Του Γιάννη Καλογεράκη

Για να αποφύγουμε λίγο από την περιρρέουσα τοξικότητα ας επανέλθουμε σε ορισμένες απαρχές της μαθηματικής πρακτικής. Μεταξύ των ζητημάτων που απασχολούν διαχρονικά την παιδεία είναι και η ζυγοστάθμιση μεταξύ της θεωρητικής και πρακτικής γνώσης. Μεταξύ θεωρίας και πράξης. Μεταξύ του προσανατολισμό σε πρακτικές ή θεωρητικές δραστηριότητες.  Διαχρονικά η ένταση  στον ελληνικό χώρο ήταν ανάλογη του γλωσσικού ζητήματος. Υπήρξαν αβάσιμες υπερβολές.

Οι θέσεις και οι διενέξεις με διάφορες  παραλλαγές είναι γνωστές από την εποχή του Ισοκράτη (436 -338 π.Χ.). Ο οποίος πρότεινε στους Αθηναίους την τεχνική εκπαίδευση. Οι διενέξεις αφού πέρασαν από το Βυζάντιο επανήλθαν τον Διαφωτισμό με τον  Βενιαμίν τον Λέσβιο και έλαβαν μεγάλη ένταση με την επίδραση της φιλοσοφίας του θετικισμού του 19^ου αιώνα, που διαμόρφωσε ο Auguste Comte (1798-1846). Ο θετικισμός. πρέσβευε την πίστη στην επιστήμη, τη λογική και την τεχνολογική πρόοδο. Τον 19^ο αιώνα ερμήνευσε και ευνόησε τις κοινωνικές αλλαγές, Πρότεινε τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών, των μαθηματικών εφαρμογών  και την τεχνική εκπαίδευση.  Ωστόσο το έναυσμα είχε δώσει τον 13^ο αι. η εμπορική επανάσταση. Τα μαθηματικά που διαμόρφωσε η εμπορική επανάσταση ήταν τελείως διαφορετικά από αυτά των Φιλοσοφικών Σχολών και των Πανεπιστημίων. Στηριζόταν στην προφορική μαθηματική παράδοση του Μεσαίωνα που διατηρήθηκε στη Μεσόγειο μέσω του Βυζαντίου. Ήταν μαθηματικά των Ελλήνων και των Ινδών με τη συμβολή των Αράβων. Απευθυνόταν στα μεσαία κοινωνικά στρώματα και είχαν ως πυρήνα τη λύση οικονομικών και οικοδομικών προβλημάτων.

Αφορμή του παραπάνω σχολίου είναι η φωτογράφιση της επαγγελματικής και τεχνικής εκπαίδευσης τον 15^ο και 16^ο αιώνα στη Μεσόγειο και την Κρήτη. Φωτογράφιση διότι με την έλευση των Οθωμανών η προσπάθεια έσβησε και έμεινε η εικόνα. Με βάση την απορία σε ποια εκπαίδευση στηρίχτηκαν οι εμπορικές compagnies, τα χρηματικά συστήματα, η οικοδόμηση των  μονών, των αρχοντικών, των βιλών στην ύπαιθρο, επιχειρούμε μία προσέγγιση  και παρουσιάζουμε τα Scuole d’ Abaco (Σχολεία του Αβακίου) στην Κρήτη. Ήταν ιδιωτικά τεχνικά και επαγγελματικά σχολεία που δεν εξαρτιόταν από καμιά εξουσία.  Στο πλαίσιο των Scuole d’ Abaco αναλύουμε τα θέματα διδασκαλίας, το αριθμητικό σύστημα, τη γλώσσα,  τους δασκάλους, τη  νέα  μέθοδο διδασκαλίας με τις regules, τα μαθηματικά βιβλία. Η μορφή αυτή της επαγγελματικής παιδείας επηρεάζει μέχρι σήμερα τα διδακτικά βιβλία και τις αντίστοιχες εξετάσεις της Ευρώπης. Για παράδειγμα βλέπετε το πολύ καλό ελληνικό βιβλίο της Ανάλυσης της Ελλάδας και το αντίστοιχο επίσης καλό της Σουηδίας. Όπως και τις αντίστοιχες εξετάσεις.

Η προσέγγιση  γίνεται στο νέο  ΕΝ ΧΑΝΙΟΙΣ που παρουσιάζεται την Τετάρτη 2 Ιουνίου (19.30) στο θέατρο ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ  Όπως γίνεται πάντα το βιβλίο είναι προσφορά του ΔΗΜΟΥ στους πολίτες και τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.

Όμως να επανέλθουμε στο αρχικό σχόλιο. Όσο αφορά τη σημερινή κατάσταση έχουμε θαυμάσια επαγγελματικά και τεχνικά σχολεία και δεν υπάρχει διαφορά με αυτά της θεωρητικής δομής και κατεύθυνσης.  Την ωραία αυτή θέση διατύπωσε τον 2^ο μ. Χ. αιώνα φιλοσοφικά ο Κλαύδιος Πτολεμαίος στον μαθητή του Σύρο. Του είπε:

Οι γνησίως φιλοσοφήσαντες  ώ Σύρε, δοκούσι μοι κεχωρικέναι

το θεωρητικόν της  φιλοσοφίας από του πρακτικού. Και γαρ ει

συμβέβηκε και το πρακτικώ πρότερον αυτού τούτου θεωρητικώ

τυγχάνειν, ουδέν ήττον αν τις εύροι μεγάλην  ούσαν εν αυτοίς

διαφοράν.

Κλαυδίου  Πτολεμαίου   (100 – 168 μ.Χ.)

Προοίμιον  Μαθηματικής Συντάξεως

Φωτογραφία: Πίνακας του Edward Lear (1812-1888) Άγγλου ζωγράφου και συγγραφέα, ο οποίος επισκέφτηκε το μοναστήρι το 1864. Η Μονή Γωνιάς οικοδομήθηκε το 1618 από μαστόρους που είχαν γνώσεις των Scuole d’ Abaco. Όπως έχουμε αναφέρει στη Μονή λειτούργησε τον 17^ο αι. σχολείο με διδασκαλία μαθηματικών. Αλλά δεν γνωρίζουμε αν ήταν αποκλειστικά τύπου Scuole d’ Abaco. Ως γνωστό τα αρχεία των Χανίων έχουν χαθεί.