικρατούν πάνω από ένα μήνα, δεν έχουμε εντοπίσει πολλά τέτοια νεκρά ψάρια στις ακτές της Νότιας Κρήτης. Υπάρχουν όμως μαρτυρίες από ψαροντουφεκάδες που έχουν βρει πάρα πολλά νεκρά ψάρια στον βυθό της θάλασσας και πολύ λίγα να πλέουν στην επιφάνεια. Εμείς μπορούμε εύκολα να ταυτοποιήσουμε την εγκεφαλίτιδα σε αυτά τα νεκρά ψάρια που εξετάζουμε και έχουμε στείλει πολλά δείγματα στον Δρ. Παντελή Καθάριο στο ΕΛΚΕΘΕ, που έχει τη σχετική ειδικότητα. Τώρα περιμένουμε να μας ενημερώσει και να μας ανακοινώσει τα τελικά αποτελέσματα της ανάλυσης που έχει κάνει ο ίδιος, ώστε να έχουμε μια πιο καθαρή εικόνα», είπε ο ιχθυολόγος κ. Κυριάκος Ταμπακάκης.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών αναφέρει ότι οι ενδείξεις παραπέμπουν στην ιογενή εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια, που προκαλείται από τον ιό Betanodavirus, ο οποίος είναι ευρέως διαδεδομένος στη Μεσόγειο και προσβάλλει έντονα τα είδη της οικογένειας Epinephelidae, τα οποία εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία στον ιό. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ασυνήθιστη συμπεριφορά, με τα ψάρια να κινούνται αργά και σε σπειροειδή τροχιά στην επιφάνεια της θάλασσας, συχνά με την κοιλιά προς τα πάνω λόγω διόγκωσης της νηκτικής κύστης. Παρόμοια περιστατικά, μικρότερης όμως έντασης, παρατηρούνται κάθε χρόνο, με έξαρση κυρίως το φθινόπωρο.
Η ομάδα των επιστημόνων του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ), σε συνεργασία με το Εργαστήριο Γενετικής και το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, έχει ξεκινήσει συστηματική διερεύνηση αυτών των περιστατικών.
«Πρέπει να τονίσουμε ότι ο ιός προσβάλλει αποκλειστικά τα ψάρια και δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, συνεπώς δεν υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Οι καταναλωτές, ωστόσο, πρέπει να αποφεύγουν τα ψάρια που έχουν θολά μάτια και τραυματισμούς στο δέρμα τους. Τα νεκρά ψάρια που εκβράζονται στις ακτές δεν πρέπει να καταναλώνονται, καθώς ενδέχεται να έχουν αλλοιωθεί. Η ιογενής εγκεφαλοπάθεια επηρεάζει επίσης είδη ιχθυοκαλλιέργειας, όπως το λαβράκι, και σε κάποιες περιπτώσεις στο παρελθόν, εξάρσεις της νόσου σε άγριους πληθυσμούς είχαν συνδεθεί με δραστηριότητες ιχθυοκαλλιέργειας.
Ωστόσο, στην παρούσα κατάσταση, οι περιοχές που καταγράφονται εξάρσεις δεν γειτνιάζουν με μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, γεγονός που υποδεικνύει πως ο ιός υπάρχει φυσικά στο θαλάσσιο περιβάλλον και μπορεί να προσβάλει άγριους πληθυσμούς», σημειώνει ο ιχθυολόγος κ. Κυριάκος Ταμπακάκης.
Το ΕΛΚΕΘΕ συνεχίζει τη συστηματική μελέτη των περιστατικών μέσω των εξειδικευμένων εργαστηρίων του. Για πληρέστερη καταγραφή των περιστατικών, το ΕΛΚΕΘΕ καλεί τους πολίτες που παρατηρούν θνησιμότητα σε ψάρια να επικοινωνούν στα τηλέφωνα 2810 337760 και 2810 337766 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση katharios@hcmr.gr με τον επιστημονικά υπεύθυνο για τη συγκεκριμένη έρευνα, Δρ. Παντελή Καθάριο. Το ΕΛΚΕΘΕ παραμένει στη διάθεση του κοινού για ενημερώσεις σχετικά με την πρόοδο της έρευνας και συνεχίζει να εργάζεται για την προστασία των τοπικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και την υποστήριξη της αλιείας.