Το “φαινόμενο της πεταλούδας”, από τη Θεωρία του Χάους, η οποία κινεί τα φτερά της σ’ ένα μέρος του πλανήτη και κάπου αλλού προκαλείται ένα ανεμοστρόβιλος χρησιμοποίησαν ο αναλυτής διεθνών σχέσεων Πάραγκα Κάνα και ο διάσημος σύμβουλος επιχειρήσεων Κάραν Κέμκα σε άρθρο που συνυπέγραψαν στο fastcompany.com για να σχηματοποιήσουν τον κόσμο στη μετά του κορονοϊού απειλή.
Ποιες είναι οι σκέψεις τους και ποιοι οι φόβοι τους για τη νέα τάξη πραγμάτων που δημιουργείται μετά την επέλαση της νόσου Covid-19; Πόσο μακριά απέχουν από την πραγματικότητα;
Ένας πλανήτης σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Όσο ο κορονοϊός κυκλοφορεί ελεύθερος εκεί έξω, λαμβάνοντας διαφορετικές απειλητικές μορφές, και το εμβόλιο θωράκισης του ανθρώπινου οργανισμού καθυστερεί, τόσο μεγαλώνει ο φόβος μιας διαρκούς ‘καραντίνας’ και απομόνωσης των λαών. Διότι οι προηγμένες χώρες διαθέτουν φαινομενικά τους μηχανισμούς εντοπισμού των φορέων και της αντιμετώπισης νέων κρουσμάτων μέσα από τον περιορισμό, ωστόσο φτωχότερα κράτη χωρίς την αντίστοιχη δυνατότητα θα συνεχίσουν να υποφέρουν αποτελώντας εστίες διασποράς. Τα ταξίδια και οι μετακινήσεις θα εξακολουθούν να τελούν υπό καθεστώς αυστηρού ελέγχου, η αγορά δεν θα είναι εφικτό να εφοδιαστεί στο μέγιστο βαθμό με βασικά προϊόντα ή πρώτες ύλες, επιχειρήσεις χωρίς αντικείμενο εργασίας θα πάψουν να λειτουργούν, θέσεις εργασίας θα χαθούν αναπόφευκτα, το χρήμα δεν θα κυκλοφορεί όπως πριν, το χρέος κάθε χώρας θ’ αυξηθεί κατακόρυφα και κυβερνήσεις θα είναι τρομερά ευάλωτες.
Μια νέα πετρελαϊκή κρίση
Το εμπόριο του ‘μαύρου χρυσού’ είναι από τους τομείς που εκτιμάται πως θα πληγούν βάναυσα από την κρίση των πρώτων μηνών του 2020. Οι χώρες που στήριζαν ως σήμερα όλη την εγχώρια οικονομία τους στην εξαγωγή πετρελαίου τρέμουν στο ενδεχόμενο μιας αδιάκοπης βύθισης των τιμών στο βαρέλι, ως συνέπεια της μείωσης της ζήτησης και της μη διάθεσης των αποθεμάτων τους. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως αναπτυσσόμενα κράτη, με εύθραυστη οικονομία, θα προσφύγουν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για δανεισμό προκειμένου να “επιβιώσουν” και μοιραία θα διογκώσουν το ούτως ή άλλως δεδομένο εγχώριο πρόβλημα, οδηγώντας ακόμη περισσότερους πολίτες στη “φτωχοποίηση”. Σε αυτήν την περίπτωση πολλά θα εξαρτηθούν από τις επί μέρους συμφωνίες Ηνωμένων Πολιτειών-Κίνας, που εικάζεται πως θα ορίσουν εν πολλοίς τις τύχες πολλών άλλων κρατών.
Το νέο κύμα προσφύγων
Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως η άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις, όταν και αν αυτή αποφασιστεί, θα φέρει νέες μαζικές ροές οικονομικών μεταναστών και προσφύγων, από Ασία και Αφρική κατά κύριο λόγο, που εγκαταλείπουν τις εστίες τους αναζητώντας μια ανάσα ζωής κι ένα πιο σίγουρο μέλλον σ’ ένα καλύτερο περιβάλλον. Ούτως ή άλλως η Τουρκία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι διατεθειμένη να επωμιστεί όλο το βάρος και απαιτεί επιμερισμό με την Ευρώπη. Εφεξής εκτιμάται η αιτία πίσω από τη μετεγκατάσταση σε ευρωπαϊκές ή άλλες χώρες δεν θα είναι μονάχα οικονομικής φύσεως, αλλά καθαρά υγειονομικής, δεδομένου ότι ο φόβος πως θα νοσήσουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους χωρίς να έχουν την αναγκαία ιατρική περίθαλψη θα τους κατακλύζει. Ενδεχομένως, βέβαια βοηθήσουν, στην ανόρθωση των τοπικών οικονομιών, συμβάλλοντας με “φθηνά” εργατικά χέρια στην ανοικοδόμηση των συστημάτων, αλλά η εκμετάλλευση τους είναι, δυστυχώς, εκ των ων ουκ άνευ. Το ευκταίο θα ήταν να ενσωματωθούν στις κοινωνίες και να προσφέρουν ανάλογα.
Η “ψηφιοποίηση” των παρεχόμενων υπηρεσιών
Τα έκτακτα μέτρα και οι απαγορεύσεις των κατά τόπους μετακινήσεων γέννησαν ανάγκες για εξ αποστάσεως εξυπηρέτηση, η οποία πιθανολογείται, σε μεγάλο ποσοστό, πως θα επεκταθεί σε τομείς όπως η υγεία και η επιστήμη. Ήδη η εκπαίδευση έχει εισέλθει σ’ ένα νέο επίπεδο διδασκαλίας διαμέσου ηλεκτρονικών υπολογιστών, αντίστοιχα συνέβη με την κατ’ οίκον εργασία και φυσικά τη συνεννόηση με κρατικούς φορείς και άλλους οργανισμούς. Το ζητούμενο, σε αυτήν την εκδοχή της ολόφρεσκιας ψηφιακής ζωής, είναι οι απαραίτητες υπηρεσίες ν’ απευθύνονται στη μεγάλη μάζα των πληθυσμών και όχι σε λίγους και εκλεκτούς. Δεν θα πρέπει η μετάβαση αυτή να ενισχύσει την ανισότητα των κοινωνιών, αλλά να λειτουργήσει προς όφελος όλων.
Ακραίος λόγος και ρεβανσισμός
Η περίοδος της κρίσης του 2020 εκτιμάται ότι δύναται να φρενάρει την εξελικτική διαδικασία που είχε ήδη δρομολογηθεί. Παρουσιάζεται ως ιστορικά σύνηθες το φαινόμενο οι λαοί να λοξοδρομούν και κοιτώντας προς τα δεξιά να επιδιώκουν μια υποτιθέμενη, σταθερότητα, σιγουριά και συνέπεια λόγου βρίσκοντας απάγκιο σε πολιτικά συστήματα με ακραίο λόγο και ρεβανσιστικές τάσεις. Ο σύγχρονος άνθρωπος βάλλεται και απειλείται από διάφορες πλευρές, αλλά οι κυβερνήσεις οφείλουν να μεριμνήσουν για την αποφυγή εκτροπών. Να συνεννοηθούν στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και κοιτώντας το μέλλον να χτίσουν έναν διαφορετικό, πιο φιλικό, προς τον άνθρωπο πλανήτη, προσφέροντας τ’ απαιτούμενα κίνητρα. Όχι να τον γυρίσουν πίσω. Επανεφεύρεση ενός πιο ανθεκτικού κόσμου είναι η κατακλείδα.