Τρεις ημέρες μετά τον χειρότερο σεισμό που χτύπησε την Τουρκία εδώ και δεκαετίες, ο Χακάν Τανριβερντί έχει ένα απλό μήνυμα να στείλει στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: «Μην έρθεις εδώ να ζητήσεις ψήφους».
Πάνω από 21.000 πτώματα έχουν ανασυρθεί από τα συντρίμμια μέσα σε τέσσερις ημέρες, αν προστεθούν τα θύματα στη γειτονική Συρία. Η καταστροφή έγινε σε χρονική στιγμή αποφασιστικής σημασίας για τον αρχηγό του τουρκικού κράτους, που λογαριάζει πως θα παραμείνει στην εξουσία μετά τις φετινές εκλογές.
Πρωθυπουργός από το 2003 ως το 2014, πρόεδρος έκτοτε, ο αμετακίνητος κ. Ερντογάν επιβεβαίωσε στα τέλη Ιανουαρίου ότι οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν στην Τουρκία τη 14η Μαΐου.
Το μικρό χρονικό περιθώριο που μεσολαβεί ελαχιστοποιεί τα περιθώρια της τουρκικής αντιπολίτευσης να συμφωνήσει σε κοινό υποψήφιο.
Αν και ορισμένοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο οι εκλογές να αναβληθούν εξαιτίας της καταστροφής.
Στις δέκα σεισμόπληκτες επαρχίες κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τρεις μήνες. Οι αρχές υπολογίζουν πως 13,5 εκατομμύρια Τούρκοι επλήγησαν άμεσα από τον σεισμό της Δευτέρας, ισχύος 7,8 βαθμών.
Κάτοικοι συνεχίζουν να ψάχνουν επιζώντες στα συντρίμμια — αλλά τις περισσότερες φορές, δεν βρίσκουν παρά πτώματα. Για όσους σώθηκαν, μένουν οι παγωμένοι δρόμοι. Ή, για τους πιο τυχερούς, τα αυτοκίνητά τους.
Για τον τούρκο πρόεδρο, η συγκυρία έμοιαζε ευνοϊκή. Μετά την πτώση της δημοτικότητάς του που κατέγραφαν οι σφυγμομετρήσεις πέρυσι, λόγω της οικονομικής κρίσης και του πληθωρισμού που πέταγε στα ουράνια (πάνω από 85%), έβλεπε τα ποσοστά του να συνέρχονται σιγά-σιγά.
Όμως η απουσία αποτελεσματικής διαχείρισης της καταστροφής τις πρώτες ημέρες μετά τον σεισμό από την κυβέρνησή του δεν αποκλείεται να αντιστρέψει την τάση.
«Αυτό που μας τραυμάτισε βαθιά είναι πως δεν μας βοήθησε κανένας», θα πει ο Χακάν Τανριβερντί.
Στην Αντιγιαμάν, την πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, όπου ζει, ο κ. Ερντογάν επικράτησε με χαρακτηριστική άνεση το 2018. Όμως πέντε χρόνια αργότερα, πολλοί κάτοικοι καταγγέλλουν την φονική αργοπορία των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης και τις μεγάλες ελλείψεις εξοπλισμού.
«Δεν είδα κανέναν πριν από τις 14:00 τη δεύτερη ημέρα μετά τον σεισμό», με άλλα λόγια 34 ώρες μετά την κύρια σεισμική δόνηση, φωνάζει εξοργισμένος ο Μεμέτ Γιλντιρίμ. «Ούτε κράτος, ούτε αστυνομία, ούτε στρατό. Ντροπή σας! Μας παρατήσατε στην τύχη μας».
«Αμαρτία»
Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους παραδέχθηκε προχθές Τετάρτη πως υπήρξαν «κενά» στην αντίδραση των αρχών. Αλλά επιδιώκει να πάρει ξανά το πάνω χέρι. Την Τρίτη, πήρε μέρος σε σύσκεψη των υπηρεσιών διαχείρισης καταστροφών στην Άγκυρα, προτού περιοδεύσει για δύο ημέρες σε σεισμόπληκτες περιοχές.
Στην Αντιγιαμάν πάντως δεν πήγε.
«Γιατί το κράτος ήταν άφαντο μια ημέρα σαν αυτή; Πού είναι τα θεμέλια της δημοκρατίας της Τουρκίας;», διαμαρτύρεται ο Χεντιγέ Καλκάν, εθελοντής. «Κόσμος βγάζει πτώματα δικών του από τα συντρίμμια με δικά του μέσα».
Το μέγεθος της καταστροφής, το γεγονός πως έγινε σε αχανή περιοχή, τομείς της οποίας είναι απομακρυσμένοι, καθώς και το ότι ο σεισμός χτύπησε εν μέσω κύματος κακοκαιρίας, θα έκανε πάντως εξαιρετικά περίπλοκες τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης σε οποιαδήποτε χώρα.
Ο κ. Ερντογάν έγινε δεκτός με θερμές εκδηλώσεις από εκατοντάδες σεισμοπαθείς στις —προσεκτικά χορογραφημένες— τηλεοπτικές μεταδόσεις κατά την περιοδεία του. Οι κάμερες ζούμαραν σε ηλικιωμένη που έκλαιγε στον ώμο του σε μια από αυτές.
Ο Βεϊσέλ Γκιουλτεκίν δεν θα επιφύλασσε την ίδια αντιμετώπιση στον πρόεδρο του. Ένας από τους συγγενείς του ήταν καταπλακωμένος από τα συντρίμμια, είχαν παγιδευτεί τα πόδια του. «Μιλάγαμε μέχρι το πρωί. Θα μπορούσα να τον βγάλω με ένα απλό τρυπάνι (…). Αλλά δυστυχώς, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα με γυμνά χέρια».
Στον δεύτερο μεγάλο σεισμό που ακολούθησε, «όλο του το σώμα καταπλακώθηκε (από τα συντρίμμια) και πέθανε».
Δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου είδαν χθες Πέμπτη μηχανήματα έργου και μέλη σωστικών συνεργείων, ιδίως ξένων αποστολών, γύρω από κτίρια που έχουν καταρρεύσει σε συνοικίες της Αντιγιαμάν.
Κάτι που κάθε άλλο παρά αρκεί για να ηρεμήσει τον Χακάν Τανριβερντί.
Παγιδευμένοι εγκαταλείφθηκαν «στην (επιθανάτια) αγωνία μέσα στο κρύο», λέει. «Δεν είναι αμαρτία να αφήνεις κόσμο να πεθαίνει έτσι;»
