Το πακέτο παροχών που ανακοίνωσε την Τρίτη η κυβέρνηση, περίπου 20 μέρες πριν από την κάλπη για την ευρωβουλή, αποδεικνύει για μία ακόμη φορά τον κεντρικό πολιτικό χαρακτήρα που προσδίδει στις ευρωεκλογές, στον βαθμό που αυτές εκ των πραγμάτων λαμβάνουν δημοψηφισματικό χαρακτήρα.
Υπενθυμίζεται ότι από το 2015 δεν έχει υπάρξει εκλογική αναμέτρηση που να αποτυπώνει τις πραγματικές διαθέσεις του εκλογικού ακροατηρίου και πόσο αυτές απέχουν ή όχι από τα ευρήματα που παρουσιάζουν οι δημοσκοπήσεις.
Το στοίχημα λοιπόν για την κυβέρνηση, όπως και για την αξιωματική αντιπολίτευση, είναι τώρα, καθώς το μέγεθος της ψαλίδας στις ευρωεκλογές αναμένεται να κρίνει αν η συνέχεια, δηλαδή η πορεία προς τις εθνικές κάλπες, θα είναι ντέρμπι μεταξύ των δύο μονομάχων ή το… παιχνίδι θα κριθεί «από τα αποδυτήρια».
Ενδεχομένως να ανατρέψει και τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για τον χρόνο των εκλογών, αν κι εφόσον το αποτέλεσμα το επιτρέψει, αν δηλαδή – κατά τη σεναριολογία που έχει αναπτυχθεί το τελευταίο διάστημα για κάλπες τον Ιούνιο – η διαφορά είναι μικρή ή οριακή ώστε η κυβέρνηση να αποφασίσει να φορτσάρει φέρνοντας τις κάλπες πιο κοντά.
«Ανασχεδιασμός της οικονομίας»
Τα μέτρα που ανακοίνωσαν ο πρωθυπουργός και το οικονομικό επιτελείο (Τσακαλώτος, Δραγασάκης, Αχτσιόγλου) εντάσσονται σε ένα ενιαίο πλαίσιο, το οποίο αποτελεί στην πραγματικότητα οικονομικό – πολιτικό πρόγραμμα εν όψει εθνικής κάλπης και όχι πρόγραμμα ευρωεκλογών. Άλλωστε και στη συνέντευξη Τύπου στο Ζάππειο επισημάνθηκε ότι πρόκειται για έναν σχεδιασμό που πιάνει την τετραετία, καθώς ξεκινά από το τρέχον προεκλογικό 2019 και εκτείνεται ώς το 2022. Ο πρωθυπουργός μίλησε για ανασχεδιασμό του μίγματος οικονομικής πολιτικής.
Οι Τσίπρας και Τσακαλώτος προχτές θέλησαν να αναδείξουν το γεγονός ότι σιγά σιγά η χώρα απομακρύνεται από τη μνημονιακή πολιτική και κατακτώνται οι βαθμοί ελευθερίας για τους οποίους είχαν μιλήσει ήδη προ της εξόδου από το μνημόνιο, το μήνυμα δηλαδή ήταν αυτό της ανάκτησης της οικονομικής κυριαρχίας, ότι τα «κλειδιά» της οικονομίας και άρα ο σχεδιασμός της οικονομικής πολιτικής περνούν στη χώρα – αναφορές και διατυπώσεις που έχουν χρησιμοποιηθεί από το κυβερνητικό επιτελείο όλο το προηγούμενο διάστημα.
Ο ειδικός λογαριασμός των 5,55 δισ. που ανακοινώθηκε, σηματοδοτεί στην πράξη τη χρηματοδότηση των πλεονασμάτων – εφόσον χρειαστεί όπως διευκρινίστηκε – από το «μαξιλάρι» (buffer), πέραν τον χρημάτων που είναι δεσμευμένα στον ESM για την αποπληρωμή του χρέους. Σύμφωνα με αυτόν τον σχεδιασμό, υπάρχει έμμεση μείωση των πλεονασμάτων στο 2,5% και με αυτόν τον τρόπο διευρύνεται ο δημοσιονομικός χώρος για κοινωνική πολιτική κατά 1% του ΑΕΠ ετησίως.
Εν ολίγοις η κυβέρνηση ενισχύει στην πράξη το αφήγημά της περί σταδιακής αποκατάστασης των αδικιών της μνημονιακής πολιτικής των προηγούμενων οκτώ χρόνων.
Γαλάζιος «μπαμπούλας»
Η κυβέρνηση ποντάρει σε δύο στοιχεία:
Αφενός στη διάθεση «ζεστού» χρήματος σε μεγάλη μερίδα φορολογουμένων. Σε αυτή τη φάση η έμφαση είναι στους συνταξιούχους, αλλά να μην ξεχνάμε ότι έχει προηγηθεί ένα πακέτο στα τέλη του 2018 και στις αρχές του 2019. Πάντως και η μείωση στην έμμεση φορολογία, δηλαδή η μείωση του ΦΠΑ σε τρόφιμα και εστίαση, είναι μεγάλη και εκτιμάται ότι θα γίνει αισθητή σε νοικοκυριά κι επιχειρήσεις δεδομένου του μεγέθους της μετάταξης (από το 24% στο 13%), αν και είναι με ερωτηματικό αν επαρκεί ο χρόνος ώς τις ευρωεκλογές.
Στις συγκρίσεις με το φανερό ή «κρυφό» πρόγραμμα Μητσοτάκη. Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει θέσει στο στόχαστρο τις κρυφές πτυχές της «γαλάζιας» ατζέντας επί της φορολογικής πολιτικής, του κοινωνικού κράτους και των εργασιακών, αναδεικνύοντας το αντιλαϊκό – αντεργατικό πρόσημο του προγράμματος της Ν.Δ.
Όπως έχει πει και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στις πρόσφατες περιοδείες του, «όπλο» στα χέρια της κυβέρνησης δεν είναι μόνο τα πεπραγμένα της και η κοινωνική της πολιτική αλλά και το πραγματικό, νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της Ν.Δ.
Εξού και το γεγονός ότι τα «γλωσσικά ολισθήματα» στελεχών της Ν.Δ. αλλά και του αρχηγού της, που κατά καιρούς έχουν αποκαλύψει τις πραγματικές «γαλάζιες» θέσεις για την οικονομία και την εργασία (Καραγκούνης για ασφαλιστικό «Πινοσέτ», Χατζηδάκης για την περικοπή των συντάξεων, Μητσοτάκης για το δώρο Χριστουγέννων, Δέρβος για κατάργηση του επιδόματος ανεργίας) έχουν εξέχουσα θέση στις προεκλογικές ομιλίες του πρωθυπουργού και των κορυφαίων της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ.
Η Νέα Δημοκρατία από την πλευρά της επιδίδεται σε κρεσέντο κριτικής περί παροχολογίας και λαϊκισμού στοχεύοντας μεταξύ άλλων στα αντανακλαστικά των εταίρων, των επενδυτών, των αγορών αλλά και της εγχώριας οικονομικής ελίτ. Ωστόσο αυτό επικοινωνιακά δεν εκλαμβάνεται από τα κυβερνητικά στελέχη ως απαραίτητα αρνητικό για την κυβέρνηση, στον βαθμό που είτε πρόκειται για «παροχολογία» κατά την αντίληψη της αντιπολίτευσης είτε για κοινωνική πολιτική κατά την αντίληψη της κυβέρνησης το διά ταύτα είναι ότι πρόκειται για χρήματα που πηγαίνουν σε κόσμο που τα έχει ανάγκη.
Από την άλλη, η κυβέρνηση δεν αφήνει αναπάντητη τη ρητορική περί παροχολογίας:
Επισημαίνοντας με κάθε τρόπο ότι πρόκειται για συγκεκριμένη πολιτική επιλογή στήριξης και ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους και της μεσαίας τάξης που ως επί το πλείστον σήκωσε τα βάρη ιδιαίτερα την τελευταία τριετία.
Υπογραμμίζοντας ότι δεν πρόκειται για «εφάπαξ» προεκλογικού χαρακτήρα «παροχές», αλλά μόνιμα μέτρα στήριξης (εφόσον επανεκλεγεί).
Τονίζοντας ότι η Ν.Δ. βλέπει ως «παροχολογία» την ενίσχυση στο εισόδημα των νοικοκυριών ακριβώς γιατί βρίσκεται μακριά από την κοινωνία και δεν αντιλαμβάνεται ποιες είναι οι λαϊκές ανάγκες και πως «το κατοστάρικο» μπορεί να γίνει αισθητό για ένα νοικοκυριό που υπέστη σκληρές περικοπές.
«Ανάσα» ή λιτότητα
Μάλιστα σε σχέση τον χαρακτήρα της δημοσιονομικής πολιτικής
ο πρωθυπουργός στο Ζάππειο (τόσο εισηγητικά όσο και απαντώντας σε ερώτηση) τόνισε ότι η κυβέρνηση διασφαλίζει τα πλεονάσματα και δεν παραβιάζει ούτε κατά ένα ευρώ τα συμφωνηθέντα με τους εταίρους επιστρέφοντας ταυτόχρονα την υπεραπόδοση της οικονομίας στην κοινωνία, δηλαδή σε αυτούς που έβαλαν πλάτη και έκαναν τις περισσότερες θυσίες κατά τη διάρκεια της κρίσης, έναντι της αξιωματικής αντιπολίτευσης που υπόσχεται να διασφαλίσει τα πλεονάσματα με νέα, περισσότερη λιτότητα για τους πολλούς.
Για να το πούμε σχηματικά, το δίλημμα που ανέδειξε εδώ ο πρωθυπουργός είναι αξιοπιστία έναντι των εταίρων με διασφάλιση των πλεονασμάτων σε συνδυασμό με κοινωνική, αναδιανεμητική πολιτική κόντρα στο πρόγραμμα Μητσοτάκη για διασφάλιση των πλεονασμάτων μέσω της λιτότητας, δηλαδή συνέχισης της μνημονιακής πολιτικής. Ή, πιο απλά, ο πρωθυπουργός καλεί το εκλογικό ακροατήριο να αποφασίσει αν θέλει οικονομικές ανάσες χωρίς να διακυβεύεται η σταθερότητα και η ανάπτυξη ή αν θέλει περισσότερη λιτότητα.
Σε κάθε περίπτωση τα μέτρα και το οικονομικό πρόγραμμα που ανακοινώθηκε απευθύνονται στην ευρεία κοινωνική πλειοψηφία, κάτι που, σύμφωνα με την κυβέρνηση, είναι και η απτή απόδειξη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απευθύνεται στους «πολλούς».
Στην κάλπη
Το κίνητρο ωστόσο για να έρθουν οι πολίτες στην κάλπη δεν είναι οι «παροχές» καθεαυτές, αλλά η «απειλή» ότι αν επικρατήσει στις ευρωεκλογές και στις βουλευτικές ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα καταστούν όντως εφάπαξ παροχές, καθώς ο αρχηγός της Ν.Δ. θα τις ξηλώσει και η πολιτική αυτή δεν θα συνεχιστεί.
Πρώτα και κύρια με τα μέτρα επιχειρείται να κινητοποιηθούν συντηρητικά κοινά, όπως οι συνταξιούχοι που έχουν υποστεί πολλές περικοπές, ψηφοφόροι προερχόμενοι από τον ΣΥΡΙΖΑ που λιμνάζουν στην γκρίζα ζώνη, αλλά και νέοι έως 25 ετών ή νέοι 17άρηδες και 20άρηδες που ψηφίζουν για πρώτη φορά και κάποιοι εξ αυτών παίρνουν το βάπτισμα του πυρός στην αγορά εργασίας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση εκτιμά πως το «γενναίο» κοινωνικό πακέτο που ανακοίνωσε στη συνείδηση των ψηφοφόρων θα υπερισχύσει των εντυπώσεων από τις επιθέσεις που δέχεται από τη Ν.Δ. και μιντιακά συγκροτήματα που τη στηρίζουν, στο επίπεδο του λεγόμενου ηθικού πλεονεκτήματος, είτε με τον Πολάκη (δάνειο των 100.000 ευρώ, επίθεση σε Κυμπουρόπουλο) είτε με τις φωτογραφίες του πρωθυπουργού για τις διακοπές στη θαλαμηγό Παναγόπουλου, είτε με άλλα «χαρτιά» που ενδεχομένως έχει η αξιωματική αντιπολίτευση.
Σαφώς οι ανακοινώσεις για το «εαρινό» πακέτο του 2019 και για το 2020 προφανώς έχουν και βραχυπρόθεσμη χρήση, αφού θα είναι ο «μπούσουλας» για την τριήμερη συζήτηση στη Βουλή (ξεκίνησε χθες το απόγευμα) επί της πρότασης μομφής κατά του αναπληρωτή υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη, που ο πρωθυπουργός μετέτρεψε σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και το σχέδιό της για την οικονομία και τη στήριξη της κοινωνίας.
Σφυροκόπημα και αφορολόγητο
Είναι καταφανής η κυβερνητική στρατηγική να πιεστούν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ν.Δ. να απαντήσουν στο ερώτημα αν θα συνεχίσουν αυτή την πολιτική ή αν «δεν δεσμεύονται» και θα αλλάξουν ρότα μετά τις εκλογές καταργώντας ό,τι θα νομοθετήσει άμεσα η κυβέρνηση.
Ιδιαίτερα στόχος είναι προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, για τον οποίο ο Τσίπρας επιφυλάσσει τις συνήθεις αιχμές τόσο ότι είναι νεοφιλελεύθερος και υπερασπιστής της ελίτ όσο και ότι είναι «πορφυρογέννητος» που δεν αντιλαμβάνεται και δεν συμμερίζεται τις ανάγκες των «πολλών».
Στο κυβερνητικό επιτελείο θεωρούν ότι τα μέτρα ελάφρυνσης που ανακοινώθηκαν είναι ασύμβατα με το πρόγραμμα της Ν.Δ. κι επομένως η πίεση και ο «πανικός» θα γίνουν αισθητά, η δε «γαλάζια» τροπολογία για το αφορολόγητο που επιχειρείται να παρουσιαστεί ως ρελάνς Μητσοτάκη θα καταστεί «άσφαιρη». Από την αξιωματική αντιπολίτευση γνωρίζουν ότι το θέμα του αφορολόγητου δεν μπορεί να ψηφιστεί πριν από την επίσημη συζήτηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το φθινόπωρο στο πλαίσιο της έγκρισης του προϋπολογισμού του επόμενου έτους. Η κυβέρνηση θα παραπέμψει στο πακέτο του 2020, που περιλαμβάνει τη διατήρηση του αφορολόγητου ορίου. Θα παραπέμψει επίσης και στις προβλέψεις της Κομισιόν για την ανάπτυξη που έχουν συνυπολογίσει την κυβερνητική θέση για το αφορολόγητο, έστω και αν τυπικά η συζήτηση επίσημα θα γίνει τον Οκτώβριο.