Ένας χαρισματικός 37χρονος, ο στρατιωτικός ηγέτης της Μπουρκίνα Φάσο, λοχαγός Ιμπραΐμ Τραορέ, έχει επιδέξια διαμορφώσει την εικόνα ενός παναφρικανιστή ηγέτη, αποφασισμένου να απελευθερώσει το έθνος του από αυτό που ο ίδιος θεωρεί ως τα δεσμά του δυτικού ιμπεριαλισμού και της νεοαποικιοκρατίας.
Το μήνυμά του έχει βρει απήχηση σε ολόκληρη την Αφρική και πέρα από αυτή, με τους θαυμαστές του να τον βλέπουν ως συνεχιστή του έργου ηρώων της ηπείρου, όπως ο Τόμας Σανκάρα — ο Μαρξιστής επαναστάτης της Μπουρκίνα Φάσο, που συχνά αποκαλείται «ο Τσε Γκεβάρα της Αφρικής».
«Η επιρροή του Τραορέ είναι τεράστια. Έχω ακούσει ακόμη και πολιτικούς και συγγραφείς σε χώρες όπως η Κένυα να λένε: “Αυτό είναι. Αυτός είναι ο άνθρωπος”», δήλωσε στο BBC η Μπέβερλι Οτσιένγκ, ανώτερη ερευνήτρια στη διεθνή συμβουλευτική εταιρεία Control Risks.
«Τα μηνύματά του αντικατοπτρίζουν την εποχή που ζούμε, όπου πολλοί Αφρικανοί αμφισβητούν πλέον τη σχέση τους με τη Δύση και αναρωτιούνται γιατί εξακολουθεί να υπάρχει τόση φτώχεια σε μια τόσο πλούσια σε πόρους ήπειρο», πρόσθεσε.
Αφού κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα το 2022, το καθεστώς του Τραορέ έστρεψε την πλάτη στην πρώην αποικιοκρατική δύναμη, τη Γαλλία, επιλέγοντας ισχυρή συμμαχία με τη Ρωσία — συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ρωσικής παραστρατιωτικής δύναμης — και υιοθέτησε αριστερές οικονομικές πολιτικές.
Μεταξύ άλλων, δημιούργησε κρατική μεταλλευτική εταιρεία και υποχρέωσε τις ξένες εταιρείες να της παραχωρούν το 15% των τοπικών τους δραστηριοτήτων, ενώ προβλέπεται και μεταφορά τεχνογνωσίας στον λαό της Μπουρκίνα Φάσο.
Ο νέος κανονισμός ισχύει και για τη ρωσική μεταλλευτική εταιρεία Nordgold, η οποία έλαβε άδεια στα τέλη Απριλίου για νέα επένδυση στον χρυσοφόρο τομέα της χώρας.
Στο πλαίσιο αυτού που ο Τραορέ αποκαλεί «επανάσταση» για να εξασφαλίσει ότι η Μπουρκίνα Φάσο θα επωφεληθεί πραγματικά από τον ορυκτό της πλούτο, η χούντα χτίζει επίσης διυλιστήριο χρυσού και δημιουργεί για πρώτη φορά εθνικά αποθέματα χρυσού.
Ωστόσο, οι εταιρείες δυτικών συμφερόντων φαίνεται να αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες. Η Sarama Resources, με έδρα την Αυστραλία, ξεκίνησε διαιτητική διαδικασία κατά της Μπουρκίνα Φάσο στα τέλη του 2024, μετά την απόσυρση της άδειας εξερεύνησης.
Η χούντα έχει επίσης εθνικοποιήσει δύο ορυχεία χρυσού που ανήκαν σε εταιρεία εισηγμένη στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, ενώ ανακοίνωσε τον προηγούμενο μήνα ότι σκοπεύει να αναλάβει τον έλεγχο και άλλων ξένων μεταλλείων.
Ο Ένοκ Ράντι Άικινς, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφαλείας της Νότιας Αφρικής, δήλωσε στο BBC ότι οι ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις του Τραορέ έχουν ενισχύσει τη δημοτικότητά του στην ήπειρο:
«Είναι πλέον ίσως ο πιο δημοφιλής, αν όχι ο αγαπημένος πρόεδρος της Αφρικής», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Τόμας Σανκάρα ανέβηκε στην εξουσία με πραξικόπημα το 1983, σε ηλικία μόλις 33 ετών, ενώ συσπείρωσε το έθνος με το σύνθημα «Πατρίδα ή Θάνατος – Θα Νικήσουμε!». Τέσσερα χρόνια αργότερα δολοφονήθηκε σε ένα νέο πραξικόπημα που επανέφερε τη Μπουρκίνα Φάσο στη σφαίρα πολιτικής επιρροής της Γαλλίας — μέχρι την κατάληψη της εξουσίας από τον Ιμπραΐμ Τραορέ.
Ο Γκανέζος αναλυτής ασφαλείας, καθηγητής Κουέσι Άνινγκ, ο οποίος είχε διατελέσει συνεργάτης στο Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης Ειρηνευτικών Αποστολών “Κόφι Ανάν”, δήλωσε στο BBC πως η δημοτικότητα του στρατιωτικού ηγέτη αντικατοπτρίζει μια πολιτική μετατόπιση που βρίσκεται σε εξέλιξη στην ήπειρο, και ιδίως στη Δυτική Αφρική.
Μια έρευνα του Afrobarometer το 2024 σε 39 χώρες κατέγραψε πτώση στην υποστήριξη προς τη δημοκρατία, παρότι εξακολουθεί να είναι η δημοφιλέστερη μορφή διακυβέρνησης.
«Η δημοκρατία απέτυχε να προσφέρει ελπίδα στους νέους. Δεν έφερε δουλειές, καλύτερη εκπαίδευση ή υγεία», δήλωσε ο καθηγητής Άνινγκ.
Επισήμανε ότι ο Τραορέ «προσφέρει μια εναλλακτική και επαναφέρει το πνεύμα δύο ιστορικών εποχών»:
-
Την εποχή μετά την ανεξαρτησία, με ηγέτες όπως ο Κουάμε Νκρούμα της Γκάνας και ο Κένεθ Καούντα της Ζάμπια.
-
Και την εποχή του Σανκάρα και του Τζέρι Ρόουλινγκς (Ghana), του οποίου το πραξικόπημα του 1979 «ήταν επίσης πολύ δημοφιλές τότε».
Παρά τα παραπάνω, οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία παραμένουν ψυχρές.
Ενδεικτικό είναι το πρόσφατο σχόλιο του επικεφαλής της Διοίκησης Αφρικής των ΗΠΑ (AFRICOM), στρατηγού Μάικλ Λάνγκλεϊ, ο οποίος κατηγόρησε τον Τραορέ ότι χρησιμοποιεί τα αποθέματα χρυσού της χώρας για να προστατεύσει τη χούντα του και όχι για το εθνικό συμφέρον.
Οι δηλώσεις του Λάνγκλεϊ, που έγιναν στις αρχές Απριλίου ενώπιον επιτροπής της Γερουσίας των ΗΠΑ, προκάλεσαν σάλο στους υποστηρικτές του Τραορέ, οι οποίοι θεώρησαν ότι ο ήρωάς τους συκοφαντείται.
Η ένταση κλιμακώθηκε όταν λίγο μετά, η χούντα της Μπουρκίνα Φάσο ανακοίνωσε ότι απέτρεψε απόπειρα πραξικοπήματος, κατηγορώντας τους πραξικοπηματίες ότι δρούσαν από την γειτονική Ακτή Ελεφαντοστού — χώρα που επισκέφθηκε ο στρατηγός Λάνγκλεϊ λίγο αργότερα.
Η Ακτή Ελεφαντοστού αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη σε συνωμοσία, ενώ η AFRICOM ανέφερε ότι η επίσκεψη του Λάνγκλεϊ αφορούσε την αντιμετώπιση «κοινών προκλήσεων ασφαλείας», όπως «ο βίαιος εξτρεμισμός».
Ωστόσο, η χούντα αξιοποίησε την ευκαιρία για να οργανώσει μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις υποστήριξης στην πρωτεύουσα Ουαγκαντούγκου, προειδοποιώντας ότι οι «ιμπεριαλιστές» και οι «λακέδες τους» προσπαθούν να ανατρέψουν τον λοχαγό.
«Ο Κόλιν Πάουελ είπε ψέματα — και το Ιράκ καταστράφηκε. Ο Μπαράκ Ομπάμα είπε ψέματα — και ο Καντάφι δολοφονήθηκε.
Αλλά αυτή τη φορά τα ψέματά τους δεν θα μας αγγίξουν», δήλωσε ο μουσικός Οσίμπι Γιοχάν στον ειδησεογραφικό οργανισμό Associated Press.
Παράλληλα με τη μεγάλη συγκέντρωση στην Ουαγκαντούγκου στις 30 Απριλίου 2025, πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις υπέρ του Τραορέ και σε άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο, μεταξύ αυτών και στο Λονδίνο.
Ο Τραορέ ανήρτησε αργότερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα γαλλικά και αγγλικά, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του προς τους υποστηρικτές του για το ότι μοιράζονται το όραμά του για μια νέα Μπουρκίνα Φάσο και μια νέα Αφρική, προσθέτοντας:
«Μαζί, με αλληλεγγύη, θα νικήσουμε τον ιμπεριαλισμό και τη νεοαποικιοκρατία για μια ελεύθερη, αξιοπρεπή και κυρίαρχη Αφρική.»
Είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς πώς θα εξελιχθεί η πορεία του νεαρού λοχαγού, όμως εκείνος — μαζί με τους στρατιωτικούς ηγέτες του Μάλι και του Νίγηρα — έχουν ήδη αναστατώσει τη Δυτική Αφρική, με κι άλλες χώρες να ακολουθούν το παράδειγμά τους διώχνοντας τα γαλλικά στρατεύματα.
Οι τρεις στρατιωτικά διοικούμενες χώρες αποχώρησαν από την περιφερειακή οικονομική και αμυντική ένωση ECOWAS, δημιούργησαν δική τους συμμαχία, και ανακοίνωσαν την επιβολή δασμού 0,5% στα εισαγόμενα αγαθά, τερματίζοντας ουσιαστικά την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων στην περιοχή.
Η συγκλονιστική ομιλία του Ιμπραΐμ Τραορέ για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
Ο Πρόεδρος Ιμπραΐμ Τραορέ της Μπουρκίνα Φάσο εκφώνησε πρόσφατα μια ομιλία που συγκλόνισε όχι μόνο την Αφρική αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Απευθυνόμενος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) με μια ευθύτητα που σπάνια ακούγεται από Αφρικανούς ηγέτες, ο Τραορέ έσπασε τους διπλωματικούς κανόνες και μίλησε από την οπτική ενός στρατιώτη και πολίτη βαθιά ριζωμένου στους αγώνες του έθνους του. Υπενθύμισε στο παγκόσμιο κοινό ότι:
«Υπάρχει μια στιγμή στη ζωή ενός έθνους που η σιωπή είναι προδοσία, η συνεχής υπακοή είναι αυτοκτονία και το να δίνεις το χέρι σε αυτόν που σε χτυπά δεν είναι πλέον διπλωματία αλλά παράδοση.»
Η ομιλία του δεν ήταν το καλογυαλισμένο, επαναλαμβανόμενο κείμενο ενός επαγγελματία διπλωμάτη, αλλά μια φλογερή έκκληση για αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη — μια έκκληση για να πάψει η Αφρική να αποτελεί αντικείμενο οικονομικών πειραμάτων.
«Δεν μιλώ με τη γλώσσα των καριερίστων διπλωματών. Δεν έχω διαπιστευτήρια από διεθνείς εταιρικές αίθουσες συνεδριάσεων. Δεν εκπαιδεύτηκα στην Ουάσιγκτον, ούτε φοίτησα στη Γενεύη», δήλωσε, τοποθετώντας ξεκάθαρα τον εαυτό του στο πλευρό του λαού του και όχι δίπλα σε ξένους τεχνοκράτες.
Στην καρδιά του μηνύματός του υπήρξε μια σφοδρή καταγγελία του ΔΝΤ — ενός θεσμού που για δεκαετίες επιβάλλει οικονομικές «θεραπείες» σε υπερχρεωμένα αφρικανικά κράτη. Ωστόσο, ο Τραορέ περιέγραψε αυτό το υποτιθέμενο «φάρμακο» ως θανάσιμο:
«Αυτό που μάθαμε, αυτό που υποφέραμε, είναι ότι το φάρμακό σας συχνά σκοτώνει τον ασθενή.»
Τα λόγια του αποκαλύπτουν την οδυνηρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν πολλές αφρικανικές χώρες: λαμβάνουν δάνεια που παρουσιάζονται ως ευεργετική βοήθεια, αλλά στην πραγματικότητα συνοδεύονται από όρους και συμβόλαια που πνίγουν τις οικονομίες τους.
«Τα χρέη σας έρχονται με χαμόγελα, αλλά είναι κλεισμένα μέσα σε συμβόλαια.»
Έρχεται μια στιγμή στη ζωή ενός έθνους όπου η σιωπή είναι προδοσία. Όπου η συνεχής υπακοή είναι αυτοκτονία και το να υποκλίνεσαι στα ίδια χέρια που σε πνίγουν δεν είναι πλέον διπλωματία — είναι παράδοση. Ονομάζομαι λοχαγός Ιμπραΐμ Πόουι. Δεν μιλώ με τη φινέτσα των επαγγελματιών διπλωματών. Δεν φοράω το άρωμα των πολυεθνικών διοικητικών συμβουλίων. Δεν εκπαιδεύτηκα στην Ουάσιγκτον ούτε καλλιεργήθηκα στη Γενεύη. Μιλώ από το πεδίο της μάχης, εκεί όπου ο λαός μου αιμορραγεί και η γη θυμάται.
Μιλώ εκ μέρους ενός έθνους που εδώ και καιρό αντιμετωπίζεται σαν φυλακή οφειλετών. Και σήμερα μιλώ απευθείας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όχι με τρεμάμενα χέρια, αλλά με φωνή ριζωμένη σε αιώνες αφρικανικού πόνου — και τώρα αφρικανικής αφύπνισης.
Για πάρα πολύ καιρό, το ΔΝΤ παρίστανε τον ευεργετικό γιατρό που συνταγογραφεί οικονομικές «θεραπείες» σε άρρωστα έθνη. Αλλά αυτό που μάθαμε, αυτό που υποφέραμε, είναι ότι το φάρμακό σας συχνά σκοτώνει τον ασθενή. Τα δάνειά σας φτάνουν με χαμόγελα, αλλά είναι δηλητηριώδη βέλη τυλιγμένα σε συμβόλαια. Μιλάτε για σταθεροποίηση, αλλά φέρνετε ασφυξία. Μιλάτε για μεταρρυθμίσεις, αλλά αυτό που πραγματικά εννοείτε είναι υπακοή σε μοντέλα σχεδιασμένα σε ξένα εργαστήρια που ποτέ δεν προορίζονταν για την αφρικανική γη.
Αλλά εμείς δεν είμαστε το εργαστήριό σας. Δεν είμαστε τα πειράματά σας. Δεν είμαστε πιόνια στο οικονομικό σας σκάκι. Η Μπουρκίνα Φάσο και ολόκληρη η Αφρική ξυπνά. Και όταν ξυπνάμε, δεν ζητάμε την άδεια για να αναπνεύσουμε.
Βλέπετε, δεν έρχομαι για να ικετέψω για διαγραφή. Δεν έρχομαι για να παρακαλέσω για ανακούφιση. Έρχομαι για να σας πω αυτό που κανένας Αφρικανός ηγέτης δεν τόλμησε να πει δυνατά: Δεν αποδεχόμαστε πλέον οικονομικές πολιτικές που μετατρέπουν τον λαό μας σε επαίτες. Ενώ ο χρυσός μας γεμίζει τα θησαυροφυλάκια της Δύσης, δεν χορεύουμε πια στον ρυθμό των όρων σας που καταστρέφουν τις δημόσιες υπηρεσίες μας, τους αγρότες μας και εξαναγκάζουν τη νεολαία μας στην εξορία.
Δεν αποδεχόμαστε πλέον να μας λέτε ότι η «καλή διακυβέρνηση» σημαίνει να παραδίδουμε τον εθνικό μας πλούτο σε ξένες εταιρείες με χαμογελαστούς συμβούλους. Σήμερα λοιπόν ξεκινάμε μια νέα συζήτηση. Όχι μεταξύ οφειλέτη και δανειστή, αλλά μεταξύ ίσων, μεταξύ εθνών, μεταξύ αλήθειας και ψεύδους.
Και αυτό δεν είναι δελτίο τύπου. Είναι απολογισμός. Και ξεκινά τώρα.
Πρώτον, τα δεσμά του χρέους είναι μια σύγχρονη μορφή δουλείας. Ας μιλήσουμε ξεκάθαρα, χωρίς ευφημισμούς, χωρίς τις ευγενικές ψευδαισθήσεις της διπλωματίας. Το είδος της «βοήθειας» που προσφέρετε στην Αφρική δεν είναι εργαλείο ανάπτυξης. Δεν είναι γέφυρα προς την ευημερία. Είναι σαχέλ. Είναι σύγχρονη δουλεία ντυμένη με κοστούμια και φύλλα excel.
Το ονομάζετε «διαρθρωτική προσαρμογή». Εμείς το ονομάζουμε «διαρθρωτική τιμωρία». Εσείς το παρουσιάζετε ως «δημοσιονομική πειθαρχία». Εμείς το βιώνουμε ως απόγνωση που περνά από γενιά σε γενιά. Το προωθείτε ως «εταιρική σχέση». Μα όταν ο ένας «εταίρος» κερδίζει κι ο άλλος αιμορραγεί, δεν είναι εταιρική σχέση. Είναι λεηλασία.
Ας σας ρωτήσω κάτι: Πώς μπορεί ένα έθνος πλούσιο σε χρυσό, ουράνιο, κοβάλτιο και εύφορη γη να είναι φτωχό; Πώς μπορεί μια ήπειρος που τροφοδοτεί τις βιομηχανίες του πλανήτη να μην μπορεί να ταΐσει τα δικά της παιδιά;
Μας λένε πως φταίει η κακοδιαχείριση, η διαφθορά, η ανικανότητα. Ναι, η Αφρική έχει τις πληγές της — αλλά πολλές από αυτές τις πληγές προκλήθηκαν από τα ίδια χέρια που τώρα μας προσφέρουν «επιθέματα» ποτισμένα με επιτόκια.
Ας σας πω τι σημαίνει αυτό το χρέος στην πραγματική ζωή, όχι στις διαφάνειες του PowerPoint σας, αλλά στους δρόμους μας: Σημαίνει παιδιά που διαβάζουν με το φως του κεριού γιατί το εθνικό δίκτυο ηλεκτροδότησης ιδιωτικοποιήθηκε και κατέρρευσε. Πωλήθηκε σε ξένους επενδυτές που επιβάλλουν τιμές που ο λαός μας δεν μπορεί να πληρώσει.
Σημαίνει νοσοκομεία με σπασμένα κρεβάτια, χωρίς αντιβιοτικά, και μανάδες που πεθαίνουν στη γέννα επειδή οι όροι σας απαίτησαν περικοπές στις δημόσιες δαπάνες για να «πληρούμε τις προϋποθέσεις» για υγειονομική υποστήριξη.
Σημαίνει εκατομμύρια Αφρικανούς πτυχιούχους με τα πτυχία στο χέρι αλλά χωρίς μέλλον, αφού οι τομείς που θα δημιουργούσαν δουλειές ιδιωτικοποιήθηκαν, πουλήθηκαν ή κατέρρευσαν κάτω από τις πολιτικές απελευθέρωσης της αγοράς που μας επιβάλλατε.
Και το χειρότερο απ’ όλα: σημαίνει την κατάρρευση της αξιοπρέπειας.
Βλέπετε, τα σχέδια αποπληρωμής που δημιουργείτε δεν είναι οικονομικοί τύποι. Είναι καταδίκες. Είναι θανατικές καταδίκες.
Μας δανείζετε 500 εκατομμύρια δολάρια και ζητάτε πίσω 2 δισεκατομμύρια μέσα σε δεκαετίες, μέσω τόκων, τελών αναδιάρθρωσης, ελέγχων νομισμάτων και ρητρών ιδιωτικοποίησης που μας στερούν τα εθνικά μας περιουσιακά στοιχεία. Πείτε μου, ποια είναι η ηθική σας δικαιολογία;
Λέτε πως τα συμβόλαια υπογράφηκαν εθελοντικά. Αλλά σας ρωτώ: είναι συναίνεση όταν ο ασθενής αιμορραγεί κι εσείς είστε ο μόνος που κρατά φάρμακο με τιμή και ρήτρα; Είναι επιλογή όταν το όπλο δεν είναι στραμμένο στο δικό σου κεφάλι, αλλά στο πεινασμένο παιδί πίσω σου;
Όχι, κύριοι και κυρίες του ΔΝΤ. Αυτή δεν είναι συναίνεση. Είναι οικονομικός εξαναγκασμός. Αυτή δεν είναι ανάπτυξη. Είναι κυριαρχία. Δεν είναι παγκοσμιοποίηση. Είναι νεοαποικιοκρατία με οικονομικά δεσμά.
Και εμείς, η νέα γενιά αφρικανικής ηγεσίας, δεν είμαστε πλέον τυφλοί. Δεν είμαστε πια ευγνώμονες για τα ψίχουλα από τα τραπέζια που εμείς χτίσαμε με τον ιδρώτα μας. Τελειώσαμε με το να χειροκροτούμε πολιτικές που καταβυθίζουν τις οικονομίες μας στο όνομα της αποτελεσματικότητας.
Δεν θα ανταλλάξουμε πια την κυριαρχία μας για δάνεια που εξαφανίζονται στα χέρια συμβούλων και επιστρέφουν ως χρέος στις πλάτες των εγγονιών μας.
Να είμαι ακόμα πιο σαφής: Η Αφρική δεν σας χρωστά. Εσείς χρωστάτε στην Αφρική.
Μας χρωστάτε για τον χρυσό που πήρατε με τις αποικιοκρατικές μπότες. Μας χρωστάτε για τα ορυκτά που τροφοδοτούν τα smartphone σας ενώ τα χωριά μας παραμένουν στο σκοτάδι. Μας χρωστάτε για τα διαμάντια που έλαμψαν στα παλάτια σας ενώ εμείς αιμορραγούσαμε σιωπηλά.
Και όμως, παρά όλα αυτά, δεν ζητάμε φιλανθρωπία. Ζητάμε δικαιοσύνη.
Η αληθινή δικαιοσύνη ξεκινά με το τέλος των εκμεταλλευτικών δομών χρέους. Δικαιοσύνη σημαίνει να επιτραπεί στα αφρικανικά έθνη να ελέγξουν τι πραγματικά χρωστάμε, από πού προήλθε και ποιος ωφελήθηκε. Δικαιοσύνη σημαίνει να μας επιτραπεί να σχεδιάσουμε το δικό μας οικονομικό μέλλον, όχι ως πελάτες, αλλά ως ίσοι.
Και αν αυτό το μήνυμα σας κάνει να νιώθετε άβολα, τότε καλώς. Γιατί ήρθε η ώρα οι βολεμένοι να λογοδοτήσουν.
Προς τα νήματα των μαριονετών: το πώς το ΔΝΤ υπονομεύει την αφρικανική κυριαρχία.
Το να μιλάς για κυριαρχία στην Αφρική σήμερα, είναι σαν να μιλάς για ένα όνειρο που αναβάλλεται. Μια ήπειρος γεμάτη σημαίες και εθνικούς ύμνους, ναι, αλλά με την αληθινή ελευθερία να παραμένει ζητούμενο.
Να λες ότι είμαστε ανεξάρτητοι, αλλά ανεξαρτησία χωρίς αυτονομία είναι απλώς αυταπάτη.
Και λίγοι θεσμοί έχουν συμβάλει περισσότερο στη θόλωση της γραμμής ανάμεσα στην αυτοκυβέρνηση και την υποταγή από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεν μας κυβερνάτε, όμως συντάσσετε τους προϋπολογισμούς μας. Δεν ψηφίζετε στις εκλογές μας, όμως η έγκρισή σας καθορίζει αν οι οικονομίες μας θα καταρρεύσουν ή θα ανασάνουν.
Διακηρύσσετε ουδετερότητα, αλλά το μελάνι της επιρροής σας διαπερνά βαθιά τους νόμους που ψηφίζουμε, τους ηγέτες που διορίζουμε και τα όρια της ίδιας μας της φιλοδοξίας. Αυτή δεν είναι οικονομική βοήθεια. Είναι πολιτική μηχανική.
Έρχεστε με χαρτοφύλακες και σχέδια, όχι με βόμβες — αλλά η ζημιά είναι συχνά η ίδια. Πίσω από την τεχνοκρατική γλώσσα σας κρύβεται ένα σιωπηλό όπλο: η αιρεσιμότητα. Ξεκινά ευγενικά. «Κόψτε τις επιδοτήσεις, απελευθερώστε τις αγορές σας, υποτιμήστε το νόμισμά σας». Τα λέτε «συστάσεις». Αλλά τι είναι οι συστάσεις όταν η πείνα είναι το τίμημα της άρνησης; Τι είναι οι προτάσεις όταν το επόμενο δάνειο —και η επόμενη ανάσα— εξαρτάται από την υπακοή;
Ας μην προσποιούμαστε. Έχετε γίνει οι αρχιτέκτονες των εσωτερικών μας υποθέσεων. Μας είπαν ότι η διαρθρωτική προσαρμογή θα έφερνε αποδοτικότητα. Αντί γι’ αυτό, έφερε εξάρτηση. Μας είπαν ότι η λιτότητα θα εξάλειφε τη διαφθορά. Αντί γι’ αυτό, εξάλειψε την ελπίδα. Μας είπαν ότι η ελεύθερη αγορά θα μας ανύψωνε. Αντί γι’ αυτό, ανύψωσε τον πλούτο μας και τον έστειλε σε υπεράκτιους λογαριασμούς.
Και όταν ο λαός μας διαμαρτύρεται —όταν ξεσηκώνεται από θυμό, πείνα και την αγωνία ανεκπλήρωτων αναγκών— εσείς δεν αναλαμβάνετε ευθύνη. Κάνετε πίσω, δηλώνοντας πως είστε απλοί παρατηρητές. Αλλά η ιστορία παρακολουθεί. Τα χέρια σας δεν είναι καθαρά.
Από τη Γκάνα μέχρι τη Ζάμπια, από τη Σενεγάλη μέχρι την Κένυα, το μοτίβο είναι το ίδιο. Οι κυβερνήσεις εξαναγκάζονται να ιδιωτικοποιήσουν το νερό, μόνο και μόνο για να αυξηθούν οι τιμές από ξένες εταιρείες πέρα από τις δυνατότητες των πολιτών. Οι αγρότες εξοντώνονται από φτηνές εισαγωγές που καταστρέφουν τις τοπικές βιομηχανίες. Οι υπουργοί υποχρεώνονται να περικόψουν δαπάνες για τα σχολεία για να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό, ενώ οι πληρωμές ξένου χρέους αυξάνονται.
Και όταν τολμήσουμε να αντισταθούμε, όταν αμφισβητήσουμε τα μοντέλα σας ή απορρίψουμε τις συνταγές σας, μας βάζετε σε μαύρες λίστες. Υποβαθμίζετε την πιστοληπτική μας ικανότητα, επιτίθεστε στα νομίσματά μας, παρουσιάζετε τους ηγέτες μας ως ακραίους, ασταθείς ή λαϊκιστές στα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Αλλά τι είναι πιο ακραίο από το να αναγκάζεις ένα έθνος να διαλέξει ανάμεσα στο να ταΐσει τον λαό του ή να ξεπληρώσει δάνεια από τα οποία ποτέ δεν ωφελήθηκε; Τι είναι πιο ασταθές από μια κοινωνία στην οποία η νεολαία δεν έχει μέλλον, δεν έχει δουλειά, δεν έχει πίστη στην πολιτική; Γιατί το κράτος απαντά πρώτα στις τράπεζες, πριν απαντήσει στον λαό του.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Η επιρροή σας έχει λειτουργήσει πολλές φορές ως βέτο στα όνειρά μας. Έχετε γίνει αδιόριστοι κυβερνήτες της αφρικανικής πολιτικής.
Και όμως, δεν είμαστε απλώς θύματα. Σηκωνόμαστε. Ένας νέος άνεμος φυσά σε αυτήν την ήπειρο. Διεκδικούμε ξανά το δικαίωμα να κυβερνάμε τον εαυτό μας και να μιλάμε τις γλώσσες μας για τον λαό μας με βάση τις δικές μας αξίες.
Δεν θα δεχτούμε πια χρέος που απαιτεί να κόψουμε βασικές υπηρεσίες πριν ζητήσουμε από τους πλούσιους να πληρώσουν φόρους. Δεν θα ανεχτούμε άλλο συμβούλους να γράφουν τις εθνικές μας στρατηγικές ενώ οι καθηγητές μας παραμένουν απλήρωτοι. Δεν θα προσκυνήσουμε πια θεσμούς που απαντούν σε μετόχους, όχι σε πολίτες.
Στο ΔΝΤ λέω με καθαρότητα και ψυχραιμία: Θα είμαστε κυρίαρχοι, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να απορρίψουμε τα δάνειά σας. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πιο αργή ανάπτυξη — αλλά ανάπτυξη που θα είναι δική μας.
Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πόνο προς το παρόν, αλλά ελευθερία μακροπρόθεσμα. Η Αφρική δεν χρειάζεται αφεντικά. Χρειάζεται εταίρους. Και αν δεν μπορείτε να περπατήσετε δίπλα μας ως ίσοι, τότε κάντε στην άκρη, γιατί προχωράμε μπροστά. Και αυτή τη φορά τα νήματα κόβονται.
Τρίτον: Ένα σύστημα φτιαγμένο για να μας αποτυγχάνει.
Γεννηθήκαμε μέσα σε ένα σύστημα που δεν φτιάξαμε. Μια παγκόσμια τάξη σφυρηλατημένη στις φωτιές της αυτοκρατορίας, με τα λάφυρα να αποτυπώνονται σε συμβόλαια, νόμους και θεσμούς που ακόμα μας κυβερνούν.
Όταν οι αποικιοκράτες έφυγαν, δεν άφησαν πίσω τους δικαιοσύνη. Άφησαν δομές φτιαγμένες για εκμετάλλευση, όχι για εξουσία. Βλέπετε, το πρόβλημα δεν είναι μόνο το ΔΝΤ. Είναι ολόκληρη η αρχιτεκτονική: οι κανόνες του εμπορίου, της χρηματοδότησης, του πιστωτικού συστήματος και της παγκόσμιας εξουσίας που είναι σχεδιασμένοι για να κρατούν την Αφρική στη δεύτερη θέση. Όχι σχεδιασμένοι από τον Θεό, ούτε από τη φύση — αλλά από ανθρώπους. Ισχυρούς ανθρώπους που αποφάσισαν τι σημαίνει αξία και ποιος την αξίζει.
Ας κάνω μια απλή ερώτηση:
Γιατί εμείς, η ήπειρος με το 60% της παγκόσμιας καλλιεργήσιμης γης, συνεχίζουμε να εισάγουμε τρόφιμα;
Γιατί εμείς, που καθόμαστε πάνω σε χρυσό, διαμάντια, πετρέλαιο και λίθιο, χρειαζόμαστε ξένη βοήθεια;
Διότι το παιχνίδι δεν ήταν ποτέ δίκαιο. Μας μετέτρεψαν σε εξαγωγείς πρώτων υλών, όχι σε δημιουργούς βιομηχανιών. Μας ανέθεσαν ρόλους στην παγκόσμια οικονομία σαν ηθοποιούς σε μια τραγική παράσταση.
Εμείς καλλιεργούμε – αυτοί επεξεργάζονται.
Εμείς εξορύσσουμε – αυτοί κατασκευάζουν.
Εμείς δανειζόμαστε – αυτοί δανείζουν.
Και κάθε φορά που προσπαθούμε να ξαναγράψουμε το σενάριο, έρχονται οι ποινές.
Υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας.
Πιέσεις από πολυεθνικά λόμπι.
Απειλές για κυρώσεις.
Τεχνολογικοί κολοσσοί αποσύρουν επενδύσεις.
Και τα μέσα ενημέρωσής τους μάς παρουσιάζουν ως «ασταθείς».
Αλλά τι είναι πιο ασταθές από έναν κόσμο όπου μια ήπειρος με 1,4 δισεκατομμύρια ανθρώπους συμβάλλει ελάχιστα στην κλιματική αλλαγή, αλλά υποφέρει περισσότερο;
Τι είναι πιο παράλογο από ένα σύστημα στο οποίο οι καλλιεργητές κακάο και ζάχαρης που τροφοδοτούν τη γλυκιά συνήθεια του κόσμου δεν μπορούν να αγοράσουν σοκολάτα;
Τι είναι πιο άδικο από χώρες που υπήρξαν αποικιοκράτες να μας κάνουν σήμερα μαθήματα διακυβέρνησης ενώ ταυτόχρονα φιλοξενούν στις τράπεζές τους τα κλεμμένα πλούτη των αφρικανικών ελίτ;
Κι όμως, αυτοί αποκαλούν αυτή την τάξη «αξιοκρατία».
Μας λένε «δουλέψτε σκληρότερα».
Μας λένε «να είστε πιο διαφανείς».
Μας λένε «προσελκύστε επενδύσεις».
Αλλά δεν μας λένε το πιο σημαντικό:
Το σκορ ήταν στημένο από την αρχή.
Οι κανόνες δεν ήταν ποτέ ουδέτεροι.
Και οι διαιτητές —ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ— εξυπηρετούν τις ίδιες ομάδες που πάντα κερδίζουν.
Ας δώσω ένα παράδειγμα:
Όταν προσπαθούμε να στηρίξουμε τους τοπικούς αγρότες με επιδοτήσεις, μας λένε ότι αυτό «παραμορφώνει την αγορά».
Κι όμως, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ξοδεύουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια κάθε χρόνο για τους δικούς τους αγρότες — και το αποκαλούν «προστασία».
Όταν προσπαθούμε να χτίσουμε κρατικές βιομηχανίες για να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, μας λένε ότι αυτό είναι «αναποτελεσματικό».
Κι όμως, οι πιο πλούσιες εταιρείες τους γεννήθηκαν από κρατική καινοτομία: από τη NASA, από στρατιωτικά συμβόλαια, από δημόσια έρευνα.
Όταν αντιστεκόμαστε σε εκμεταλλευτικά συμβόλαια εξόρυξης, μας λένε ότι είμαστε «εχθρικοί προς την επιχειρηματικότητα».
Αλλά δεν είναι πιο εχθρικό να εξορύσσεις πλούτο αξίας 100 δολαρίων και να αφήνεις πίσω σου μόνο φτώχεια αξίας 3 δολαρίων σε σχολεία;
Η Αφρική δεν ζητά λύπηση.
Απαιτούμε δικαιοσύνη, όχι φιλανθρωπία. Δίκαιο, όχι ελεημοσύνη. Ισότιμη μεταχείριση.
Είμαστε η νεότερη ήπειρος στη Γη. Κι όμως, η παγκόσμια οικονομία μάς αντιμετωπίζει λες και δεν έχουμε τίποτα άλλο να προσφέρουμε πέρα από τη γη μας και την εργασία μας. Όμως η αξία μας δεν βρίσκεται μόνο κάτω από το έδαφός μας. Βρίσκεται στον λαό μας.
Θα παραθέσω ένα απόφθεγμα παλαιών στοχαστών: «Το σύστημα λειτουργεί». Κι εμείς απαντάμε: «Για ποιους;». Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να παίζουμε με κανόνες που γράφτηκαν χωρίς εμάς και να αρχίσουμε να τους ξαναγράφουμε με βάση τη δική μας εικόνα.
Δεν επιδιώκουμε να κάψουμε γέφυρες, αλλά δεν θα διαβούμε εκείνες που οδηγούν μόνο σε νέα δεσμά.
Ακούστε το ξεκάθαρα: Δεν είμαστε σπασμένοι. Το σύστημα είναι.
Και αν δεν αλλάξει από μόνο του, τότε εμείς — τα παιδιά του Σανκάρα, του Νκρούμα, του Λουμούμπα και των δικών μας ηγετών — θα το αλλάξουμε. Γιατί δεν φτάσαμε ως εδώ απλώς για να επιβιώσουμε. Ήρθαμε για να ακμάσουμε. Και δεν θα περιμένουμε άλλο άδεια για να το κάνουμε.
Μια νέα πορεία κυριαρχίας μέσα από αυτοδυναμία ξεκινά τώρα.
Αφού ονομάσαμε την αδικία, ας μιλήσουμε για την αναγέννηση.
Η Αφρική δεν χρειάζεται να παρακαλέσει για ένταξη. Δεν χρειάζεται άλλο σωτήρα, άλλο κήρυγμα, άλλο δάνειο με όρους.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας νέος δρόμος, σκαλισμένος με τα δικά μας χέρια, καθοδηγούμενος από το δικό μας όραμα, ριζωμένος στις δικές μας αξίες.
Η αυτοδυναμία δεν είναι απομόνωση. Δεν είναι αλαζονεία. Είναι η ανάκτηση της αξιοπρέπειας.
Είναι η επιλογή να σταθούμε στα δικά μας πόδια, ακόμα κι όταν το έδαφος από κάτω μας τρέμει.
Ας είμαι σαφής: Δεν απορρίπτουμε τη συνεργασία, αλλά επανακαθορίζουμε τους όρους της.
Για πολύ καιρό, η “συνεργασία” σήμαινε εξάρτηση. Σήμαινε αναμονή για εγκρίσεις, επιχορηγήσεις, δάνεια — την ώρα που ο λαός μας πεινά και οι νέοι μας δραπετεύουν μέσω θαλασσών.
Αυτό δεν είναι συνεργασία. Είναι σκλαβιά με φιλικό χαμόγελο.
Πρέπει να χτίσουμε διαφορετικά. Και αυτό ξεκινά με πέντε αρχές:
-
Να ταΐσουμε πρώτα τους εαυτούς μας.
Καμία χώρα δεν είναι πραγματικά κυρίαρχη αν δεν μπορεί να ταΐσει τον λαό της. Πώς μπορούμε να μιλάμε για ανεξαρτησία όταν η ξηρασία σε μια άλλη ήπειρο καθορίζει την τιμή του ψωμιού στη δική μας;
Πρέπει να επενδύσουμε στη γεωργία, όχι ως εργαλείο επιβίωσης αλλά ως πυλώνα ισχύος — από την κυριαρχία στο σπόρο μέχρι τα συστήματα άρδευσης, από τις αγροτικές συνεταιριστικές καλλιέργειες έως τη μεταποίηση.
Η Αφρική πρέπει να περάσει από την αυτάρκεια στην αφθονία.
Κάθε χωριό πρέπει να γίνει φρούριο επισιτιστικής ασφάλειας.
Κάθε αγρότης οικοδόμος του έθνους.
-
Να εκπαιδεύσουμε για να απελευθερώσουμε.
Το πιο επικίνδυνο όπλο που άφησε πίσω της η αποικιοκρατία δεν ήταν το όπλο — ήταν το σχολικό πρόγραμμα.
Μια ύλη που μας μαθαίνει για ξένους βασιλιάδες αλλά όχι για τους δικούς μας ήρωες. Που υμνεί ξένους φιλοσόφους αλλά αγνοεί την αφρικανική επιστήμη, καινοτομία και σοφία.
Πρέπει να ξαναγράψουμε την παιδεία, να μεγαλώσουμε παιδιά που γνωρίζουν την αξία τους, που χτίζουν με σκοπό, που καινοτομούν με περηφάνια.
Ας διδάξουμε πληροφορική μαζί με γεωργία.
Ας γίνουν τα σχολεία μας εργαστήρια ελευθερίας.
Πρέπει να εκπαιδεύουμε όχι απλώς για να περνούν εξετάσεις, αλλά για να καθορίζουν το μέλλον τους.
-
Να μεταποιούμε, να κατασκευάζουμε και να καινοτομούμε τοπικά.
Οι πρώτες ύλες φεύγουν από την Αφρική. Τα τελικά προϊόντα επιστρέφουν δέκα φορές ακριβότερα. Αυτό δεν είναι εμπόριο. Είναι μεταμφίεση εκμετάλλευσης.
Δεν αρκεί να έχουμε τα ορυχεία. Πρέπει να έχουμε τα μέσα για να επεξεργαζόμαστε, να συσκευάζουμε και να επωφελούμαστε.
Πρέπει να στηρίξουμε τις αφρικανικές επιχειρήσεις, να προστατεύσουμε τις ντόπιες βιομηχανίες και να σταματήσουμε την εξάρτηση από τις εισαγωγές.
Έτσι δημιουργούμε δουλειές. Έτσι κρατάμε τον πλούτο εντός των συνόρων μας.
Ας έρθει ο κόσμος να αγοράσει από την Αφρική — όχι να πάρει από αυτήν.
-
Ενότητα ή αφανισμός.
Μια διασπασμένη Αφρική είναι μια αδύναμη Αφρική. Δεν μπορούμε να διαπραγματευόμαστε με τον κόσμο ως 54 διάσπαρτες φωνές.
Πρέπει να ενωθούμε οικονομικά, πολιτικά και τεχνολογικά.
Ας χτίσουμε σιδηροδρομικά δίκτυα που συνδέουν τη Λάγος με το Νταρ Ες Σαλάμ.
Κέντρα δεδομένων που προστατεύουν τις γνώσεις μας.
Συμμαχίες άμυνας που προστατεύουν την ειρήνη μας.
Η ECOWAS, η EAC, η SADC, η Αφρικανική Ένωση — πρέπει να πάψουν να είναι λέσχες διπλωματίας και να γίνουν κινητήρες συλλογικής δράσης.
Η Αφρική στέκει όρθια. Όχι για να ζητήσει άδεια. Αλλά για να πάρει τη μοίρα της στα δικά της χέρια.
Κανένα αφρικανικό έθνος δεν μπορεί να σταθεί μόνο του, αλλά μαζί είμαστε ένας γίγαντας.
Πέντε. Εμπιστευτείτε τον λαό μας.
Πολύ συχνά, οι ηγέτες μας εμπιστεύονται τις ξένες συμβουλές περισσότερο από τη σοφία του τόπου τους. Πετούν χιλιάδες χιλιόμετρα για να κάνουν ερωτήσεις στις οποίες οι ίδιες τους οι κοινότητες έχουν ήδη δώσει απαντήσεις.
Αλλά οι λύσεις είναι εδώ — στα χέρια των νέων μας, των γυναικών μας, των γερόντων μας.
Ας χρηματοδοτήσουμε την τοπική καινοτομία.
Ας ενισχύσουμε τις φωνές των χωριών.
Ας πιστέψουμε ότι ο μηχανικός στην Ουαγκαντούγκου και ο κόντα στην Κιγκάλι είναι εξίσου λαμπροί με οποιονδήποτε σύμβουλο στο Παρίσι.
Δεν θα είμαστε ελεύθεροι μέχρι να εμπιστευτούμε τον ίδιο μας τον λαό να ηγηθεί του μέλλοντος.
Αδέρφια μου, δεν χτίζουμε ένα αντίγραφο της Δύσης. Χτίζουμε την Αφρική. Τη δική μας Αφρική.
Δεν κυνηγάμε τα παλιά όνειρα άλλων. Τολμάμε να ονειρευτούμε ξανά — ένα νέο όνειρο.
Η αυτοδυναμία σημαίνει ότι ίσως σκοντάψουμε. Σημαίνει ότι θα κάνουμε λάθη. Αλλά αυτά τα λάθη θα είναι δικά μας, και μέσα από αυτά θα μάθουμε να στεκόμαστε ξανά.
Δεν έρχεται κανένας σωτήρας. Ο σωτήρας είναι ήδη εδώ — στα χέρια μας. Στις καρδιές μας. Στην ενότητά μας.
Ας σταματήσουμε να περιμένουμε.
Ας σταματήσουμε να κατηγορούμε.
Ας ξεκινήσουμε.
Όχι αύριο.
Όχι μετά την επόμενη σύνοδο κορυφής.
Τώρα.
Η Αφρική δεν θα αναδυθεί μόνο μέσα από λόγια. Θα αναδυθεί μέσα από χέρια λερωμένα με χώμα, βιβλία λερωμένα με μελάνι και εργοστάσια λερωμένα με ατσάλι.
Ας ανακτήσουμε αυτό που πάντα μας ανήκε. Όχι με πόλεμο, αλλά με θέληση. Όχι με μίσος, αλλά με ίαση. Όχι με επαιτεία, αλλά με δημιουργία.
Αυτή είναι η αυγή της αυτοδυναμίας. Και δεν θα επιστρέψουμε ποτέ ξανά στα δεσμά.
Διότι έχω την εντολή του λαού.
Δεν είστε ανίσχυροι.
Στον αγαπημένο μου λαό — νέους και ηλικιωμένους, αστούς και αγρότες, μορφωμένους και αμόρφωτους — δεν είστε ανίσχυροι.
Σας έκαναν να πιστεύετε ότι η εξουσία ανήκει μόνο σε άντρες με κοστούμια πίσω από μικρόφωνα. Ότι το μέλλον το καθορίζουν εκείνοι που κάθονται σε ψηλά κτίρια, μακριά από εσάς. Ότι οι αποφάσεις για τη ζωή σας λαμβάνονται σε αίθουσες χωρίς παράθυρα στις δικές σας πληγές.
Αλλά ας μιλήσω απλά: Η πραγματική δύναμη δεν ξεκινά από την κορυφή. Ξεκινά από τη βάση.
Ξεκινά από εσάς:
Τον αγρότη που ξυπνά πριν την αυγή.
Τη μητέρα που ταΐζει τα παιδιά της πριν τον εαυτό της.
Τον νεαρό που αρνείται να κλέψει ακόμα κι όταν πεινά.
Το κορίτσι που περπατά πέντε χιλιόμετρα κάθε μέρα για να μάθει γράμματα.
Τον οδοκαθαριστή. Τον μηχανικό. Τη νοσοκόμα. Τον ράφτη. Τον δάσκαλο. Τον νερουλά.
Εσείς είστε το θεμέλιο. Εσείς είστε ο παλμός της Αφρικής.
Αλλά να ποια είναι η τραγωδία:
Σας έμαθαν να περιμένετε.
Να ελπίζετε ότι η αλλαγή θα έρθει από κάποιον άλλον.
Να χειροκροτείτε όταν σας πετούν ψίχουλα.
Να φοβάστε να αμφισβητήσετε την εξουσία, ακόμα και όταν αυτή σας εγκαταλείπει.
Αυτό το φρόνημα πρέπει να τελειώσει.
Πρέπει να γκρεμίσουμε αυτό τον αόρατο τοίχο —
τον τοίχο που χωρίζει τους ηγέτες από τον λαό,
τους ενημερωμένους από τους αφανείς,
τις ελίτ από τους καθημερινούς ήρωες.
Διότι η αληθινή ηγεσία δεν εξουσιάζει. Υπηρετεί.
Και η υπηρεσία χωρίς λογοδοσία είναι τυραννία μεταμφιεσμένη.
Γιατί το σύστημα σας προτιμά ανίσχυρους;
Οι διεθνείς θεσμοί που αμφισβητούμε σήμερα — το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα — δεν επιδιώκουν απλώς να ελέγχουν κυβερνήσεις.
Βασίζονται στη σιωπή σας.
Ευημερούν όταν είστε πολύ εξαντλημένοι για να αντισταθείτε.
Όταν είστε πολύ απασχολημένοι με την επιβίωση για να οργανωθείτε.
Όταν σας μαθαίνουν πως η πολιτική είναι βρώμικη και δεν σας αφορά.
Αλλά καταλάβετε το:
Κάθε αύξηση τιμών, κάθε νοσοκομείο που αποτυγχάνει, κάθε κατάσχεση γης — είναι πολιτικές αποφάσεις.
Και όταν δεν συμμετέχουμε, όταν δεν αμφισβητούμε, συναινούμε στον ίδιο μας τον καταναγκασμό.
Αλλά όταν ο λαός ξυπνά, το ρεύμα αλλάζει.
Όταν η νεολαία αρνείται να σωπάσει.
Όταν οι μητέρες μιλούν αλήθειες στην εξουσία.
Όταν οι πρεσβύτεροι θυμούνται τη δύναμη της φωνής τους.
Κανένα ΔΝΤ, κανένας δικτάτορας, καμία μαριονέτα δεν μπορεί να σταθεί.
Από τη διαμαρτυρία στη συμμετοχή.
Η επανάσταση δεν είναι πάντα μια φλεγόμενη έκρηξη.
Μερικές φορές, είναι σιωπηλή.
Συμβαίνει όταν ένας νέος εγγράφεται για να ψηφίσει.
Όταν μια γυναίκα στην αγορά αρνείται να πληρώσει μίζα.
Όταν γείτονες μαζεύονται για να φτιάξουν έναν χαλασμένο δρόμο χωρίς να περιμένουν το κράτος.
Αυτό είναι το δικό σου χρέος. Όχι μόνο να αντισταθείς, αλλά να ξαναχτίσεις.
Και για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να διεκδικήσουμε ξανά πέντε ιερά δικαιώματα:
-
Το δικαίωμα στην αμφισβήτηση.
Ρώτα γιατί. Ρώτα πώς. Ζήτησε διαφάνεια.
Είτε πρόκειται για έναν τοπικό ηγέτη είτε για πρόεδρο, η εξουσία οφείλει να λογοδοτεί σε σένα. -
Το δικαίωμα στην οργάνωση.
Ενώσου. Δημιούργησε ενώσεις, συνδικάτα, συνεταιρισμούς.
Στάσου όχι μόνο ως μονάδα, αλλά ως ενωμένη φωνή. -
Το δικαίωμα στην πληροφόρηση.
Μάθε ποιος κατέχει τη γη σου. Μάθε πού πάνε οι φόροι σου.
Η γνώση είναι δύναμη — και είναι δικό σου δικαίωμα. -
Το δικαίωμα στην άρνηση.
Άρνηση στην αδικία. Άρνηση στη χειραγώγηση. Άρνηση να γίνεις πιόνι.
Η αντίσταση είναι η ιερή σου κληρονομιά. -
Το δικαίωμα στο όνειρο.
Όχι όνειρο για απόδραση, αλλά για αλλαγή.
Οραματίσου την Αφρική που αξίζουν τα παιδιά σου — και ξεκίνα να τη χτίζεις σήμερα.
Αυτός δεν είναι μόνο αγώνας για την κυβέρνηση.
Ναι, η ηγεσία έχει σημασία.
Ναι, η διαφθορά πρέπει να ξεριζωθεί.
Ναι, τα καθεστώτα-μαριονέτες πρέπει να καταρρεύσουν.
Αλλά μια δίκαιη Αφρική δεν μπορεί να αναδυθεί μόνο από την πολιτική βούληση.
Χρειάζεται έναν αφυπνισμένο λαό. Έναν λαό που αρνείται να συμβιβαστεί. Έναν λαό που δεν θα κυβερνάται πια από τον φόβο, αλλά θα καθοδηγείται από το όραμα.
Δεν είστε θεατές. Είστε συν-αρχιτέκτονες της νέας Αφρικής.
Κάθε πράξη μετρά. Κάθε φωνή έχει αξία. Κάθε κυματισμός γίνεται κύμα.
Στη νεολαία της Αφρικής:
Δεν είστε οι ηγέτες του αύριο. Είστε η φλόγα του σήμερα.
Μην περιμένετε άδεια.
Μην περιμένετε χρηματοδότηση.
Μην περιμένετε να μεγαλώσετε ή να γίνετε πιο σοφοί ή πιο πλούσιοι.
Ξεκινήστε τώρα. Μιλήστε τώρα. Οργανωθείτε τώρα. Χτίστε τώρα.
Γιατί αν δεν διαμορφώσετε εσείς το μέλλον σας, θα το πουλήσουν άλλοι.
Στους πρεσβύτερους:
Χρειαζόμαστε τη σοφία σας — όχι τη σιωπή σας.
Έχετε δει καθεστώτα να ανεβαίνουν και να πέφτουν.
Έχετε αντέξει δυσκολίες, προδοσίες και ελπίδες.
Ήρθε η ώρα να καθοδηγήσετε τους νέους. Όχι με κυνισμό, αλλά με θάρρος.
Στις μητέρες:
Είστε η ραχοκοκαλιά κάθε επανάστασης.
Στα χέρια σας ανατρέφονται τα έθνη.
Μην αφήσετε τον κόσμο να σας αποκαλέσει αδύναμες.
Είστε οι φύλακες της δικαιοσύνης.
Προς κάθε Αφρικανό που ακούει:
Αυτός δεν είναι ο αγώνας του Ιμπραΐμ Σακάρ μόνο.
Είναι η κοινή μας εντολή —
Να απαιτήσουμε την αλήθεια.
Να απορρίψουμε τον φόβο.
Να χτίσουμε μια ήπειρο που επιτέλους τιμά την αξιοπρέπεια του λαού της.
Η δύναμη δεν είναι κάτι που σου δίνεται. Είναι κάτι που συνειδητοποιείς.
Και σήμερα πρέπει να συνειδητοποιήσεις ότι δεν είσαι ανίσχυρος.
Ζήτα έναν λογαριασμό που να φοβάται την αφύπνισή σου.
Αγαπημένοι μου γιοι και κόρες της Αφρικής,
Μέχρι τώρα θα έπρεπε να έχετε καταλάβει:
Δεν δίνουμε μάχη με όπλα.
Δίνουμε μάχη με αφηγήσεις, με έλεγχο και με φόβο.
Οι θεσμοί που μας δένουν — το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα, ή οι σιωπηλές ελίτ που δεν δείχνουν ποτέ τα πρόσωπά τους — δεν φοβούνται τους στρατούς μας.
Φοβούνται την αφύπνισή μας.
Γιατί ένας αφυπνισμένος Αφρικανός είναι κάτι επικίνδυνο.
Το παιχνίδι που έπαιξαν τόσο καλά για δεκαετίες:
Μας είπαν ότι η Αφρική είναι το πρόβλημα.
Ότι είμαστε διεφθαρμένοι.
Ότι είμαστε ανίκανοι να κυβερνηθούμε.
Ότι είμαστε εξαρτημένοι, πρωτόγονοι και διαρκώς χρειαζόμαστε βοήθεια.
Μας επανέλαβαν αυτά τα ψέματα τόσες φορές, που αρχίσαμε να τα πιστεύουμε κι εμείς.
Κι έτσι ζητιανεύαμε, δανειζόμασταν, υποκλινόμασταν.
Αλλά έτσι ξεχάσαμε ποιοι είμαστε.
Ξεχάσαμε ότι η Αφρική είναι το λίκνο του πολιτισμού.
Ότι εδώ, κάτω από τους ουρανούς μας, διαβάστηκαν πρώτα τα άστρα.
Ότι οι πρόγονοί μας δίδαξαν στον κόσμο την ιατρική, την αστρονομία, τη γεωργία και τη φιλοσοφία.
Ξεχάσαμε ότι πριν υπάρξει ΔΝΤ, υπήρχε το Τιμπουκτού.
Ότι πριν την αποικιακή βοήθεια, υπήρχαν βασίλεια με πανεπιστήμια, στρατούς, εμπορικά δίκτυα και συστήματα διακυβέρνησης που εκτείνονταν σε ολόκληρες ηπείρους.
Δεν ήμασταν φτωχοί. Μας έκαναν φτωχούς.
Και αυτό που φοβούνται περισσότερο, επιτρέψτε μου να σας πω μια αλήθεια που δεν θα τυπωθεί ποτέ σε καμία παγκόσμια εφημερίδα:
Η δύναμή τους εξαρτάται από την άγνοιά σας.
Η άνεσή τους εξαρτάται από τη σιωπή σας.
Ο πλούτος τους εξαρτάται από την εκμετάλλευσή σου.
Γι’ αυτό, όταν αρχίζεις να διαβάζεις, πανικοβάλλονται.
Όταν οργανώνεσαι, τρέμουν.
Όταν ενώνεσαι πέρα από σύνορα, συνωμοτούν.
Γιατί;
Επειδή μια γενιά Αφρικανών που γνωρίζει το παιχνίδι, που βλέπει πέρα από τα ωραία πακέτα και τις παγίδες του χρέους, που αρνείται να πουλήσει το μέλλον της για προσωρινές αυταπάτες — μια τέτοια γενιά δεν σταματιέται.
Δεν φοβούνται την οργή σου — φοβούνται τη διαύγειά σου.
Δεν φοβούνται τα όπλα σου — φοβούνται τη σοφία σου.
Δεν φοβούνται τη διαμαρτυρία σου — φοβούνται τον σκοπό σου.
Η αφύπνιση έχει ξεκινήσει.
Κοίτα γύρω σου. Τη νιώθεις στα κόκαλά σου.
Υπάρχει ένα ανακάτεμα στα χωριά μας.
Μια φωτιά στις πόλεις μας.
Μια πείνα στη νεολαία μας που καμία πολιτική του ΔΝΤ δεν μπορεί να σβήσει.
Από την Μπουρκίνα Φάσο μέχρι το Μάλι, από τον Νίγηρα μέχρι την Ουγκάντα, από τη Νότια Αφρική μέχρι την Αιθιοπία —
το πέπλο σηκώνεται. Η μαγεία σπάει.
Δεν είναι απλώς μια πολιτική αλλαγή.
Είναι πνευματική. Είναι προγονική. Είναι προφητική.
Δεν ζεις απλώς μέσα σε μια επανάσταση — ΕΙΣΑΙ η επανάσταση.
ΕΙΣΑΙ η ώρα της κρίσης.
Επί χρόνια μάς λεηλατούσαν ατιμώρητα:
Χρυσός, πετρέλαιο, διαμάντια, κακάο, ουράνιο —
και παρ’ όλα αυτά παραμένουμε η φτωχότερη ήπειρος στον κόσμο.
Όχι, αυτό δεν είναι τύχη. Είναι σχεδιασμός.
Αλλά να τι δεν περίμεναν:
Ότι θα ξυπνήσουμε.
Ότι ο λαός μας θα αρχίσει να ενώνει τις τελείες.
Ότι θα κατονομάσουμε τα ψέματα.
Ότι θα τολμήσουμε να τους αντιμετωπίσουμε — όχι με μίσος, αλλά με αλήθεια.
Και η αλήθεια είναι το πιο επικίνδυνο όπλο απ’ όλα.
Αυτή η κρίση δεν είναι για εκδίκηση.
Είναι για δικαιοσύνη.
Για αποκατάσταση.
Για αξιοπρέπεια.
Είναι για να πούμε στον κόσμο:
«Εμείς είμαστε οι πιστωτές σας. Και ήρθε η ώρα να γίνει ο λογαριασμός.»
Η αλλαγή δεν αντιστρέφεται.
Βλέπεις, μόλις ο λαός δει τα κάγκελα του κλουβιού του, δεν τα συγχέει πια με την ελευθερία.
Μόλις ο λαός γευτεί την κυριαρχία, δεν ξαναζητιανεύει για ψίχουλα.
Και μόλις θυμηθεί ποιος είναι, δεν κυβερνιέται πια με ψέματα.
Οπότε ναι, να περιμένεις αντίσταση.
Να περιμένεις προπαγάνδα.
Να περιμένεις διείσδυση, απειλές.
Γιατί όταν μια αυτοκρατορία αρχίζει να χάνει τον έλεγχο, θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει την ψευδαίσθηση εξουσίας.
Αλλά ο φόβος τους δεν είναι σήμα για να υποχωρήσεις. Είναι επιβεβαίωση. Κάνεις κάτι σωστό.
Αυτή είναι η στιγμή σου.
Αφρική, αυτή είναι η ώρα σου.
Όχι του χρόνου.
Όχι μετά τις επόμενες εκλογές.
Τώρα.
Δεν χρειάζεσαι άδεια — χρειάζεσαι σκοπό.
Δεν χρειάζεσαι σωτήρες — χρειάζεσαι στρατηγική.
Δεν χρειάζεσαι λύπηση — χρειάζεσαι δύναμη.
Μια δύναμη ριζωμένη στην ενότητα, στην ιστορία και στην ακλόνητη αλήθεια.
Ας το μάθει κάθε Αφρικανός ηγέτης:
Αν δεν υπηρετεί τον λαό, ο λαός θα εξεγερθεί.
Ας το μάθει κάθε ξένος επενδυτής:
Αν έρθει για να εκμεταλλευτεί, θα αποκαλυφθεί.
Και ας το μάθει κάθε νέος της Αφρικής:
Η ώρα σου ήρθε.
Είσαι ο εφιάλτης όσων έχτισαν αυτοκρατορίες πάνω στη σιωπή μας.
Είσαι το όνειρο των προγόνων σου που επιτέλους ξύπνησε.
Είσαι η προειδοποίηση και η προφητεία που εκπληρώνεται.
Τα δεσμά σπάνε.
Οι δυνάστες πέφτουν.
Η κρίση έφτασε.
Στον φόβο τους να σε δουν, βρίσκεται η δική σου αφύπνιση.
Μπήκαμε στην εποχή της αφρικανικής κρίσης.
Σε κάθε νέο Αφρικανό που ακούει τη φωνή μου.
Σε κάθε πρεσβύτερο που κράτησε ζωντανή την αλήθεια και ψιθύρισε ιστορίες.
Σε κάθε μητέρα που προσεύχεται πάνω από άδεια πιάτα με ακλόνητη ελπίδα.
Σε κάθε παιδί που περπατά ξυπόλητο σε σκονισμένους δρόμους και ονειρεύεται κάτι μεγαλύτερο.
Άκουσέ με καθαρά τώρα:
Η εποχή της αφρικανικής κρίσης έχει ξεκινήσει.
Όχι με βία.
Όχι με μίσος.
Αλλά με αλήθεια, με διαύγεια, με αποφασιστικότητα σφυρηλατημένη στη φωτιά αιώνων αδικίας.
Δεν ζητιανεύουμε πια.
Δεν διαπραγματευόμαστε ψίχουλα από αποικιακά τραπέζια.
Χτίζουμε το δικό μας τραπέζι — από αφρικανικό ξύλο,
σκαλισμένο από αφρικανικά χέρια,
για τις αφρικανικές γενιές.
Από τη σιωπή στον κεραυνό.
Για πάρα πολύ καιρό, οι κραυγές μας αγνοούνταν.
Ο πόνος μας πολιτικοποιήθηκε.
Η δυστυχία μας εμπορευματοποιήθηκε.
Η σιωπή μας χρησιμοποιήθηκε εναντίον μας.
Αλλά τώρα μιλάμε. Όχι με πικρία. Αλλά με τόλμη.
Όχι για λύπηση. Αλλά για δικαιοσύνη.
Νόμιζαν πως μας έθαψαν.
Αλλά ξέχασαν πως είμαστε σπόροι…
Ας ακουστεί αυτό σε όλο τον κόσμο:
Η Αφρική δεν περιμένει να σωθεί. Η Αφρική σηκώνεται για να σώσει τον εαυτό της.
Ενώνεται πέρα από σύνορα που χαράχτηκαν από ξένα χέρια.
Χτίζει συστήματα που υπηρετούν τον λαό, όχι μαριονέτες.
Ξαναδιεκδικεί τις αφηγήσεις της, τα νομίσματά της, το μέλλον της.
Ας ακουστεί αυτή η διακήρυξη σε κάθε θεσμό που φτιάχτηκε για να μας περιορίσει:
Είμαστε ξύπνιοι και ερχόμαστε για όλα όσα μας κλάπηκαν.
Προς τη νεολαία:
Εσείς είστε οι αρχιτέκτονες.
Εσείς, η νεολαία της Αφρικής.
Δεν είστε χαμένοι.
Δεν είστε αργοπορημένοι.
Δεν είστε ξεχασμένοι.
Είστε οι αρχιτέκτονες μιας ηπείρου που ξαναγεννιέται.
Δεν είστε μόνο οι ηγέτες του αύριο. Είστε οι απελευθερωτές του σήμερα.
Το όπλο σας είναι το μυαλό σας.
Η ασπίδα σας είναι η ιστορία σας.
Η πυξίδα σας είναι η συνείδησή σας και η αποστολή σας:
Να διεκδικήσετε, να ξαναχτίσετε και να αποκαταστήσετε την αφρικανική ψυχή.
Ένα νέο συμβόλαιο με τον λαό.
Από σήμερα και στο εξής:
-
Κανένας ηγέτης δεν θα μιλάει στο όνομα της Αφρικής αν υποκλίνεται σε ξένους αφέντες.
-
Κανένα συμβόλαιο δεν θα υπογράφεται που πουλά το μέλλον για ένα ξένο δάνειο.
-
Καμία σημαία δεν θα κυματίζει γιορτάζοντας, αν ο λαός από κάτω πεινά.
Δηλώνουμε ένα νέο σύμφωνο:
Μεταξύ γης και λαού, παρελθόντος και μέλλοντος, ορατού και αόρατου.
Θα τιμήσουμε τους προγόνους μας με το να μην επαναλάβουμε την αιχμαλωσία τους.
Θα ευλογήσουμε τους απογόνους μας διασφαλίζοντας πως θα γεννηθούν με αξιοπρέπεια, όχι με χρέος.
Αυτό είναι το ιερό μας καθήκον.
Αυτή η στιγμή, αυτή η κρίση, δεν είναι για μένα.
Δεν είναι για μια κυβέρνηση, μια ομιλία ή μια διαμαρτυρία.
Είναι για μια πνευματική αφύπνιση.
Μια προγονική εξέγερση.
Μια γενεαλογική φωτιά που δεν μπορεί να σβήσει ούτε με φόβο ούτε με ξένα χέρια.
Ας γραφτεί αυτό στις καρδιές όλων των Αφρικανών:
Θα αναδυθούμε όχι ως θύματα, αλλά ως οραματιστές.
Θα συγχωρήσουμε, αλλά δεν θα ξεχάσουμε ποτέ.
Θα απλώσουμε το χέρι για ειρήνη, αλλά δεν θα υποκλιθούμε από υποταγή.
Αφρική, θυμήσου ποια είσαι.
Είσαι ο ρυθμός των τυμπάνων της Γης.
Είσαι ο ήλιος πριν από τον χρόνο.
Είσαι η μήτρα της ανθρωπότητας.
Είσαι ο ψίθυρος των προγόνων.
Είσαι ο κυρίαρχος του αύριο.
Αφρική, θυμήσου ποια είσαι.
Ας ξυπνήσουν τα λιοντάρια.
Ας τραγουδήσει ο ποταμός.
Ας χαρεί το χώμα.
Γιατί δεν είμαστε πια χαμένοι.
Δεν είμαστε πια προς πώληση.
Δεν κοιμόμαστε πια.
Και έτσι, δηλώνω ως γιος της γης,
ως υπηρέτης του λαού,
ως μια φωνή ανάμεσα σε εκατομμύρια:
Δηλώνω ενώπιον του Θεού και της Ιστορίας:
Η Αφρική θα αναδυθεί.
Η Αφρική θα θεραπευτεί.
Η Αφρική θα βασιλεύσει — όχι με κατάκτηση, αλλά με συνείδηση.
Όχι με εκδίκηση, αλλά με αποκατάσταση.
Όχι με τη βία, αλλά με τη δύναμη ενός λαού που θυμήθηκε το όνομά του.
Ας βλέπουν οι πρόγονοι με περηφάνια.
Ας βαδίζουν τα παιδιά με ελπίδα.
Και ας γίνει ο κόσμος μάρτυρας της αναγέννησης μιας ηπείρου.
Βοήθα μας, Θεέ.
