Καθώς το πρόβλημα των απορριμμάτων οξύνεται, απειλούνται πρόστιμα από την Ε.Ε. για τους ανεξέλεγκτους χώρους απόθεσης και μαγειρεύονται επικίνδυνες «λύσεις» στην πλάτη της τοπικής κοινωνίας, είναι ανάγκη οι πολίτες της Κρήτης να απαιτήσουν περιβαλλοντικά ασφαλή, κοινωνικά δίκαιη, οικονομική και συνολικά βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων. Τέτοια λύση είναι μόνο αυτή που βασίζεται στην ενεργοποίηση των πολιτών και όχι σε πανάκριβες και επικίνδυνες τεχνολογίες.
Οι προτάσεις του δικτύου ΟΙΚΟΚΡΗΤΗ και των περιβαλλοντικών οργανώσεων που το αποτελούν, για το σύνολο της Κρήτης, έχουν διατυπωθεί εδώ και αρκετό καιρό. Περιγράφουν με σαφήνεια ένα αποκεντρωμένο και ολοκληρωμένο σύστημα που περιλαμβάνει μέτρα πρόληψης για τον περιορισμό της παραγωγής απορριμμάτων, επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων, διαλογή στην πηγή με 4 κάδους, δημιουργία περισσότερων κέντρων διαλογής-ανακύκλωσης, εκτεταμένη κομποστοποίηση οργανικών υπολειμμάτων τόσο σε οικιακό επίπεδο όσο και σε μονάδες σε επίπεδο δήμων. Αυτά, σε συνδυασμό με τη δημιουργία ακόμα ενός ή και περισσότερων εργοστασίων μηχανικής ανακύκλωσης/κομποστοποίησης και με σωστά φτιαγμένους χώρους υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων. Με βάση τη διεθνή εμπειρία, εκτιμούμε πως με τη σταδιακή εφαρμογή των παραπάνω, σε 10-15 χρόνια αυτοί οι χώροι θα δέχονται μόνο το 15% της ποσότητας των σημερινών απορριμμάτων. Επίσης, ζητούμε να αποκατασταθούν αμέσως όλες οι ανεξέλεγκτες χωματερές και τα ρέματα με τα πεταμένα σκουπίδια.
Το παραπάνω σύστημα βασίζεται στη διεθνή εμπειρία και μπορεί να εξελίσσεται σταδιακά, με βάση τις οικονομικές δυνατότητες. Είναι πολύ χαμηλού κόστους και για αυτό μπορεί εύκολα να χρηματοδοτηθεί από τα εθνικά συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων, από τους ίδιους τους Δήμους, από την Ε.Ε και από συνεργαζόμενες μικρές επιχειρήσεις. Προστατεύει το περιβάλλον και δημιουργεί τις περισσότερες θέσεις εργασίας. Προϋποθέτει συστηματική ενημέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών (πόρτα-πόρτα) με ετήσια προγράμματα από τους Δήμους και την Περιφέρεια, που θα περιλαμβάνουν και τα σχολεία. Οι μικροί πόροι που επενδύονται στην ενημέρωση αποφέρουν πολλαπλά κέρδη στο μέλλον από την ορθή ανταπόκριση των πολιτών. Παράλληλα, μικρές θεσμικές προσαρμογές όπως το σύστημα χρέωσης ανάλογα με την ποσότητα των απορριμμάτων, η νομοθεσία για ελαχιστοποίηση των συσκευασιών στα προϊόντα, καθώς και κίνητρα και αντικίνητρα σε επιχειρήσεις, δήμους και νοικοκυριά θα βοηθήσουν πολύ.
Επιτυχημένα στοιχεία εφαρμογής αυτού του μοντέλου υπάρχουν και στην Κρήτη όπως η ΔΕΔΙΣΑ στα Χανιά, το κέντρο συλλογής και επαναχρησιμοποίησης του ΦΟΔΣΑ Βορείου Πεδιάδος στη Χερσόνησο και η διαλογή στην πηγή με 3 κάδους στη συνοικία της Αγ. Τριάδας του Ηρακλείου.
Τονίζουμε πως είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στην επιλογή της τεχνολογίας καύσης απορριμμάτων με οποιαδήποτε μορφή, για τους εξής λόγους:
Α) Έχει σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα όπως εκπομπές επικίνδυνων αερίων και παραγωγή τοξικής στάχτης (τουλάχιστον το 25% του αρχικού όγκου των απορριμμάτων!), η οποία πρέπει να θάβεται με πολύ αυστηρές προδιαγραφές.
Β) Για τους ίδιους λόγους θα πυροδοτήσει κοινωνικές αντιδράσεις.
Γ) Έχει υπερβολικά υψηλό κόστος και δημιουργεί ελάχιστες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με το μοντέλο που περιγράψαμε.
Δ) Όταν, μετά από πολλά χρόνια κατασκευής, λειτουργήσει θα δεσμεύει όλους τους δήμους να παρέχουν τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων για δεκαετίες. Συνεπώς βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με την εφαρμογή της πρόληψης και της ανακύκλωσης.
Ε) Είναι ασύμβατη με την πρόσφατη Οδηγία 98/2008 της Ε.Ε.
Παρά τα τόσο σοβαρά μειονεκτήματα, αυτή η απαράδεκτη λύση προωθείται σε όλη την Ελλάδα από διαπλεκόμενα πολιτικο-οικονομικά συμφέροντα.
Τα Χανιά αποτελούν μια από τις πιο πρωτοπόρες περιοχές της Ελλάδας αφού λόγω του Κουρουπητού η τοπική κοινωνία έχει ήδη αναπτύξει πλούσιο διάλογο και προβληματισμό για το θέμα των απορριμμάτων, έχει κατασκευασθεί το εργοστάσιο της ΔΕΔΙΣΑ και η ανακύκλωση προχωρά ικανοποιητικά. Η εμπειρία που υπάρχει θα πρέπει να οδηγήσει άμεσα και με την αναβάθμιση του εργοστασίου της ΔΕΔΙΣΑ, σε πιο δυναμικά βήματα στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης αγαθών, της μείωσης των απορριμμάτων και της διαλογής στην πηγή (νοικοκυριά, επιχειρήσεις) με 4 κάδους, αρχικά στην πόλη των Χανίων τουλάχιστον, δεδομένου ότι οι πολίτες ανταποκρίνονται.