Του ΝίκουΓεωργκάκη
Για χρόνια τώρα, παρακολουθούμε, από τις πρώην δυνάμεις του δικομματισμού και σήμερα από τις μνημονιακές δυνάμεις, τεράστια και συνειδητή διαστρέβλωση των θέσεων της Αριστεράς και τελευταία του ΣΥΡΙΖΑ, όσον αφορά τον Δημόσιο τομέα (δημόσια διοίκηση, δημόσιες επιχειρήσεις κ.λπ.). Ότι, τάχα, ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει τον κρατισμό και γι’ αυτό αντιδρά στην πολιτική «αποκρατικοποιήσεων».
Πρέπει να γίνει σαφές πως δεν θα ήμασταν ενάντια στις αποκρατικοποιήσεις αν η εναλλακτική επιλογή ήταν η πορεία προς την «κοινωνικοποίησή» τους. Αντιδρούμε γιατί η εφαρμοζόμενη πολιτική είναι η πολιτική ιδιωτικοποίησης (privatization, όπως αναφέρεται στα επίσημα κείμενα) και όχι απλά αποκρατικοποίησης. Αντιδρούμε γιατί έχουμε ήδη εμπειρία από την εφαρμογή τους στη χώρα μας και διεθνώς και είμαστε βέβαιοι πως αν αφήσουμε την κυβέρνηση να τις ολοκληρώσει σύμφωνα με τις διατάξεις του Μνημονίου, θα έχουμε χειρότερη λειτουργία και αρνητικότερο έργο από αυτό που παρουσιάζουν σήμερα.
Ο σημερινός δημόσιος τομέας, που διαμορφώθηκε από τις δυνάμεις που προαναφέραμε, δεν είναι το δικό μας όραμα, γι’ αυτό δεν έχουμε λόγο να απολογούμαστε. Τις αδυναμίες, τα προβλήματα του Δ.Τ., μερικές φορές οξύτατα, τα γνωρίζουμε, δεν τα ωραιοποιούμε και σαφώς είμαστε υπέρ αλλαγών σε αυτά. Επειδή γίνεται μόνιμη αναφορά στη διαφθορά του Δ.Τ., δεν θα διαφωνήσουμε με την ύπαρξη φαινομένων διαφθοράς π.χ. σε ορισμένες εφορίες, πολεοδομίες και άλλες υπηρεσίες, ούτε για τις όποιες αρνητικές πλευρές των δημόσιων επιχειρήσεων. Το θέμα όμως δεν βρίσκεται στις διαπιστώσεις, αλλά στο τι οφείλουμε να πράξουμε με τους φορείς του δημοσίου ώστε να συναντήσουν τις ανάγκες της κοινωνίας. Θέλουμε την εξυγίανσή τους ή θέλουμε παράδοσή τους με τη μία ή την άλλη μορφή στα ιδιωτικά συμφέροντα;
Όπως αναφέρεται πολύ χαρακτηριστικά στην “Αυγή” (14/7), η δική μας αντίληψη είναι να αλλάξουμε σε άλλη κατεύθυνση τον δημόσιο τομέα και όχι να τον ακρωτηριάσουμε διαλύοντας ή ιδιωτικοποιώντας κοινωνικού και αναπτυξιακού προσανατολισμού δημόσιους φορείς.
Στην προπαγάνδα των δυνάμεων που μας κυβερνούν και των κονδυλοφόρων τους ότι εναντιωνόμαστε σε αλλαγές, απαντάμε ότι εναντιωνόμαστε στις δικές τους αλλαγές. Εμείς προτείνουμε άλλη δέσμη αλλαγών που οδηγούν τον δημόσιο τομέα στην εξυγίανσή του και στην υπηρεσία του λαού.
Επειδή όμως θεωρούμε ότι έχουν «παραφωτιστεί» τα αρνητικά του δημόσιου τομέα μέχρις εξαντλήσεως, θα αναφερθούμε πρώτο σε ορισμένα άλλα, θετικά δεδομένα, και δεύτερο σε ορισμένες αντίρροπες δυνάμεις, υγιείς δυνάμεις που μπορούν να οδηγήσουν σε εξυγίανση της λειτουργίας των δημόσιων επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα. Σχετικά με τα δεδομένα αυτά, δεν είναι δεοντολογικό να παρουσιάζονται αποσπασματικά, αλλά να παρατίθενται σφαιρικά. Για παράδειγμα, επισημαίνονται αρνητικά σε εφορίες όπου η κατάσταση είναι τέτοια εξαιτίας της απουσίας πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, αλλά αποσιωπώνται παραδείγματα μοναδικής προσφοράς, όπως από την πυροσβεστική, το ΕΚΑΒ, την καλή εξυπηρέτηση των ενδιαφερομένων από την ΕΛΣΤΑΤ και πολυάριθμα ακόμη παραδείγματα. Σχετικά με τις αντίρροπες δυνάμεις που επηρεάζουν τον δημόσιο τομέα αναφερόμαστε στη συνέχεια:
Το ανθρώπινο δυναμικό που εργάζεται δεν είναι γενικά σκάρτο, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι δημοσιογράφοι σε διατεταγμένη υπηρεσία.
Όμως, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι, όταν αναφέρονται στον δημόσιο τομέα σαν τον «μεγάλο ασθενή», αποφεύγουν να επικεντρώσουν τα βέλη τους στους εργαζόμενους και μάλιστα τονίζουν πως βασικά δεν φταίνε οι εργαζόμενοι για τα κακώς κείμενα. Αναφέρουμε εδώ πως τα τελευταία χρόνια έχουν προσληφθεί εργαζόμενοι στο δημόσιο, σε κάποιον έστω βαθμό, μέσω ΑΣΕΠ. Θεωρούμε ότι αυτή η διαδικασία λειτούργησε θετικά, αν και είναι ακόμη πολύ πίσω από τις ανάγκες μιας δημόσιας διοίκησης και δημόσιου τομέα που λειτουργεί με αξιοκρατικά κριτήρια. Έγιναν κάποια βήματα αν και στη συνέχεια άνοιξαν αρκετά παράθυρα σε αυθαιρεσίες. Προτείνουμε άλλον δημόσιο τομέα, όπου να μη βασιλεύει το πελατειακό σύστημα, η διαφθορά, η αναξιοκρατία. Βεβαίως, δεν ισχυριζόμαστε πως όποιοι προσλήφθηκαν μέσω του πελατειακού συστήματος ήταν οπωσδήποτε άχρηστοι. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχέτως του τρόπου πρόσληψης, είχε γαλουχηθεί να αγαπά τη δουλειά και να προσφέρει στον συνάνθρωπο, κάτι που δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Όμως οπωσδήποτε οι προσλήψεις χωρίς κριτήρια επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση και ασφαλώς έχουμε πρόβλημα αδικίας.
Για το στελεχικό δυναμικό. Υπάρχουν πολλοί άξιοι υπάλληλοι και διευθυντικά στελέχη με σημαντικότατα προσόντα, που μάλιστα θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλά, αν δεν τους περιθωριοποιούσαν με την εισροή στο δημόσιο και στις δημόσιες επιχειρήσεις (Δ.Ε.) ουρανοκατέβατων, «ημέτερων» συμβούλων. Υπάρχουν πολλοί επιστήμονες και γενικότερα ειδικευμένοι εργαζόμενοι που θα μπορούσαν να προσφέρουν πολύ περισσότερα αν οι αναδείξεις σε διευθυντικές θέσεις δεν γινόταν με ρουσφετολογικά κριτήρια.
Αρκετές λοιπόν δυνατότητες για έναν καλύτερο δημόσιο τομέα υπήρχαν και υπάρχουν, αλλά με άλλη διακυβέρνηση και ένα άλλο σύστημα διοίκησης που να αναδεικνύει και όχι να βάζει σε πάγο όσους δεν είναι κομματικά στελέχη ή γενικότερα «ημέτεροι».
Όσοι έχουμε εργαστεί και έχουμε ιδίαν γνώση των Δ.Ε. μπορούμε να επιβεβαιώσουμε για την ύπαρξη ικανότατων στελεχών που μπορούσαν να προσφέρουν απίθανο έργο αν τους αξιοποιούσε ολοκληρωμένα η εκάστοτε διοίκηση.
Εκτός όμως από τους παραπάνω παράγοντες που αναφέραμε, τρεις ακόμη παράγοντες είναι καθοριστικοί για τον ρόλο και το έργο των Δ.Ε. που δεν πρέπει να υποτιμηθούν.
Είναι σημαντικός ο ρόλος των πολιτών, των καταναλωτών, που, όταν αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τις προσφερόμενες υπηρεσίες, δεν μένουν με σταυρωμένα χέρια, αλλά πιέζουν ενεργά για την εξυπηρέτησή τους, σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας.
Είναι σημαντική λοιπόν παράμετρος η επαφή του υπάλληλου με τον πολίτη, γιατί αυτή μπορεί να μεταφέρει την πίεση της κοινωνία, προς τη διοίκηση της κάθε Δ.Ε. Όταν οι υπάλληλοι έρχονται σε επαφή με τους πολίτες (π.χ. στον γκισέ για λογαριασμό, ή στα ΕΛΤΑ, να παραλάβουν αλληλογραφία, ή για διόρθωση βλάβης), ασκούν τέτοια πίεση, που ασφαλώς έχει το αποτέλεσμά της.
Αρκετές αρνητικές πλευρές των Δ.Ε. μπορούν να διορθωθούν και να βελτιωθεί το έργο τους αν παρεμβαίνουν οι πολίτες, αν είναι ενεργοί πολίτες.
Επίσης σημαντικός είναι ο ρόλος των συνδικάτων εκείνων που δεν εστιάζουν το ενδιαφέρον αποκλειστικά σε συντεχνιακά αιτήματα, αλλά ενδιαφέρονται γενικότερα για αναβαθμισμένες δημόσιες επιχειρήσεις στην υπηρεσία των πολιτών.
Επίσης, είναι σημαντικότατος ο ρόλος των μέσων επικοινωνίας (εφημερίδες, ραδιοτηλεόραση, άλλα σύγχρονα μέσα) που, αναδεικνύοντας τα προβλήματα του Δημοσίου, πιέζουν για την καλύτερη λειτουργία τους. Ασφαλώς είναι αρνητικότατος ο ρόλος εκείνων των μέσων και όσων δημοσιογράφων δεν ενδιαφέρονται στο πώς θα εξυπηρετηθεί ο πολίτης, αλλά πώς θα προωθήσουν την ιδιωτικοποίησή τους, κάτι που τελικά θα καταλήξει σε βάρος των καταναλωτών. Τα «ΜΕΣΑ» όμως που ενδιαφέρονται για τη βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών, χωρίς άλλες σκοπιμότητες, επιτελούν σημαντικότατο ρόλο.
Τέλος, δεν μπορεί να αγνοηθεί ένας αντικειμενικός παράγοντας, που είναι η διαρκής εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στον δημόσιο τομέα, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν στον βαθμό που θα αξιοποιηθούν και τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Οι νέες τεχνολογίες, αν υπάρχει πολιτική βούληση, μπορούν να αναβαθμίσουν τη διαφάνεια και να συμβάλουν στην πάταξη της διαφθοράς.
Συνοψίζοντας, μπορούμε να αναφέρουμε πως ακόμη και σήμερα, στο πλαίσιο του καπιταλισμού, οι αντίρροπες δυνάμεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του δημόσιου τομέα προσφέρουν περιθώρια καλύτερης λειτουργίας με ορισμένες προϋποθέσεις, όπως είναι μια άλλη διακυβέρνηση, άλλο σύστημα διοίκησης και με καθολικό έλεγχο (εργατική συμμετοχή στα Δ.Σ., κοινωνικό έλεγχο και κοινοβουλευτικό έλεγχο), οι Δ.Ε. αυτές μπορούν να υπηρετήσουν καλύτερα τις ανάγκες του λαού και της ανάπτυξης του τόπου.
Επιβεβαιώνεται θεωρούμε η θέση μας πως ο Δημόσιος τομέας δεν έχει μόνο προβλήματα αλλά και δυνατότητες και με ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να υπηρετήσει και το δημόσιο συμφέρον.
Δεν έχουμε αυταπάτες. Όπως μάλιστα προανέφερα, δεν αρνιόμαστε τη διαφθορά στο δημόσιο. Αλλά η όποια διαφθορά υφίσταται στη χώρα μας και σε κάθε καπιταλιστική χώρα διαχέεται εξ ίσου περίπου και στους άλλους τομείς, πέρα δηλαδή από τον δημόσιο και στον ιδιωτικό και στον συνεταιριστικό και στον αυτοδιοικητικό, παντού. Οάσεις δεν υπάρχουν, απλά ο βαθμός εκδήλωσης φαινομένων σήψης και διαφθοράς ποικίλλει από τομέα σε τομέα.
Πρέπει μάλιστα να πούμε ότι η πηγή της διαφθοράς είναι κυρίως ο ιδιωτικός τομέας (ισχυροί ιδιωτικοί όμιλοι) που εξάγουν και στα άτομα την ιδιωτική συμπεριφορά.
Από πού πηγάζει η διαφθορά και πώς απλώνεται αρκεί το παράδειγμα της Siemens στη χώρα μας για να γίνει κατανοητό. Τα σκάνδαλα με τη Siemens αφορούν απολύτως τις διασυνδέσεις και τον επηρεασμό σημαντικών αποφάσεων κυβέρνησης και διοικήσεων από τον ισχυρό αυτό οικονομικό όμιλο. Γενικότερα, μπορούμε να αναφερθούμε σε δημοσιευμένες αναλύσεις που κάνουν λόγο στη χώρα μας για μικρή, μεσαία και μεγάλη διαφθορά και εντοπίζουν την τελευταία σε δράσεις του μεγάλου κεφαλαίου π.χ. σε μεγάλα έργα, σε συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, που όμως δεν ανιχνεύονται εύκολα και γι’ αυτό δεν έρχονται στην επιφάνεια.
Πηγή: Αυγή