Στην τρίτη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας συμμετείχε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και μόνο ευχαριστημένος δεν μπορεί να είναι από τη στάση των Ευρωπαίων.
Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ φαίνεται πως σιγά σιγά αποδυναμώνουν σταδιακά την στήριξή τους προς την Ουκρανία, γεγονός που έκανε τον Ζοζέπ Μπορέλ να εκλιπαρεί την άλλη πλευρά του Ατλαντικού να μην αφήσει μόνη την Ε.Ε. στη στήριξη του Κιέβου.
Όπως γράφει η γαλλική εφημερίδα Le Monde, ο Ουκρανός πρόεδρος αυτό που εξέλαβε από τη συμμετοχή του στη Σύνοδο στη Γρανάδα είναι η βαθιά ανησυχία των Ευρωπαίων στο να δουν την αμερικανική υποστήριξη για το Κίεβο να μειώνεται.
«Η Ευρώπη ακολουθεί την πολιτική καταιγίδα που μεγαλώνει στην Αμερική», δήλωσε, διευκρινίζοντας ότι αυτή η κρίση είναι «επικίνδυνη για την Ουκρανία».
Και συμπλήρωσε πως χάρη στην Ουκρανία, οι στρατιώτες από τις 27 χώρες του μπλοκ δεν πολεμούν τη Ρωσία. «Δεν αμφιβάλλουμε για τη δύναμη του ΝΑΤΟ. Αλλά κανείς από εσάς δεν θέλει να ξέρει τι θα συνέβαινε αν το ΝΑΤΟ έπρεπε να υπερασπιστεί έναν από εσάς.
Πρέπει να κερδίσουμε στην Ουκρανία, ώστε ο Πούτιν να μην μπορεί να επεκτείνει την επιθετικότητά του», ανέφερε απευθυνόμενος στους ευρωπαίους ηγέτες.
Μετά από διμερείς συναντήσεις, ο Volodymyr Zelensky έλαβε από τον Γάλλο ομόλογό του, Emmanuel Macron, την υπόσχεση «αδιάλειπτης (…) υποστήριξης για όσο διάστημα χρειαστεί» και από τη Μαδρίτη την αποστολή πρόσθετων εκτοξευτών πυραύλων. Το Βερολίνο, από την πλευρά του, έχει δεσμευτεί να παραδώσει ένα νέο σύστημα αεράμυνας Patriot αυτόν τον χειμώνα.
Αυτό όμως που απασχολεί τη Γηραιά Ήπειρο είναι πως η οικονομική στήριξη του Αμερικανού συμμάχου για την Ουκρανία θα περιοριστεί, με τους Ευρωπαίους να φοβούνται ότι θα βρεθούν μόνοι στην πρώτη γραμμή.
Σημειώνεται πως στις 30 Σεπτεμβρίου, ενώ το Κογκρέσο κατέληξε σε δημοσιονομική συμφωνία την τελευταία στιγμή στην Ουάσιγκτον για να αποφευχθεί ένα shutdown, δηλαδή ένα προσωρινό πάγωμα της κυβερνητικής δραστηριότητας, αιρετοί αξιωματούχοι αποφάσισαν να μην εγκρίνουν μια νέα δόση της βοήθειας των 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα επέτρεπαν στο Κίεβο να λάβει νέα αμερικανικά όπλα μέχρι το τέλος του έτους.
«Έχω εμπιστοσύνη στην Αμερική. Είναι ισχυροί άνθρωποι, με ισχυρούς θεσμούς και ισχυρή δημοκρατία», επέμεινε ο Volodymyr Zelensky. Με τον ίδιο τόνο, χθες, Πέμπτη, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιβεβαίωσε ότι οι Ευρωπαίοι είναι «πεπεισμένοι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους. Σήμερα, επεξεργάζονται το χρονοδιάγραμμα για την αποκατάσταση αυτής της βοήθειας. Ελπίζει να μάθει περισσότερα μέχρι τις 20 Οκτωβρίου, όταν θα βρεθεί με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, στην Ουάσιγκτον για μια σύνοδο κορυφής Ηνωμένων Πολιτειών-Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενώ βρισκόταν στο Παρίσι, ο Πέτρι Όρπο, ο Φινλανδός πρωθυπουργός, δήλωσε στη Le Monde ότι ανησυχεί για τις «συζητήσεις που διεξάγονται στην Ουάσιγκτον τις τελευταίες ημέρες. Το επίπεδο της δέσμευσης των ΗΠΑ είναι ασαφές, πέρα από τον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος παραμένει σταθερός, και ενόψει των προεδρικών εκλογών. Ωστόσο, είναι οι πιο σημαντικοί υποστηρικτές της Ουκρανίας και ο κύριος εταίρος στο ΝΑΤΟ».
Αυτή η δήλωση απηχεί την εμπιστοσύνη των ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών που συναντήθηκαν στις 2 Οκτωβρίου στο Κίεβο. «Υπάρχει πραγματική ανησυχία στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά και στη Γαλλία, για τη μακροπρόθεσμη αμερικανική δέσμευση», εκμυστηρεύτηκε ένας από αυτούς. Είναι αυτή η αρχή του τέλους της αμερικανικής δέσμευσης για υποστήριξη της Ουκρανίας; Τίποτα φυσικά δεν γράφεται, αλλά θα είχε σημαντικές συνέπειες. Πάρτε το παράδειγμα του Αφγανιστάν. Αν οι Αμερικανοί σταματήσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία, ο πόλεμος θα παραμείνει ευρωπαϊκό πρόβλημα. Και η Ευρώπη σήμερα δεν έχει στρατηγική για να αντιμετωπίσει κάτι τέτοιο», ανέφερε.
Η ΕΕ δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ
Οι Ευρωπαίοι είναι σήμερα ανίκανοι να αντισταθμίσουν την πιθανή αποχώρηση του Αμερικανού συμμάχου τους, αναφέρει το δημοσίευμα. «Προφανώς, η Ευρώπη δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες», παραδέχτηκε ο Josep Borrell, επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, κατά την άφιξή του στη Γρανάδα. Από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η ΕΕ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, έχει παράσχει περισσότερα από 85 δισεκατομμύρια ευρώ για υποστήριξη στην Ουκρανία, χωρίς να υπολογίζεται η συνεισφορά του Ηνωμένου Βασιλείου και της Νορβηγίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, από την πλευρά τους, έχουν, σύμφωνα με την ίδια πηγή, βοήθησαν το Κίεβο με ποσό 70 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Παραμένουν ουσιαστικές για τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη της Ουκρανίας. Ειδικά από τη στιγμή που διεθνείς οργανισμοί, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), χρειάζονται ορατότητα για να αναλάβουν μια μακροπρόθεσμη δέσμευση στο πλευρό του Κιέβου, που λέει ότι χρειάζεται 4,5 δισ. ευρώ το μήνα.
Για τους επόμενους έξι μήνες, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα μέσα να συνεχίσουν να παρέχουν την βοήθειά τους», σχολιάζει Ευρωπαίος υπουργός. «Δεν υπάρχουν ανησυχίες βραχυπρόθεσμα, αλλά είμαστε σε μια κατάσταση ευθραυστότητας, αυτό μας βάζει όλους υπό ένταση», επιβεβαιώνει Γάλλος διπλωμάτης. Ελπίζουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία. «Στην πραγματικότητα, το Πεντάγωνο έχει ακόμα, για τις επόμενες εβδομάδες, ένα ποσό 5,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων (5,3 δισεκατομμύρια ευρώ) που του επιτρέπει να αντλήσει από τα δικά του αποθέματα όπλων και πυρομαχικών για να τα μεταφέρει στην εμπόλεμη χώρα. Η διοίκηση αποφάσισε επίσης να μεταφέρει στην Ουκρανία, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, περισσότερα από ένα εκατομμύριο φυσίγγια πυρομαχικών AK-47, τα οποία είχαν κατασχεθεί τον Δεκέμβριο του 2022 σε ιρανικό φορτίο με προορισμό την Υεμένη.
Όμως για το αν η αμερικανική διοίκηση συνεχίσει αυτήν την προσπάθεια μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο, αναφέρει η Le Monde.
Στην Ουάσιγκτον, όλο και περισσότερες φωνές στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών αμφισβητούν το όφελος από το να συνεχιστεί να παρέχεται βοήθεια στην Ουκρανία. «Κανείς δεν μπορεί να μου πει ποιος είναι ο στόχος» της αμερικανικής υποστήριξης, δήλωσε ο Ρεπουμπλικανός Τζιμ Τζόρνταν (Οχάιο), ένας από τους δύο δηλωμένους υποψηφίους για τη θέση του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων. Ακόμη και ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος θα έπρεπε σύντομα να εκφωνήσει μια νέα επίσημη ομιλία για να δικαιολογήσει αυτή την προσπάθεια, στο όνομα των αμερικανικών συμφερόντων, παραδέχτηκε την Τετάρτη ότι «ανησυχεί». Ωστόσο, πρότεινε, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες, ότι υπάρχουν «άλλα μέσα» για να συνεχιστεί η προσπάθεια στήριξης του Κιέβου.
«Ευρεία δικομματική υποστήριξη» στο Κογκρέσο
Σε δηλώσεις του ο Γάλλος πρόεδρος, χθες από την Γρανάδα ανέφερε πως είχε την πλήρη διαβεβαίωση τόσο από τον Αμερικανό ομόλογό του όσο και από τον ΥΠΕΞ πως οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να στηρίζουν την Ουκρανία. Για το ίδιο διαβεβαίωσαν και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Στην αρχή της εβδομάδας , ο Αμερικανός πρόεδρος προσπάθησε να καθησυχάσει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ενημερώνοντας για συνεχιζόμενες συζητήσεις στην Ουάσιγκτον. «Η αμερικανική εσωτερική πολιτική είναι περίπλοκη», σημειώνει ένας διπλωμάτης από την Ανατολική Ευρώπη. Το μέλημά μας είναι πώς θα το χειριστούν. Ωστόσο, όσον αφορά την υποστήριξη προς την Ουκρανία, η εμπειρία μας με τις αντιπροσωπείες του Κογκρέσου ήταν καλή, και έχει μια ευρεία δικομματική υποστήριξη».
Οι Ευρωπαίοι την ίδια στιγμή έχουν κυκλωσει την ημερομηνία των αμερικανικών προεδρικών εκλογών το 2024, όπου υπάρχει η πιθανότητα να επιστρέψει ο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Δεν έχουν ξεχάσει τη δήλωση του πρώην Αμερικανού προέδρου στις 4 Μαΐου:
«Αν ήμουν πρόεδρος, θα τελείωνα αυτόν τον πόλεμο σε μια μέρα, σε είκοσι τέσσερις ώρες. » «Εάν [Ο Ντόναλντ] Τραμπ επιστρέψει στην εξουσία, έχουμε λόγους να ανησυχούμε για τα πάντα: Ουκρανία, αλλά και Κίνα, ΝΑΤΟ…» εκμυστηρεύεται από πλευράς του, Γάλλος υπουργός. «Η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ ήταν μια κλήση αφύπνισης. Έχασε, αλλά προκάλεσε τεκτονικές αλλαγές» προσθέτει ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ο Εμανουέλ Μακρόν δεν χάνει ευκαιρία να μας υπενθυμίσει ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να προετοιμαστούν να «ζήσουν» χωρίς τον Αμερικανό σύμμαχο. «Αυτό θα πρέπει να μας διαβεβαιώσει για μια πολύ ισχυρή δέσμευση από την Ευρώπη», επανέλαβε την Πέμπτη. Αυτό πάντα υποστήριζα. (…) Η αμερικανική βοήθεια είναι φανταστική, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την δική μας, την ευρωπαϊκή»
Ο Πέτρι Όρπο από πλευράς του ανέφερε: «Εμείς, οι Ευρωπαίοι, πρέπει σε κάθε περίπτωση να προετοιμαστούμε και να αυξήσουμε τις αμυντικές μας δυνατότητες και τις δυνατότητες ασφάλειας. Δεν θα μπορούμε πάντα να βασιζόμαστε στη βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ρωσία θα παραμείνει απειλή, στα σύνορά μας, για την Ένωση και τις ευρωπαϊκές χώρες».
Εν αναμονή των εκλογών στην Πολωνία
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η ΕΕ δεν φείδεται προσπαθειών για να βοηθήσει το Κίεβο. Και οι «27» έχουν προγραμματίσει να επεκτείνουν την υποστήριξή τους. Μέχρι το 2027, σχεδιάζουν να κινητοποιήσουν 50 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξουν οικονομικά την Ουκρανία και 20 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξουν τον στρατό της.
Κάτι το οποίο απαιτεί ομοφωνία. Τίποτα όμως δεν προεξοφλεί σε αυτή τη φάση ότι θα ακολουθήσει η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, που είναι φιλικά διακείμενη στη Μόσχα. Επίσης, η νίκη του φιλορώσου Ρόμπερτ Φίτσο στις βουλευτικές εκλογές της Σλοβακίας το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου θα μπορούσε να περιπλέξει τα πράγματα.
Όσο για την Πολωνία, το παιχνίδι της είναι δυσανάγνωστο, παρά την μέχρι στιγμής αδιάκοπη δέσμευσή της στο Κίεβο. Αφού αποφάσισε να κλείσει τα σύνορά της στα ουκρανικά δημητριακά που αποσταθεροποιούν τους αγρότες της, η Βαρσοβία ανακοίνωσε ότι επιθυμεί να σταματήσει την παράδοση όπλων στην Ουκρανία.
«Θα δούμε τι θα επιλέξει να κάνει η Πολωνία μετά τις εκλογές», σχολιάζει ο Εμανουέλ Μακρόν, που έχουν προγραμματιστεί για τις 15 Οκτωβρίου.
Ο Γάλλος πρόεδρος αρνείται να φανταστεί ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι του θα μπορούσαν να κουραστούν από αυτόν τον διαρκή πόλεμο. «Μιλάμε για την Ευρώπη και την ειρήνη στην ήπειρό μας», είπε. Δεν έχουμε δικαίωμα να κουραστούμε».