Πρώτα οι βομβητές, στη συνέχεια οι ασύρματοι. Οι σκηνές πόνου, αγωνίας και χάους που εκτυλίχθηκαν στην Βηρυτό μετά τις εκρήξεις μεταδίδονται εδώ και τρεις ημέρες σε ολόκληρο τον κόσμο, δημιουργώντας έντονη ανησυχία για μια σειρά από θέματα που σχετίζονται με την επίθεση αυτή.
Αυτό που έζησαν οι κάτοικοι του Λιβάνου, τους έχει δημιουργήσει πλέον τον τρόμο ότι ζουν σε έναν κόσμο όπου οι πιο κοινές συσκευές επικοινωνίας μπορούν να μετατραπούν σε φονικά όπλα.
Η παραπάνω διαπίστωση φαίνεται όμως να μην γνωρίζει σύνορα, καθώς η χρήση χιλιάδων ηλεκτρονικών συσκευών στις επιθέσεις, έχει εγείρει ανησυχίες για το αν το επίπεδο ασφάλειάς τους μπορεί να ελεγχθεί και έχει επηρεάσει από απλούς ανθρώπους που ανησυχούν για την ασφάλειά τους μέχρι ακόμα και τεχνολογικούς κολοσσούς.
Στον Λίβανο, οι άνθρωποι που βρέθηκαν ξαφνικά με μια συσκευή επικοινωνίας στο χέρι να γίνεται χίλια κομμάτια δεν ήταν μόνο μαχητές και στελέχη της Χαμάς αλλά και άμαχοι, ανάμεσά τους μάλιστα βρέθηκαν και παιδιά. Μαρτυρίες από την περιοχή μετέφεραν την φρίκη όταν ανυποψίαστοι άνθρωποι έπιασαν στα χέρια τους μια καθημερινή και – μέχρι τότε – ακίνδυνη συσκευή, που οδήγησε 32 ανθρώπους στον θάνατο και χιλιάδες στα ασφυκτικά γεμάτα νοσοκομεία του Λιβάνου.
Οι σκηνές από τη στιγμή την εκρήξεων περιγράφονται με ανατριχιαστικό τρόπο σε άρθρο των New York Times, που μεταφέρουν εικόνες από τους δρόμους όπου καπνός έβγαινε ξαφνικά από τις τσέπες ανθρώπων, ενώ αυτόπτες μάρτυρες είδαν ανθρώπους να εκτοξεύονται και ανθρώπινα μέλη να αποκολλώνται από σώματα.
Σε χωριό του νότιου Λιβάνου, ένα 9χρονο κορίτσι που μόλις είχε επιστρέψει σπίτι από την πρώτη της μέρα στο σχολείο, πήγε να πιάσει τον βομβητή του πατέρα της που χτυπούσε για να του τον δώσει και άφησε εκεί την τελευταία της πνοή.
Νέες σκηνές χάους εκτυλίχθηκαν σε κηδεία θυμάτων των εκρήξεων της Τρίτης, όταν και οι ασύρματοι άρχισαν να εκρήγνυνται, με τους συγκεντρωμένους να ουρλιάζουν “κλείστε τα τηλέφωνα”.
Μέχρι το τέλος της ημέρας, τουλάχιστον δώδεκα άνθρωποι είχαν σκοτωθεί και περισσότεροι από 2.700 είχαν τραυματιστεί, πολλοί από τους οποίους ακρωτηριάστηκαν. Την επόμενη μέρα, άλλοι 20 άνθρωποι σκοτώθηκαν και εκατοντάδες τραυματίστηκαν όταν ασύρματοι στον Λίβανο άρχισαν επίσης να εκρήγνυνται μυστηριωδώς. Κάποιοι από τους νεκρούς και τραυματίες ήταν μέλη της Χεζμπολάχ, άλλοι όμως όχι. Τέσσερα από τα θύματα ήταν παιδιά.
Πάγια τακτική του Ισραήλ οι επιθέσεις με τεχνολογικά εξελιγμένα μέσα
Το Ισραήλ δεν έχει ούτε επιβεβαιώσει ούτε διαψεύσει οποιονδήποτε ρόλο του στις εκρήξεις, αλλά 12 νυν και πρώην αξιωματούχοι άμυνας και πληροφοριών, που ενημερώθηκαν για την επίθεση και μίλησαν στους The New York Times υπό τον όρο της ανωνυμίας ανέφεραν ότι πίσω από αυτή βρίσκεται το Ισραήλ, περιγράφοντας την επιχείρηση ως περίπλοκη και με μακροχρόνια προετοιμασία.
Οι ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν, όπως η Χεζμπολάχ, εδώ και καιρό είναι ευάλωτες σε ισραηλινές επιθέσεις που χρησιμοποιούν εξελιγμένες τεχνολογίες. Το 2020 το Ισραήλ δολοφόνησε τον κορυφαίο πυρηνικό επιστήμονα του Ιράν με τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων τηλεκατευθυνόμενων όπλων και τεχνικών απομακρυσμένης εκτέλεσης, σε μια συντονισμένη και ακριβή επιχείρηση.
Και στην περίπτωση του Λιβάνου, μετά τις δολοφονίες ανώτερων διοικητών της Χεζμπολάχ, ο ηγέτης της, Χασάν Νασράλα είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, καθώς το Ισραήλ χρησιμοποιεί προηγμένη τεχνολογία, η Χεζμπολάχ θα έπρεπε να στραφεί σε πιο απλές μεθόδους καλώντας τους υποστηρικτές του να θάψουν τα τηλέφωνα, αναγνωρίζοντας το πλεονέκτημα του Ισραήλ στον εντοπισμό των θέσεων των μαχητών του.
Η στροφή της Χεζμπολάχ στους βομβητές
Ο Νασράλα επί χρόνια πίεζε τη Χεζμπολάχ να επενδύσει σε βομβητές, οι οποίοι, παρά τις περιορισμένες δυνατότητές τους, μπορούσαν να λαμβάνουν δεδομένα χωρίς να αποκαλύπτουν την τοποθεσία ή άλλες κρίσιμες πληροφορίες του χρήστη, σύμφωνα με αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών που επικαλούνται οι New York Times.
Ακόμα όμως και πριν ο κ. Νασράλα αποφασίσει να επεκτείνει τη χρήση των βομβητών, το Ισραήλ είχε ήδη θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο για τη δημιουργία μιας εταιρείας- “βιτρίνας”, η οποία θα παρουσιαζόταν ως διεθνής παραγωγός βομβητών.
Φαινομενικά, η B.A.C. Consulting ήταν μια εταιρεία με έδρα την Ουγγαρία, η οποία είχε συμβόλαιο να παράγει τις συσκευές για λογαριασμό της ταϊβανέζικης εταιρείας Gold Apollo. Στην πραγματικότητα, αποτελούσε μέρος ενός ισραηλινού “μετώπου”, σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών που ενημερώθηκαν για την επιχείρηση. Οι ίδιοι ανέφεραν ότι δημιουργήθηκαν τουλάχιστον δύο ακόμα εταιρείες- “βιτρίνες” για να καλυφθούν οι πραγματικές ταυτότητες των ατόμων που κατασκεύαζαν τους βομβητές, δηλαδή ισραηλινών αξιωματούχων πληροφοριών.
Η B.A.C. ανέλαβε κανονικούς πελάτες, για τους οποίους παρήγαγε μια σειρά από συμβατικά συστήματα επικοινωνίας. Ωστόσο, ο μοναδικός πελάτης που είχε πραγματική σημασία ήταν η Χεζμπολάχ, και οι βομβητές της καθε άλλο παρά συμβατικοί ήταν. Παράχθηκαν ξεχωριστά και περιείχαν μπαταρίες που είχαν επικαλυφθεί με το εκρηκτικό PETN, σύμφωνα με τους τρεις αξιωματούχους.
Οι βομβητές άρχισαν να αποστέλλονται στον Λίβανο το καλοκαίρι του 2022 σε μικρές ποσότητες, αλλά η παραγωγή τους αυξήθηκε γρήγορα μετά το διάγγελμα Νασράλα που καλούσε στο θάψιμο των κινητών τηλεφώνων.
Μερικοί από τους φόβους του Νασράλα ενισχύθηκαν από αναφορές συμμάχων του ότι το Ισραήλ είχε αποκτήσει νέα μέσα για να χακάρει κινητά τηλέφωνα, ενεργοποιώντας τα μικρόφωνα και τις κάμερες εξ αποστάσεως για να κατασκοπεύει τους κατόχους τους. Σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους πληροφοριών, το Ισραήλ είχε επενδύσει εκατομμύρια στην ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας, και διαδόθηκε μεταξύ της Χεζμπολάχ και των συμμάχων της ότι καμία επικοινωνία μέσω κινητών τηλεφώνων – ακόμη και μέσω κρυπτογραφημένων εφαρμογών – δεν ήταν πλέον ασφαλής.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι αποστολές βομβητών προς τον Λίβανο αυξήθηκαν, με χιλιάδες από αυτές να φτάνουν στη χώρα και να διανέμονται μεταξύ των αξιωματικών της Χεζμπολάχ και των συμμάχων τους, σύμφωνα με δύο Αμερικανούς αξιωματούχους πληροφοριών. Για τη Χεζμπολάχ, οι βομβητές ήταν ένα αμυντικό μέτρο, αλλά στο Ισραήλ, οι αξιωματούχοι πληροφοριών αναφέρονταν σε αυτά ως «κουμπιά» που μπορούσαν να πατηθούν όταν η στιγμή θα ήταν κατάλληλη.
Το υπόγειο και καλά σχεδιασμένο σχέδιο του Ισραήλ
Μιλώντας στο υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας την Κυριακή, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι θα έκανε ό,τι ήταν απαραίτητο για να μπορέσουν περισσότεροι από 70.000 Ισραηλινοί, οι οποίοι εκτοπίστηκαν λόγω των συγκρούσεων με τη Χεζμπολάχ, να επιστρέψουν στα σπίτια τους, σύμφωνα με αναφορές στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης. Αυτοί οι κάτοικοι, είπε, δεν θα μπορούσαν να επιστρέψουν χωρίς «μια θεμελιώδη αλλαγή στην κατάσταση ασφαλείας στον βορρά», σύμφωνα με ανακοίνωση από το γραφείο του πρωθυπουργού.
Δύο μέρες μετά της δηλώσεις Νετανιάχου ότι θα έκανε ό,τι ήταν απαραίτητο για να μπορέσουν οι περισσότεροι από 70.000 Ισραηλινοί να επιστρέψουν στα σπίτια τους στις περιοχές κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο, οι βομβητές ενεργοποιήθηκαν.
Σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών και της άμυνας, το Ισραήλ πυροδότησε τους βομβητές, με την εντολή να ηχήσουν ενώ έστειλαν ένα μήνυμα στα αραβικά, το οποίο φαινόταν ότι προερχόταν από την ανώτατη ηγεσία της Χεζμπολάχ. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, ο Λίβανος βυθίστηκε στο χάος.
Τα μηνύματα όμως δεν προερχόταν από κάποιο ηγέτη της Χεζμπολάχ αλλά από τον μεγαλύτερο εχθρό της, και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, τα ηχητικά σήματα ακολούθησαν εκρήξεις και κραυγές πόνου και πανικού στους δρόμους, τα καταστήματα και τα σπίτια σε όλο τον Λίβανο. Και όλα αυτά συνέβησαν με λίγα μόλις γραμμάρια εκρηκτικής ύλης κρυμμένης μέσα στις συσκευές που χρησιμοποιούσαν προκειμένου να προστατευθούν.
Πόσο ασφαλείς μπορούν να είναι οι συσκευές τεχνολογίας;
Οι εταιρείες στον τομέα της τεχνολογίας πιθανότατα θα δουν τις επιθέσεις ως μια ισχυρή υπενθύμιση της σημασίας της διασφάλισης της αλυσίδας εφοδιασμού τους, ενώ η εμπιστοσύνη των πολιτών στην τεχνολογία μπορεί επίσης να πληγεί, όπως δήλωσαν αναλυτές του τεχνολογικού κλάδου και της αλυσίδας εφοδιασμού στο Al Jazeera.
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι οι πρόσφατες επιθέσεις στον Λίβανο αναδεικνύουν πόσο ευάλωτες μπορούν να γίνουν οι τεχνολογικές συσκευές όταν η ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού δεν είναι επαρκώς διασφαλισμένη. Για τις τεχνολογικές εταιρείες, αυτό λειτουργεί ως ένα σοβαρό προειδοποιητικό μήνυμα για την ανάγκη ενίσχυσης των πρωτοκόλλων ασφαλείας σε όλα τα στάδια παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων τους.
«Κάθε εταιρεία που κατασκευάζει ή πωλεί φυσικές συσκευές θα ανησυχεί για την ακεραιότητα της αλυσίδας εφοδιασμού της», δήλωσε ο James Grimmelmann, καθηγητής ψηφιακού και πληροφοριακού δικαίου στο Cornell Tech και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Cornell στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Είναι πιθανό να εξετάσουν την προσθήκη επιπλέον μέτρων ασφαλείας και διαδικασιών επαλήθευσης, ώστε να μπορούν να ανιχνεύουν και να αποτρέπουν τέτοιες ενέργειες πιο αποτελεσματικά», πρόσθεσε.
Ο Brian Patrick Green, διευθυντής ηθικής τεχνολογίας στο Markkula Center for Applied Ethics του Πανεπιστημίου Santa Clara στις ΗΠΑ, χαρακτήρισε τις επιθέσεις ως πιθανό σημείο καμπής για την εμπιστοσύνη των πολιτών στις ηλεκτρονικές τους συσκευές.
«Με κάποιο τρόπο, χιλιάδες συσκευές μετατράπηκαν σε όπλα χωρίς να το αντιληφθεί κανείς. Πόσο διαδεδομένες είναι αυτές οι εκρηκτικές συσκευές; Πώς βρέθηκαν τα εκρηκτικά μέσα στις συσκευές ή στις αλυσίδες εφοδιασμού; Αυτή η επίθεση εγείρει τρομακτικά ερωτήματα που δεν είχαν καν εξεταστεί στο παρελθόν», ανέφερε ο Green.
Η Mariarosaria Taddeo, καθηγήτρια ψηφιακής ηθικής και τεχνολογιών άμυνας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε ότι οι επιθέσεις δημιουργούν ένα ανησυχητικό προηγούμενο, καθώς αφορούν παρέμβαση στην αλυσίδα εφοδιασμού «όχι για μια συγκεκριμένη πράξη σαμποτάζ, αλλά για μια διανεμημένη, εξαιρετικά επιδραστική επίθεση».
Ο Andrew Maynard, καθηγητής στο School for the Future of Innovation in Society στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα (ASU), ανέφερε ότι οι επιθέσεις είναι βέβαιο πως θα αλλάξουν την αντίληψη για τις προσωπικές ηλεκτρονικές συσκευές, «από συσκευές που θεωρούνταν απολύτως ασφαλείς, σε συσκευές που ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν σοβαρή ζημιά».
«Δεν θα με εξέπληττε να δω αυξανόμενη καχυποψία και άγχος σχετικά με το αν οι συσκευές που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι καθημερινά είναι ασφαλείς, καθώς και σοβαρές προσπάθειες από μεγάλες εταιρείες να διαβεβαιώσουν τους πελάτες τους ότι οι συσκευές είναι πράγματι ασφαλείς», δήλωσε ο Maynard.
«Υπάρχουν επίσης ευρύτερες επιπτώσεις από αυτές τις επιθέσεις. Πριν από τις 17 Σεπτεμβρίου, η ιδέα της χρήσης προσωπικών συσκευών για την εξόντωση μιας καλά προσδιορισμένης ομάδας ανθρώπων δεν ήταν μέρος της παγκόσμιας αντίληψης. Τώρα είναι.»