Στο «έλεος» των τραπεζών αφήνει τους δανειολήπτες ο νέος πτωχευτικός κώδικας που έδωσε η κυβέρνηση σε διαβούλευση από τις 27 Αυγούστου, με έναρξη ισχύος από 1η Ιανουρίου του 2021.
Το εν λόγω νομοσχέδιο υποτίθεται ότι έρχεται να αντικαταστήσει τον νόμο Κατσέλη αλλά και τον ισχύοντα πτωχευτικό κώδικα για επαγγελματίες και επιχειρήσεις, αντιμετωπίζοντάς τα ενιαία. Στην πράξη, όμως:
- Διαλύει κάθε λογική κρατικής παρέμβασης στη ρύθμιση των οφειλών υπέρ του δανειολήπτη, όπως ίσχυε με το προηγούμενο νομικό πλαίσιο,
- Παραδίδει τον οφειλέτη στις τράπεζες για απευθείας εξωδικαστική ρύθμιση
- Καταργεί όλα τα εργαλεία προστασίας του
- Προβλέπει άμεση ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του
Μάλιστα, όπως επισημαίνει μιλώντας στο Tvxs.gr, ο νομικός σύμβουλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Δανειοληπτών, δικηγόρος Πάρης Αναστασάκος, δίνει τη δυνατότητα στις τράπεζες να ζητήσουν την ακύρωση ακόμη και των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων του νόμου Κατσέλη και να επαναδιαπραγματευθούν τη ρύθμιση της οφειλής με το νέο πλαίσιο, στην περίπτωση που κρίνουν ότι ο οφειλέτης δεν είναι φερέγγυος. Έτσι, στη θέση όλων των εργαλείων ρύθμισης οφειλών τα οποία υπάρχουν μέχρι σήμερα (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, προστασία 1ης κατοικίας, εξωδικαστικός μηχανισμός κλπ), τα οποία καταργεί, βάζει έναν μηχανισμό προειδοποίησης του οφειλέτη ώστε να σπεύσει να διαπραγματευτεί απευθείας με τις τράπεζες. Αν δεν καταλήξουν σε συμφωνία, τότε οι τράπεζες θα ρευστοποιούν όλα τα περιουσιακά του στοιχεία.
Ο μόνος τρόπος για τον οφειλέτη να κερδίσει χρόνο είναι να κριθεί «ευάλωτος» και να κατασχεθεί το σύνολο της περιουσίας του, έτσι ώστε να παραμείνει για 12 χρόνια στο σπίτι του πληρώνοντας ενοίκιο στον ιδιώτη – φυσικό πρόσωπο ή φορέα – που θα αγοράσει το σπίτι του σε πλειστηριασμό. Η σχετική διαδικασία θα «τρέχει» μέσω του νεοσύστατου φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης που προβλέπει το νομοσχέδιο. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα κρατικής επιδότησης αυτού του ενοικίου, το ύψος της οποίας όμως θα οριστεί με υπουργική απόφαση. Με υπουργική απόφαση θα προσδιοριστούν και τα κριτήρια για ένταξη στα ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία επίσης δεν υπάρχουν στο νομοσχέδιο.
Εδώ όμως προκύπτει ένα σοβαρό ζήτημα: Με τη λήξη της 12ετίας ο δανειολήπτης υποτίθεται ότι θα έχει το δικαίωμα να αγοράσει το σπίτι του, ωστόσο, στο σχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση δεν υπάρχει η δυνατότητα – την οποία υποσχόταν η κυβέρνηση – συμψηφισμού των ενοικίων με την τιμή αγοράς του σπιτιού, με αποτέλεσμα, ο δανειολήπτης να κληθεί να βρει το σύνολο του ποσού στο τέλος της 12ετίας, αν δεν θέλει να βρεθεί στον δρόμο.
Όλα τα παραπάνω νομοθετούνται τη στιγμή που το συνολικό χρέος του ιδιωτικού τομέα (1/3 ιδιώτες και 2/3 επιχειρήσεις) για το 2020 ανέρχεται σε 234 δισ. ευρώ.
Όπως τονίζει ο Πάρης Αναστασάκος, «πρόκειται για ένα νομοθέτημα το οποίο, αν μη τι άλλο, προσβάλλει τον θεσμό της Δικαιοσύνης». «Παρά την αρχική παρουσίαση, από την πλευρά της κυβέρνησης, ότι θα καλύψει όλα τα κενά των προγούμενων νομοθετημένων, από το 2010, με την ψήφιση του νόμου Κατσέλη, μας έρχεται σε διαβούλευση αυτό το νομοσχέδιο που δίνει το δικαίωμα στις τράπεζες να ζητήσουν την ακύρωση όλων των προηγουμένων ενεργειών και την αφαίρεση του συνόλου της περιουσίας του δανειολήπτη, ακόμη και αν αυτός έχει δικαστική απόφαση. Έρχεται λοιπόν η κυβέρνηση να ανατρέψει δικαστικές αποφάσεις από το 2011 έως σήμερα.».
Ο Π. Αναστασάκος θεωρεί «ότι εσκεμμένα η πολιτεία έθεσε στο νομοσχέδιο τον όρο “ευάλωτος”». «Ποιος όμως θεωρείται ευάλωτος και μέχρι ποιο οικονομικό σημείο παύει να θεωρείται ευάλωτος; Αν, για παράδειγμα ένας εργένης, για να ενταχθεί, πρέπει να βγάζει ετήσιο εισόδημα που να μην υπερβαίνει τις 7.000 ευρώ, αντιλαμβάνεσθε ότι είναι ένα ποσό ιδιαίτερα χαμηλό».
Ο ίδιος εφιστά την προσοχή και στην απαίτηση του συνόλου του ποσού για την αγορά του σπιτού μετά τη λήξη της 12ετίας. «Μέχρι τώρα είχαμε ακούσει από την κυβέρνηση, ότι όλα αυτά τα χρήματα τα οποία θα κατέβαλλα επί όλη αυτή τη 12ετία σαν ενοίκιο, θα συμψηφίζονταν έναντι του τιμήματος αγοράς. Αυτό απαλείφθηκε. Και πλέον, ό,τι έδωσα σε αυτά τα 12 χρόνια είναι ξερό ενοίκιο και μετά από 12 χρόνια θα έρθει ο ιδιωτικός φορέας και θα μου πει πως αν θέλω πίσω το σπίτι μου πρέπει να κόψω το λαιμό μου να βρω ολόκληρο το ποσό. Εννοείται ότι αφού έχω ενταχθεί σε αυτό το πλαίσιο ούτε καν μπορώ να πλησιάσω τράπεζα για δάνειο μετά τη λήξη της 12ετίας».
Σε ό,τι αφορά στους επαγγελματίες, ο Π. Αναστασάκος, σημειώνει πως όπως και με τον ισχύοντα πτωχευτικό νόμο του 2007, έτσι και με τον νέο δεν προστατεύεται η πρώτη κατοικία του και θα αντιμετωπιστεί από το νέο πλαίσιο με τον ίδιο τρόπο όπως οι άλλοι δανειολήπτες.
Για τον ίδιο, «οι φορείς των δανειοληπτών πρέπει να ορθώσουν τις φωνές τους και να πουν ένα μεγάλο “όχι”. Να πουν στην κυβέρνηση ότι δεν είναι αυτό που υποσχεθήκατε στον κόσμο. Όλοι μας έχουμε καταλάβει ότι στο μέλλον δεν θα δούμε έναν νόμο σαν εκείνο της Κατσέλη. Αλλά μην φτάσουμε στο αντίθετο άκρο.».