Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών ο πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης Χοσέ “Πέπε” Μουχίκα, ανακοίνωσε πριν από λίγα λεπτά ο νυν αρχηγός του κράτους Σαμαντού Όρσι.
«Με βαθιά θλίψη ανακοινώνουμε τον θάνατο του συντρόφου μας, Πέπε Μουχίκα», αναφέρει ο πρόεδρος Όρσι σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter), συμπληρώνοντας: «Σε ευχαριστούμε για όλα όσα μας έδωσες και για την αστείρευτη αγάπη για τον λαό σου».
Ο Μουχίκα, εμβληματική προσωπικότητα της αριστεράς στη Λατινική Αμερική, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 έως το 2015, διαγνώστηκε με καρκίνο τον Μάιο του 2024. Τον περασμένο Ιανουάριο αποκάλυψε πως ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί και ότι ο γερασμένος οργανισμός του δεν μπορούσε πλέον να ανεχθεί τη θεραπεία.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε η σύζυγός του στο Radio Sarandi και μεταδόθηκε χθες Δευτέρα, η Λουσία Τοπολάνσκι ανέφερε πως ο καρκίνος του Χοσέ Μουχίκα βρισκόταν πλέον στο «τελικό στάδιο» και ότι ο 89χρονος πρώην πρόεδρος λάμβανε παρηγορητική φροντίδα για την ανακούφιση του πόνου.
Ο «φτωχότερος πρόεδρος του κόσμου», όπως τον αποκαλούσαν, επειδή έδωσε σχεδόν όλον τον μισθό που λάμβανε ως αρχηγός του κράτους σε ένα πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας, ο Χοσέ Μουχίκα έκανε την Ουρουγουάη πρωτοπόρο στην υιοθέτηση προοδευτικών μέτρων σε ό,τι αφορά το δικαίωμα στην άμβλωση, τον γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών και τη νομιμοποίηση της κάνναβης (η πρώτη χώρα παγκοσμίως, το 2013). Ο πρώην αντάρτης βασανίστηκε και πέρασε 13 χρόνια στη φυλακή – τα περισσότερα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας (1973-85). Εξελέγη βουλευτής, γερουσιαστής, διορίστηκε υπουργός και κατόπιν ανέλαβε την προεδρία της χώρας των 3,4 εκατομμυρίων κατοίκων.
Η πρόεδρος του Μεξικού Κλαούντια Σέινμπαουμ, ο πρώην πρόεδρος της Βολιβίας Εβο Μοράλες και ο πρόεδρος της Κολομβίας Γκουστάβο Πέτρο ήταν από τους πρώτους ηγέτες που έστειλαν που έσπευσαν να συλλυπηθούν τους μέσω του Χ.
Μερικά στοιχεία για τη ζωή του:
• Θεωρούταν ως ο φτωχότερος Πρόεδρος Δημοκρατίας στον κόσμο. Έδινε το 90% από τον επίσημο μισθό του των $12,000 στους φτωχούς.
• Πέρασε στη φυλακή 14 χρόνια και πυροβολήθηκε 5 φορές από την αστυνομία (και για 2 χρόνια καταδικάστηκε να ζει στον πάτο ενός πηγαδιού)
• Θεωρούταν «αντιπολιτικός και φίλος του λαού»
• Δήλωνε ότι «Η εξουσία δεν έρχεται από ψηλά αλλά από την αγάπη σου για το λαό – χρειάστηκε χρόνια να το καταλάβω αυτό».
• Μιλώντας στον ΟΗΕ είπε “ο κόσμος πρέπει να στηρίζεται στον ανθρωπισμό και όχι στην οικονομία και στις αγορές”
• Το 2005, παντρεύτηκε την Lucía Topolansky, μια αγωνίστρια των Τουπομάρος με την οποία συμβίωνε επί χρόνια.
• Αρνιόταν να μένει στην υπερπολυτελή προεδρική κατοικία και ζούσε σε μια φάρμα που καλλιεργούσαν με τη γυναίκα του χρυσάνθεμα προς πώληση για να καλύψουν τα έξοδα επιβίωσης.
• Οδηγούσε μια Φολκς Βάγκεν του 70 – φυσικά δεν έχει οδηγό – και όταν χαλούσε την έφτιαχνε όσο μπορούσε, ο ίδιος.
• Δεν είχε κανένα αστυνομικό για την προστασία του
• Δήλωνε ανθρωπιστής και άθεος.
• Περίμενεστην “ουρά” να εξεταστεί στο κρατικό νοσοκομείο. Όχι δεν πήγε στο Χέρφιλντ της Αγγλίας για να τον δει ο διάσημος Δρ. Γιακούμπ
• Οδηγούσε (ο ίδιος) ένα “σκαθάρι” του 1976 αξίας $1700 και όχι μια απυρόβλητη ειδικής παραγγελίας Μερσεντές αξίας 700.000 Ε όπως ο κ.Βενιζέλος.
• Και τελικά: “η προεδρική κατοικία του” ενός υπνοδωματίου (εγκατέλειψε την υπερπολυτελή που του πρόσφερε το κράτος)
Μερικές από τις ρήσεις του:
• «κ. Ομπάμα η γνώμη είναι ο λαός σας να καπνίζει λιγότερο και να μαθαίνει και κάποια άλλη γλώσσα»
• Στο American University: «Αγαπητοί φοιτητές, δεν υπάρχουν δίκαιοι πόλεμοι. Ξοδεύονται 2 δις το λεπτό για να σκοτώνονται άνθρωποι. Φανταστείτε τι κόσμο θα φτιάχναμε αν αυτά τα χρήματα ξοδεύονταν για το καλό του ανθρώπου»
• «Πέρασα πολλά χρόνια που το μόνο όνειρό μου ήταν να κοιμηθώ σε ένα κρεβάτι με στρώμα».
• «Ένας φτωχός βοσκός μπορεί να είναι πιο πλούσιος από ένα δισεκατομμυριούχο»
• Όταν τον αποκάλεσαν «το πιο φτωχό πρόεδρο Δημοκρατίας στον κόσμο είπε: «Δε νιώθω καθόλου φτωχός. Ζω απλά γιατί δε δημιουργώ ψεύτικες ανάγκες».
• «Οι επιχειρήσεις θέλουν να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους. Εδώ πρέπει να παρεμβαίνει η πολιτεία για να παίρνουν οι εργαζόμενοι το μισθό που χρειάζεται για να αγοράσουν τα προϊόντα των εταιρειών»
• «Πρέπει να μπούμε στην εποχή που αυτό που αξίζει θα είναι ο άνθρωπος, η αγάπη, η φιλία, η οικογένεια αντί να καταστρέφουμε τον άνθρωπο με τις διεθνείς αγορές και τα χρηματιστήρια».
• Όσοι αγαπούν τα πλούτη, δε θα πρέπει να μπαίνουν στην πολιτική»
• «Οι πολιτικοί σας κρύβουν τις σκέψεις τους. Εγώ σας τις λέω κι ας μη με ψηφίσετε. Ίσως γι’ αυτό με αγαπάτε».
• «Σ’ όλη μου τη ζωή πήγαινα αντίθετα με το ρεύμα. ‘Ετσι γεννήθηκα»
• «Η ζωή μου είναι αποτέλεσμα των πληγών μου. Είμαι το παιδί της ιστορίας μου»
Εδώ, συγκεντρώσαμε κάποια από αυτά που είπε στη θητεία του. Ο πρόεδρος των φτωχών, που πέρασε 14 χρόνια φυλακισμένος και αρκετό χρόνο της ζωής του στην απομόνωση, στον πάτο ενός πηγαδιού, μιλά:
1. Για τις επαναστάσεις και τις εξεγέρσεις
“Έχω δει την άνοιξη που τελείωσε με μία φρικτή βαρυχειμωνιά. Εμείς, οι άνθρωποι, είμαστε αγελαία όντα. Δε μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας. Ζούμε σε εξάρτηση με την κοινωνία. Είναι ένα πράγμα να ρίξεις μία κυβέρνηση ή να φτιάξεις ένα οδόφραγμα και είναι κάτι τελείως διαφορετικό να δημιουργήσεις ή να κτίσεις μία καλύτερη κοινωνία. Μία κοινωνία χρειάζεται οργάνωση, πειθαρχία και δουλειά σε βάθος χρόνου. Μην τα μπερδεύουμε λοιπόν αυτά τα δύο. Θέλω να κάτω το εξής ξεκάθαρο:
Μου αρέσει αυτή η νεανική ενέργεια και ο αυθορμητισμός, αλλά νομίζω ότι δε θα οδηγήσει πουθενά εάν δεν ωριμάσει”.
2. Για τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας
Ερωτώμενος σχετικά με την αντίθεση σχετικά με τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας, είπε:
“Πάντα έτσι συμβαίνει με τις αλλαγές. Το 1913, καθιερώσαμε το δικαίωμα στο διαζύγιο για τις γυναίκες της Ουρουγουάης. Ξέρετε τι λέγανε τότε; Ότι ο θεσμός της οικογένειας θα εξαφανιστεί. Ότι αυτό θα είναι το τέλος των καλών τρόπων και της κοινωνίας. Πάντα θα υπάρχει μία συντηρητική και πιο παραδοσιακή αντιμετώπιση των πραγμάτων, που θα κτίζει πάνω στο φόβο για την αλλαγή. Όταν ήμουνα νέος και πήγαινα να χορέψω στα κλαμπ της εποχής, έπρεπε να φοράμε κουστούμια και γραβάτες. Αλλιώς, δε μας άφηναν να μπούμε. Δε νομίζω πως σήμερα στα πάρτι της νεολαίας κάτι τέτοιο ισχύει”.
3. Για τον υλισμό
“Έχουμε θυσιάσει τους παλιούς άυλους θεούς, και τώρα, έχουμε κάνει κατάληψη στο ναό του Θεού της Αγοράς. Αυτός ο θεός που οργανώνει την οικονομία, την πολιτική, τις συνήθειές μας, τις ζωές μας, και μας παρέχει πιστωτικές κάρτες και επιτόκια, λες και εκεί βρίσκεται η ευτυχία”
“Μοιάζει σα να έχουμε γεννηθεί μονάχα για να καταναλώνουμε και να καταναλώνουμε. Και όταν δε μπορούμε πλέον να καταναλώσουμε, νοιώθουμε τη ματαίωση και υποφέρουμε από τη φτώχια και αυτό-περιθωριοποιούμαστε”
4. Για την παγκόσμια κατανάλωση
“Μπορούμε πλέον να ανακυκλώνουμε σχεδόν τα πάντα. Εάν ζούσαμε με αυτά που έχουμε, εάν ήμασταν επαρκείς, και οι 7 δισεκατομύρια άνθρωποι στον κόσμο θα είχαν όλα όσα χρειάζονται. Προς τα εκεί θα έπρεπε να κατευθύνονται οι παγκόσμιες πολιτικές. Αλλά σκεφτόμαστε ως άνθρωποι και χώρες και όχι ως είδος”
5. Για το δικαίωμα στην έκτρωση και τον γάμο ομόφυλων
“Εφαρμόσαμε μία πολύ απλή αρχή: Αναγνωρίσαμε τα γεγονότα. Η έκτρωση είναι τόσο παλιά όσο ο κόσμος. Ο γάμος μεταξύ ομόφυλων, επίσης. Είχαμε τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Μεγάλο Αλέξανδρο, η ομοφυλοφιλία δεν είναι σημείο των μοντέρνων καιρών μας, είναι πολύ πιο παλιά από ότι νομίζουμε. Είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα που υπάρχει. Για εμάς, το να μη την νομιμοποιούμε θα ήταν σα να βασανίζουμε άσκοπα αυτούς τους ανθρώπους”
6. Για το τέλος των συγκρούσεων
Όταν ερωτήθηκε για το κατά πόσο η Ουρουγουάη θα μπορούσε να προσφέρει τις υπηρεσίες τις για να λήξει η 50ετής πόλεμος στην Κολομβία μεταξύ κυβέρνησης και ανταρτών, είπε:
“Από μακριά, μοιάζει σα ένας πόλεμος δίχως λύση και σα μία μακριά θυσία για ολόκληρη τη χώρα. Οπότε, όταν παρουσιάζεται ένας πρόεδρος που προσπαθεί να ανοίξει ένα μονοπάτι που μπορεί να οδηγήσει στην ειρήνη, νομίζω πως αξίζει να τον υποστηρίξουμε. Γιατί υπάρχει πολύς πόνος, και αν προσπαθήσουν να ανταποδώσουν όλοι αυτό τον πόνο, αυτός ο πόλεμος δε θα τελειώσει ποτέ. Αλλά υπάρχει μία ευκαιρία. Θα ένιωθα πολύ εγωιστής εάν δε βοηθούσα με οποιοδήποτε τρόπο μπορώ”.
“Η βοήθεια δε σημαίνει επέμβαση. Δε θα αναμειχθώ εάν δε με καλέσουν. Αλλά αν μπορώ να λειτουργήσω ως ένας μεσάζοντας με την εμπειρία που έχω, τότε θα ενθαρρύνω τη συμμετοχή στο διάλογο μεταξύ κυβέρνησης και ανταρτών. Των ανταρτών που έχουν και αυτοί τα προβλήματά τους, και έχουν τους δικούς τους βάσιμους φόβους. Νομίζω πως όλοι στη Λατινική Αμερική πρέπει να βοηθήσουμε.”
7. Για το ότι παρέμεινε σεμνός παρά την θέση εξουσίας που κατέχει
“Μόλις οι πολιτικοί αρχίζουν να σκαρφαλώνουν στην ιεραρχία, ξαφνικά αισθάνονται σα βασιλιάδες. Δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι όσοι προασπίζονται τη δημοκρατία βρίσκονται στον κόσμο για να διασφαλίσουν ότι κανείς δε θα είναι πιο ίσος από τους άλλους”. Σχετικά με τα μεγέθη των γραφείων και των σπιτιών που δίνονται σε πολιτικούς με αξιώματα, τα θεωρεί απομεινάρια της φεουδαρχίας: “Χρειάζεσαι ένα παλάτι, κόκκινα χαλιά και πολλούς υπήκοους να σου λένε, “μάλιστα, κύριε”. Όλα αυτά είναι φρικτά”
8. Για την αναδιανομή του πλούτου
“Οι επιχειρήσεις θέλουν απλά να αυξάνουν τα κέρδη τους: είναι στο χέρι της κυβέρνησης να διασφαλίσει ότι αρκετά από αυτά τα κέρδη θα αναδιανεμηθούν ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν λεφτά για να αγοράσουν τα προϊόντα τα οποία παράγουν. Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο εδώ – όσο λιγότερο φτώχια υπάρχει, τόσο περισσότερο ανθεί το εμπόριο. Η πιο σημαντική επένδυση είναι στους ανθρώπινους πόρους”
9. Για τα γηρατειά
“Αυτό που είναι λυπηρό είναι ότι ένας 80χρονος παπούς πρέπει να είναι ο πιο ανοιχτόμυαλος. Οι γέροι δεν είναι γέροι εξαιτίας της ηλικίας τους, αλλά εξαιτίας αυτών που έχουν στο κεφάλι τους. ”
10. Για την εξάρτηση
“Χειρότερο από τα ναρκωτικά είναι η διακίνηση των ναρκωτικών. Πολύ χειρότερο. Τα ναρκωτικά είναι η αρρώστια και δεν πιστεύω ότι υπάρχουν καλά ναρκωτικά ή ότι η μαριχουάνα κάνει καλό. Ούτε τα τσιγάρα κάνουν καλό. Καμία εξάρτηση δεν είναι καλή. Συμπεριλαμβάνω και το αλκόολ. Η μόνη καλή εξάρτηση είναι ο έρωτας. Ξεχάστε όλα τα υπόλοιπα”
11. Για το ότι τον αποκαλούν τον φτωχότερο πρόεδρο στον κόσμο
“Δεν είμαι ο φτωχότερος πρόεδρος. Ο φτωχότερος είναι αυτός που χρειάζεται πολλά για να ζήσει. Η ζωή μου είναι το αποτέλεσμα των τραυμάτων μου. Είμαι ο γιος της ιστορίας μου. Υπήρχαν εποχές όπου για να είμαι χαρούμενος δε χρειαζόμουν τίποτα παραπάνω παρά ένα στρώμα για να κοιμηθώ”
12. Για το ότι δωρίζει το 90% του μισθού του
“Έχω ένα τρόπο ζωής που δεν πρόκειται να τον αλλάξω επειδή είμαι πρόεδρος. Κερδίζω περισσότερα από όσα χρειάζομαι, ακόμα και αν αυτά τα χρήματα δεν ήταν αρκετά για άλλους προέδρους. Για μένα, το να είμαι πρόεδρος δεν είναι θυσία, είναι καθήκον”
13. Για τους στόχους του για την Ουρουγουάη
“Ο στόχος μου είναι να πετύχω τη μείωση της αδικίας στην Ουρουγουάη, να βοηθήσω τους πιο ευάλωτους και να αφήσω μία παρακαταθήκη πολιτική, έναν τρόπο για να οραματιζόμαστε το μέλλον το οποίο θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν άλλοι που θα έρθουν να πάρουν τη θέση μου. Δεν υπάρχει τίποτα που να έχει μικρή διάρκεια. Αυτό που θέλω είναι να αγωνιστώ για το κοινό καλό. Η ζωή, ξέρετε, περνάει γρήγορα. Ο μόνος τρόπος για να παρατείνεις τη ζωή σου είναι άλλοι να συνεχίσουν τη δουλειά που εσύ έχεις ξεκινήσει”.
14. Για την εμπειρία του να είναι πρόεδρος
“Ο πρόεδρος είναι ένας υψηλός αξιωματούχος που εκλέγεται για να πραγματοποιεί μία λειτουργία. Δεν είναι βασιλιάς, δεν είναι θεός. Δεν είναι κάποιος σαμάνος σε κάποια φυλή ώστε να γνωρίζει τα πάντα. Είναι ένας δημόσιος υπάλληλος που ζει για να εξυπηρετεί τους πολίτες. Νομίζω ότι ο ιδανικός τρόπος ζωής για έναν πρόεδρο είναι να ζει όπως η πλειοψηφία του κόσμου για τον οποίο εκλέχθηκε να υπηρετήσει”
15. Για το μυστικό της ευτυχίας
“Να ζεις σύμφωνα με τα πιστεύω σου. Να είσαι ο εαυτός σου και να μην προσπαθούν να επιβάλλεις τα κριτήριά σου στους υπόλοιπους. Δεν περιμένω από τους άλλους να ζουν όπως εγώ. Θέλω να σέβομαι την ελευθερία των άλλων ανθρώπων, αλλά προασπίζομαι τη δική μου ελευθερία. Και αυτό έρχεται με το να έχεις το θάρρος να λες αυτό που πιστεύεις, ακόμα και όταν δε μοιράζονται την οπτική σου”
