Του Σίμου Ανδρονίδη
Τα ποιήματα του Κ.Θ. Ριζάκη, που συνθέτουν τις ‘οκτώ προσδόκιμες θεάσεις’ του, δεν εμπίπτουν τυπολογικά, στην κατηγορία της ποιητικής συλλογής. Αντιθέτως, περισσότερο προσομοιάζουν προς την κατεύθυνση της ποιητικής ενότητας, εντός της οποίας, το κάθε ποιητικό σπάραγμα διαδραματίζει τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο.
Τα ποιήματα ακολουθούν την κριτική της Λίλιας Τσούβα και επίσης, διανθίζονται από ζωγραφικούς πίνακες της Φωτεινής Χαμιδιελή,[1] κάτι που μας ωθεί στο να αναφέρουμε πως επρόκειτο για ένα εγχείρημα ιδιαίτερα ενδιαφέρον, το οποίο και εναλλάσσει την εικόνα και δη την εικόνα του ίδιου του ποιητή, με τον ποιητικό λόγο του. Ένας ποιητικός λόγος που τείνει προς την συνάρθρωση της αμφισημίας και περαιτέρω της υπαινικτικότητας με την διάθεσης αποκάλυψης προθέσεων, στιγμών της καθημερινότητας, της μνήμης που δεν παύει να αφορά τον ίδιο τον ποιητή.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ποιητικό υποκείμενο προσδίδει στην ποίηση χαρακτηριστικά εν-σώματης επιτελεστικότητας, διαμέσου της οποίας, αξιολογεί και φιλτράρει τα γεγονότα δίχως να εκπίπτει στην κατηγορία μίας ιδιαίτερης γεγονοτολογίας εντός των θεάσεων του, παρακολουθεί και παρατηρεί, επανεπινοώντας μία αίσθηση βιό-κοσμου: Αν ο καθένας δύναται να επιλέξει τις δικές του ορίζουσες και προσλαμβάνουσες, ή αλλιώς, τις δικές του αξίες, ο ποιητής εξ αρχής επιλέγει. Και επιλέγει την ποίηση ως μορφή και αίσθηση δημιουργίας (και όχι ως κατευναστική πρακτική), εντάσσοντας την όχι δίπλα ή παράλληλα, αλλά εντός της καθημερινότητας του που διανθίζεται από ποιητικές συνθέσεις.
Διαφορετικά ειπωμένο, την καθιστά σημείο αναφοράς, εκεί όπου, με βάση αυτήν την διττή αναγνώριση-παραδοχή του για τον ίδιο σχεδόν αυτονόητο, αναπτύσσονται οι ‘οκτώ προσδόκιμες θεάσεις.’ Και έτσι, η θέση του ιδίου στα ποίημα της ενότητας, άλλοτε είναι σημαίνουσα και άλλοτε παρεμβάλλεται μεταξύ των λέξεων, με άμεσο επίδικο το να αναδειχθεί υπό διάφορες ιδιότητες.
Ως ιστορικός και ως μνημονικός ποιητής, ως ποιητής που δίδει έμφαση σε μία προσωπική οπτική, στο εγκάρσιο σημείο όπου και εμφανίζεται η μορφή της μητέρας προς την οποία και απευθύνεται ο ποιητής, τέμνοντας λεπτά, τόσο την δική της παρουσία στη ζωή του, όσο και την δική του ζωή. Με τρόπο χαμηλόφωνο, ανεπαίσθητο, και επιχειρώντας μεταβάσεις από το ατομικό στο συλλογικό και αντίστροφα. Στα ποιήματα που από κοινού λειτουργούν ως δυνατότητα θέασης, κατόπτευσης ενός πολύσημου και απρόβλεπτου γίγνεσθαι, η ιστορία δεν είναι διδακτική, παρά εξελίσσεται, όντας διάστικτη από θανάτους οι και νοηματοδοτούν, με και χωρίς όνομα, τον αιώνα που πέρασε. Εάν έχει ένα πρόσωπο η ιστορία, αυτό θα μπορούσε να είναι και η συλλογική ανωνυμία, ιδίως στα σημαντικά συμβάντα.
Το ποιητικό ‘πράττειν’ διαπερνά την ιστορία, επιδιώκει να ισορροπήσει μεταξύ μίας εμπρόθετης θρησκευτικότητας του δρόμου και εσωτερικής επί-κλησης του θείου, νοηματοδοτεί τον χώρο που ενσωματώνει το παράδοξο και την έκπληξη, διακρατώντας κάποια ονόματα, ομοτέχνων και μη, που επιχρωματίζουν το περιεχόμενο των θεάσεων.
Ονόματα τα οποία και είναι ο τρόπος του να δηλώνει την ευαισθησία του, όντας παράλληλα στο μεταίχμιο μεταξύ ‘έχειν’ και ‘μη έχειν,’ με την πρώτη διάσταση να συναρτάται με την επίγνωση ό,τι η ποίηση έχει αξία, δίχως να θριαμβολογεί για αυτό, και την δεύτερη να συνδέεται με την έλλειψη των υλικών προϋποθέσεων για την εκπλήρωση του στόχου για μία καλή ποιότητας ζωής. Διάσταση που δεν αφορά τον ποιητή, στο βαθμό που συγκροτεί το κάθε ποίημα με στοχεύσεις απόκτησης δυναμικής: Ο απόηχος του ‘τώρα’ τα διαπερνά, με ανοιχτή την έκβαση του τι θα δείξουν οι θεάσεις. Όπως ανοιχτή κάθε στιγμή, είναι και η ιστορία.
[1] Βλέπε σχετικά, Τσούβα Λίλια, ‘Ο εξπρεσιονισμός στην ποίηση του Κ.Θ. Ριζάκη. Του ιδίου, οκτώ προσδόκιμες θεάσεις. Ισόποσες βλέψεις πορείας,’ Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, 2020.