Σε χειρότερη οικονομική κατάσταση βρίσκονται σχεδόν επτά στα δέκα νοικοκυριά στην Ελλάδα σε σύγκριση με έξι μήνες πριν, λόγω των επιπτώσεων που έχει επιφέρει στην οικονομία η πανδημία του κορωνοϊού. Μάλιστα, το ποσοστό που καταγράφεται στην Ελλάδα, 67% (το ίδιο και στη Ρουμανία), στο πλαίσιο σχετικής έρευνας που πραγματοποίησε η σουηδική εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων Intrum σε 24 χώρες σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο απέχει σημαντικά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι 48%, αλλά είναι και το υψηλότερο.
Η υψηλή εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουριστικό κλάδο, που έχει ήδη δεχθεί σημαντικό πλήγμα κατά τη διάρκεια του lockdown και αναμένεται να πληγεί και το επόμενο διάστημα λόγω των διαφόρων προληπτικών μέτρων αλλά και εξαιτίας της αναμενόμενης παγκόσμιας ύφεσης, βρίσκεται πίσω από αυτό το υψηλό ποσοστό. Χώρες με πολύ περισσότερα κρούσματα και δεκάδες χιλιάδες θανάτους από την πανδημία, όπως για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Γαλλία, εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά (55%, 54% και 41%, αντιστοίχως) νοικοκυριών που εκτιμούν ότι η οικονομική τους κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε σύγκριση με έξι μήνες πριν.
Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης μεγάλου ποσοστού των νοικοκυριών αναμένεται να έχει ως συνέπεια την αύξηση των οφειλών τους, τη μείωση της δυνατότητας για αποταμίευση αλλά και την αύξηση του δανεισμού για την κάλυψη των υποχρεώσεων. Οι απόψεις αυτές που αποτυπώνονται στην έρευνα της Intrum, εάν επιβεβαιωθούν και από τα πραγματικά στοιχεία, παραπέμπουν σε μια νέα κρίση ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα, ενώ η προηγούμενη ακόμη δεν έχει λυθεί, παρά τη μείωση των κόκκινων δανείων και τις διάφορες ρυθμίσεις οφειλών προς Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία. Σύμφωνα με την έρευνα, το 61% των νοικοκυριών στην Ελλάδα θεωρεί ότι οι λογαριασμοί του αυξάνονται με υψηλότερο ρυθμό από το εισόδημά του. Πρόκειται για το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά αυτό της Γαλλίας (62%), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 42%.
Αν και κατά τη διάρκεια του lockdown αυξήθηκαν οι καταθέσεις, καθώς οι καταναλωτές αναγκαστικά ξόδευαν λιγότερα, η τάση αυτή δεν αναμένεται να συνεχισθεί ακριβώς λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων και του χαμηλότερου διαθέσιμου εισοδήματος. Το 52% των νοικοκυριών στην Ελλάδα –πρόκειται για το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των 24 χωρών– δηλώνει ότι εξαιτίας της πανδημίας αποταμιεύει σημαντικά λιγότερα χρήματα σε σύγκριση με το παρελθόν. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι χαμηλότερος μεν, υψηλός δε, καθώς ανέρχεται στο 39%.
Ανησυχία, εξάλλου, προκαλεί το γεγονός ότι στην Ελλάδα το 28% δηλώνει ότι καταφεύγει σε δανεισμό για την πληρωμή των λογαριασμών –γεγονός που πιθανότατα οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο χρέους–, με το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη να διαμορφώνεται σε 18%, από 12% το 2019.
Αγορές με μέτρο
Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και η ανησυχία για το μέλλον οδηγεί τους πολίτες στο να ψωνίζουν με μεγαλύτερη σύνεση. Σύμφωνα με την έρευνα, το 37% των καταναλωτών στην Ελλάδα –ποσοστό που βρίσκεται πολύ κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ο οποίος είναι 36%– δηλώνει ότι ο κορωνοϊός είχε θετική επίδραση στη διαχείριση των εξόδων του, υπό την έννοια ότι πλέον δαπανά λιγότερα χρήματα για την αγορά ειδών καθημερινής χρήσης. Η αλλαγή αυτή στην καταναλωτική συμπεριφορά συμβάλλει βεβαίως στον περιορισμό της υπερχρέωσης, από την άλλη όμως επηρεάζει αρνητικά, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, το λιανικό εμπόριο.
Η έρευνα της Intrum πραγματοποιήθηκε στις 11 και 12 Μαΐου 2020 και συμμετείχαν σε αυτήν 4.800 άτομα από 24 χώρες. Η Intrum εκδίδει κάθε χρόνο την έρευνα για την κουλτούρα πληρωμών στην Ευρώπη, καταναλωτών και επιχειρήσεων.