H Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία με ανακοίνωσή της αναφέρει τα εξής:
Στις 27 Οκτωβρίου αναρτήθηκε στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο η αρνητική γνωμοδότηση [1] της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των Αιολικών Σταθμών «Μίχος – Βοϊδολίβαδο – Απέλινα» και «Γραμμένη – Τούρλα – Καρνόπι» εντός της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) GR2430002 «Όρη Άγραφα» του δικτύου NATURA 2000. Η γνωμοδότηση είναι κοινή και για τα δύο έργα αφού αφορούν την ίδια περιοχή, με τους δύο Αιολικούς Σταθμούς να απέχουν μόλις 3,5 χιλιόμετρα μεταξύ τους. Η εξέλιξη αυτή έχει εξαιρετική σημασία και αποτελεί σταθμό προς την κατεύθυνση της ορθής χωροθέτησης των Αιολικών Σταθμών με γνώμονα τον περιορισμό των επιπτώσεών τους στη βιοποικιλότητα και ιδιαίτερα στην ορνιθοπανίδα, μία αναγκαία συνθήκη που αποτελεί και κεντρική πολιτική στόχευση της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας [2].
Αξίζουν πράγματι συγχαρητήρια στη Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσ. Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ για τον τρόπο με τον οποίον εξετάζονται σφαιρικά και σχολαστικά οι ενδεχόμενες επιπτώσεις του έργου τόσο στο –εξαιρετικά απειλούμενο– είδος χαρακτηρισμού της ΖΕΠ Όρνιο (Gyps fulvus) [3], όσο και σε άλλα αυστηρά προστατευόμενα είδη πανίδας με παρουσία στην περιοχή NATURA, όπως η Καφέ Αρκούδα (Ursus arctos), το Αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica) και η πεταλούδα Parnassius apollo, καθώς και οι σωρευτικές επιπτώσεις από τον μεγάλο αριθμό ανεμογεννητριών που σχεδιάζονται και στις όμορες κορυφές των Αγράφων. Η γνωμοδότηση εντέλει καταλήγει στην εύλογη διαπίστωση πως δεν ικανοποιείται η βασική πρόβλεψη της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) που ορίζει πως ένα σχεδιαζόμενο έργο σε περιοχή NATURA μπορεί να εγκριθεί μόνον αν προκύπτει βεβαιότητα ότι αυτό δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητά της προστατευόμενης περιοχής [4].
Σημαντική είναι και η αναφορά της γνωμοδότησης στα Εθνικά Σχέδια Δράσης (ΕΣΔ) για τα προαναφερόμενα τέσσερα είδη πανίδας [5], καθώς τα επιστημονικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν και επικαιροποίηθηκαν κατά την εκπόνηση των συγκεκριμένων ΕΣΔ συνέβαλαν ουσιαστικά στην εξέταση των ενδεχόμενων επιπτώσεων από τη Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσ. Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ. Η συγκεκριμένη αναφορά της γνωμοδότησης αποτελεί υπόδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συναξιολογούνται οι δράσεις Διατήρησης της Βιοποικιλότητας στον κεντρικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό, ειδικότερα όταν χρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους.
Λαμβάνοντας υπόψη πως η αρνητική γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσ. Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ ακολούθησε τις επίσης αρνητικές γνωμοδοτήσεις του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Κοιλάδας Αχελώου, Αγράφων και Μετεώρων, του Δασαρχείου Καρδίτσας και της Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, δεν τίθεται θέμα συζήτησης πως η επίσημη και οριστική απόρριψη των δύο ΜΠΕ από το ΥΠΕΝ αποτελεί πλέον τυπική διαδικασία και θέμα χρόνου. Παράλληλα αποτελεί πεποίθηση μας ότι η εξέλιξη αυτή θα αποτελέσει και πυξίδα για την αντιμετώπιση των επενδυτικών σχεδίων που βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης και σε άλλες κορυφές των Αγράφων, οι οποίες δεν υπολείπονται σε οικολογική αξία από την περιοχή Νιάλας – Καταραχιά (θέση εγκατάστασης των δύο εν λόγω Αιολικών Σταθμών).
Σε αυτό το σημείο επιβάλλεται να σημειωθεί πως αυτή η εξέλιξη αποτελεί κτήμα και του δυναμικού κινήματος για την προστασία των Αγράφων, που ξεκίνησε από την τοπική κοινωνία αλλά πλαισιώθηκε ταχύτατα από φυσιολάτρες και περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους ανθρώπους από όλη την Ελλάδα. Ουσιαστικά αυτή η συνεργιστική δράση κοινωνίας – επιστημονικών φορέων είναι που υποχρεώνει τη Διοίκηση (και προς τιμήν της) να αναγνωρίζει και να διορθώνει το λάθος της να εκδώσει με πρόχειρο και επιπόλαιο τρόπο Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για τα δύο έργα το 2012, σε μία περίοδο, βέβαια, που το πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον ήταν πολύ πιο πιεστικό.
Φυσικά, με μία απόφαση δεν λύνονται διά μαγείας όλα τα σοβαρά ζητήματα που έχουν συσσωρευτεί από τη μαζική αδειοδότηση Αιολικών Σταθμών σε κρίσιμες για τη βιοποικιλότητα περιοχές της χώρας. Μπορούμε ωστόσο να ελπίζουμε ότι θα είναι αυτές οι δύο πρόσφατες αποφάσεις (η συγκεκριμένη και η αντίστοιχη απόρριψη της ΜΠΕ για τις νησίδες του ΝΑ Αιγαίου [6]) που θα δείξουν την κατεύθυνση που θα κινηθεί η πολυαναμενόμενη αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και όχι αδικαιολόγητες αποφάσεις που θέτουν σε άμεσο κίνδυνο την ακεραιότητα των προστατευόμενων περιοχών, όπως η πρόσφατη έκδοση ΑΕΠΟ για Αιολικούς Σταθμούς 315 MW στην καρδιά του Βέρμιου [7].
Σημειώσεις :
[2] Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ έχει εδώ και 15 χρόνια επισημάνει την ανάγκη ορθής χωροθέτησης των ΑΣΠΗΕ με γνώμονα την προστασία της βιοποικιλότητας και ειδικότερα των πουλιών. Ανάμεσα στις σημαντικότερες δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση είναι η μελέτη «Προσδιορισμός και χαρτογράφηση των ορνιθολογικά ευαίσθητων στα Aιολικά Πάρκα περιοχών της Ελλάδας» και η εκλαϊκευμένη έκδοση για τους ΑΣΠΗΕ και τις περιοχές NATURA 2000.
[3] Το Όρνιο, που χαρακτηρίζεται ως Κρισίμως Κινδυνεύον στην ηπειρωτική Ελλάδα, αποτελεί είδος χαρακτηρισμού της ΖΕΠ, καθώς τα Άγραφα (και η Νότια Πίνδος εν γένει) αποτελούν κρίσιμη περιοχή θερινής τροφοληψίας. Η σημασία της περιοχής για τα Όρνια και το μέγεθος των αναμενόμενων επιπτώσεων από την εγκατάσταση των δύο ΑΣΠΗΕ αναλύονται στο υπόμνημα που κατέθεσε η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ στη δημόσια διαβούλευση της ΜΠΕ-ΕΟΑ για τα δύο έργα.
[4] Το Άρθρο 6, Παράγραφος 3 της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43-ΕΟΚ) αναφέρει ρητά: «Κάθε σχέδιο, μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση του τόπου, το οποίο όμως είναι δυνατόν να επηρεάζει σημαντικά τον εν λόγω τόπο, καθεαυτό ή από κοινού με άλλα σχέδια, εκτιμάται δεόντως ως προς τις επιπτώσεις του στον τόπο, λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησής του. Βάσει των συμπερασμάτων της εκτίμησης των επιπτώσεων στον τόπο και εξαιρουμένης της περίπτωσης των διατάξεων της παραγράφου 4, οι αρμόδιες εθνικές αρχές συμφωνούν για το οικείο σχέδιο μόνον αφού βεβαιωθούν ότι δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου περί του οποίου πρόκειται και, ενδεχομένως, αφού εκφρασθεί πρώτα η δημόσια γνώμη».
[5] Τα ΕΣΔ εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA (LIFE16 IPE/GR/000002) και τα τρία εξ αυτών θεσμοθετήθηκαν τον περασμένο Αύγουστο με τη μορφή Υπουργικών Αποφάσεων: https://edozoume.gr/
[6] https://www.ornithologiki.
[7] Στις 28/9/2021 εκδόθηκε η ΑΕΠΟ για ΑΣΠΗΕ αποτελούμενο από 70 ανεμογεννήτριες ύψους 197,5 μέτρων στην καρδιά του Βέρμιου, εκτεινόμενο εντός και σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή NATURA 2000 (Ειδική Ζώνη Διατήρησης) GR1210001 «Όρος Βέρμιο», και σε υψόμετρο 1400-1750 μέτρα!