Σχολές ελεύθερης πρόσβασης χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις, τέσσερις ομάδες προσανατολισμού, όσα και τα επιστημονικά πεδία, αλλαγές στις εξετάσεις για το απολυτήριο, κατάργηση των Λατινικών και αντικατάστασή τους από την Κοινωνιολογία, κατάργηση των συντελεστών βαρύτητας, συμμετοχή του απολυτηρίου στον βαθμό πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς επίσης και κατάθεση μηχανογραφικού πριν από την έναρξη της Γ’ λυκείου, είναι οι βασικές βελτιώσεις στο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που ανακοίνωσε πριν από λίγο ο υπουργός Παιδείας, Κώστας Γαβρόγλου.
Οι ριζικές αλλαγές θα ισχύσουν από το σχολικό έτος 2019-20, δηλαδή από τα παιδιά που φέτος φοιτούν στη Β’ λυκείου.
«Αλλαγές στο πλαίσιο μιας συνολικής αναβάθμισης»
«Η πρόταση που σας παρουσιάζουμε διαμορφώθηκε με βάση την πρόταση του ΙΕΠ, του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία που έγινε το 2015-16, των σχετικών συζητήσεων της επιτροπής Μορφωτικων Υποθέσεων της Βουλής, με εκπαιδευτικούς φορείς και εκπαιδευτικους και μετά από συστηματική μελέτη των συστημάτων που ισχύουν σε άλλες χώρες» ανέφερε ο κ. Γαβρόγλου, ξεκινώντας την παρουσίαση του νέου σχεδίου.
Επίσης, τόνισε ότι είναι βασικό να υπάρξει «σαφέστατη προοπτική και μία καλά προμελετημένη μεταβατική περίοδος» και επισήμανε ότι οι αλλαγές ήταν μέρος της συνολικής αναβάθμισης και αναμόρφωσης της εκπαίδευσης, που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια.
Κεντρική ιδέα του σχεδιού του υπουργείου Παιδείας για τις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου είναι:
- Στη Β΄ Λυκείου να ολοκληρώνονται οι εγκύκλιες σπουδές· τελειώνοντας την τάξη αυτή να έχουν οι νέοι μας αποκτήσει τις γνώσεις, να έχουν εμπεδώσει τις αξίες και να έχουν αναπτύξει την κριτική σκέψη και τις πρακτικές δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν κατά πρώτον να γίνουν δημοκρατικοί πολίτες με ελεύθερο πνεύμα και κατά δεύτερον να γίνουν -όσοι το επιλέξουν- ολοκληρωμένοι επιστήμονες.
- Η Γ΄ Λυκείου να παίζει τον ρόλο προπαρασκευαστικής τάξης για εισαγωγή στα ΑΕΙ, προσφέροντας τα μαθήματα που χρειάζονται οι μαθητές για τις σπουδές που επιλέγουν και στα οποία θα έχουν την ευκαιρία να εμβαθύνουν και να κατανοήσουν, μακριά από τη στείρα αποστήθιση και τη μηχανιστική γνώση που είναι κύρια χαρακτηριστικά της παραπαιδείας.
Οι κύριες αλλαγές συνοψίζονται στα εξής:
- Για πρώτη φορά το απολυτήριο θα μετράει 10% και οι Πανελλήνιες 90%.
- Δημιουργούνται, ανάλογα με τη ζήτηση και την κάλυψη θέσεων, σχολές ελεύθερης πρόσβασης. Στα εν λόγω τμήματα οι μαθητές θα μπαίνουν χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις
- Οι τρεις Ομάδες Προσανατολισμού, γίνονται τέσσερις, κάθε μία από τις οποίες αντιστοιχεί σε ένα Επιστημονικό Πεδίο.
- Τα βασικά μαθήματα της κάθε ομάδας είναι τα ίδια με την αντίστοιχη σημερινή Ομάδα Προσανατολισμού, με εξαίρεση την αντικατάσταση των Λατινικών από το μάθημα της Κοινωνιολογίας. Η αντικατάσταση αυτή κρίθηκε απαραίτητη αφ’ ενός γιατί από όλο το φάσμα των επιστημών του 1ου Επιστημονικού Πεδίου τα Λατινικά αφορούσαν μόνο τα Τμήματα Φιλολογίας και αφ’ ετέρου γιατί με την εξαιρετικά περιορισμένη εξεταστέα ύλη τους προκαλούσαν στρεβλώσεις στην τελική βαθμολογία των υποψηφίων. Επίσης, τα μαθήματα Νεοελληνική Γλώσσα και Νεοελληνική Λογοτεχνία ενοποιούνται στο μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, το οποίο είναι εξεταζόμενο για όλους τους υποψηφίους.
- Η σημερινή Ομάδα Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών διαιρείται σε δύο Ομάδες Προσανατολισμού, την Ομάδα Προσανατολισμού «Θετικές Σπουδές» και την Ομάδα Προσανατολισμού «Σπουδές Υγείας». Η πρώτη οδηγεί στο δεύτερο και η δεύτερη στο τρίτο Επιστημονικό Πεδίο.
- Το μάθημα των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας εμπλουτίζεται με περιεχόμενο που σχετίζεται με την κοινωνική διάσταση της Οικονομίας.
- Κάθε Ομάδα Προσανατολισμού περιλαμβάνει μόνο τα μαθήματα στα οποία οι υποψήφιοι θα εξεταστούν τόσο για το απολυτήριο όσο και για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι συντελεστές βαρύτητας καταργούνται και όλα τα μαθήματα έχουν την ίδια βαρύτητα.
- Για το ημερήσιο Γενικό Λύκειο προβλέπονται τρία μαθήματα Γενικής Παιδείας, Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία (6 ώρες), Θρησκευτικά (1 ώρα) και Φυσική Αγωγή (2 ώρες), ενώ για το εσπερινό Γενικό Λύκειο προβλέπονται δύο μαθήματα Γενικής Παιδείας, Νεοελληνική Γλώσσα (6 ώρες) και Θρησκευτικά (1 ώρα).
- Επιπλέον για το ημερήσιο Γενικό Λύκειο προβλέπονται δύο διδακτικές ώρες για ένα μάθημα επιλογής. Στις επιλογές περιλαμβάνονται ειδικά μαθήματα που οι υποψήφιοι μπορεί να χρειαστούν και για την εισαγωγή τους σε κάποια Τμήματα.
- Τα μαθήματα των Ομάδων Προσανατολισμού αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος, με έξι διδακτικές ώρες για το καθένα. Αυτό δε σημαίνει ανάλογη αύξηση της διδακτέας/εξεταστέας ύλης. Η ύλη θα αυξηθεί σε κάποια μαθήματα, αλλά σε καμία περίπτωση αναλογικά με την αύξηση ωρών. Στόχος είναι να υπάρχει ο χρόνος ώστε οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να διδάσκουν σωστά και οι μαθητές να μπορούν να εμπεδώσουν την ύλη κάθε μαθήματος.
- Τέλος για το ημερήσιο Γενικό Λύκειο προβλέπονται τρεις ώρες ανά εβδομάδα, μία για κάθε ένα από τα μαθήματα των Ομάδων Προσανατολισμού κατά τις οποίες κάθε εκπαιδευτικός θα είναι διαθέσιμος για συνεργασία με τους μαθητές του, για συζήτηση εργασιών, επίλυση αποριών κλπ.
Η αναβάθμιση του απολυτηρίου
Η αναβάθμιση του απολυτηρίου επιτυγχάνεται μεταξύ άλλων και από το ότι ο βαθμός τού απολυτηρίου συμμετέχει στη διαμόρφωση του βαθμού πρόσβασης στα ΑΕΙ. Συγκεκριμένα το απολυτήριο θα μετράει 10% και οι Πανελλήνιες 90%. Οι βαθμοί των τετραμήνων θα διαμορφώνονται για όλα τα μαθήματα εκτός της Φυσικής Αγωγής, από ωριαία διαγωνίσματα και εργασίες, όπως συμβαίνει και σήμερα. Οι γραπτές ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου θα γίνονται στα τέσσερα εξάωρα μαθήματα, τα ίδια στα οποία θα εξετάζονται στη συνέχεια όσοι επιλέξουν να συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις.
Για την αναβάθμιση των ενδοσχολικών εξετάσεων, προκρίνεται η λύση της συνεργατικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων, η οποία όχι μόνο δεν αποστερεί από τα σχολεία την αυτονομία τους για τις ενδοσχολικές εξετάσεις, αλλά αποτελεί και ένα πρώτο στάδιο για την εμπέδωση πνεύματος συνεργασίας των σχολικών μονάδων, το οποίο δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στο ζήτημα των εξετάσεων.
Τα σχολεία θα χωριστούν σε ομάδες, ανά Δήμο στις μεγάλες πόλεις και ανά Νομό στην επαρχία. Τα θέματα σε κάθε εξεταζόμενο μάθημα θα προετοιμάζονται από ομάδα διδασκόντων όλων των σχολείων ανά ομάδα και το τελικό διαγώνισμα θα προκύπτει μετά από κλήρωση ομάδας θεμάτων μέσα από ένα μεγαλύτερο πλήθος. Τα θέματα θα στέλνονται ηλεκτρονικά στους μαθητές των σχολείων της συγκεκριμένης ομάδας και η εξέταση θα είναι δίωρη. Επιτηρητές θα είναι οι καθηγητές των δημόσιων σχολείων αλλά διαφορετικής ειδικότητας από την ειδικότητα των καθηγητών του εξεταζόμενου μαθήματος. Στα ιδιωτικά σχολεία οι επιτηρητές θα είναι ένας από το δημόσιο σχολείο και ένας από το ιδιωτικό σχολείο.
Τα γραπτά των μαθητών, αφού καλυφθούν τα ονόματα, θα βαθμολογούνται από καθηγητή άλλου σχολείου. Ο βαθμός για κάθε γραπτώς εξεταζόμενο μάθημα θα προκύπτει με βαρύτητα 40% για την τελική ενδοσχολική εξέταση και 60% για τον βαθμό των δύο τετραμήνων. Για τα άλλα μαθήματα, ο τελικός βαθμός θα προκύπτει κατά 100% από τον βαθμό των δύο τετραμήνων. Ο βαθμός του απολυτηρίου θα προκύπτει από τον μέσο όρο όλων των μαθημάτων που θα διδάσκονται στην Γ΄
Λυκείου.
Το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
Όπως αναφέρει το υπουργείο Παιδείας «στόχος του νέου συστήματος εισαγωγής είναι να εγκαινιάσει μία διεθνώς εγκαθιδρυμένη πρακτική που είναι αυτή της ελεύθερης πρόσβασης και με αυτόν τον τρόπο να δώσει βαθμιαία σε όλο και περισσότερους νέους τη δυνατότητα να εισάγονται στα ΑΕΙ της χώρας με μόνο εισιτήριο το αναβαθμισμένο απολυτήριο του Λυκείου και να μπορούν να σπουδάζουν στον επιστημονικό τομέα που επιθυμούν».
Τα χαρακτηριστικά του συστήματος, που για πρώτη φορά αρχίζει να εδραιώνει την ελεύθερη πρόσβαση, έχουν ως εξής:
1. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Β’ Λυκείου (τον Ιούλιο), όλοι οι μαθητές που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποχρεούνται να συμπληρώσουν Α’ δήλωση προτίμησης (μηχανογραφικό) με τις 10 προτιμήσεις Τμημάτων στα οποία επιθυμούν να φοιτήσουν. Να σημειωθεί ότι οι μαθητές που δε θα υποβάλουν την Α΄ δήλωση του Ιουλίου χάνουν το δικαίωμα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με ή χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις για τη χρονιά αυτή. «Ο αριθμός 10 είναι ενδεικτικός, αλλά τα μοντέλα τα οποία έχει επεξεργαστεί το ΥΠΠΕΘ δείχνουν ότι δεν μπορεί να είναι ούτε πολύ μικρότερος, ούτε πολύ μεγαλύτερος», αναφέρει το υπουργείο Παιδείας και σημειώνει: «Η δυνατότητα των αποφοίτων της Β’ Λυκείου να συμπληρώσουν ένα πρώτο μηχανογραφικό με περιορισμένο αριθμό προτιμήσεων αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία ωρίμανσης των προβληματισμών και της στοχοθεσίας τους. Η συμπλήρωση αυτή μάλιστα της δήλωσης προτίμησης θα αποτελεί την κατάληξη προγράμματος Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, το οποίο θα πραγματοποιείται μέχρι τη λήξη των προαγωγικών εξετάσεων της Β΄ Λυκείου. Με τον τρόπο αυτόν θα προηγείται η ενημέρωση και η συμβουλευτική και θα ακολουθεί η συμπλήρωση του μηχανογραφικού. Σ’ αυτή τη διαδικασία συμπλήρωσης του μηχανογραφικού πρωτεύοντα ρόλο θα διαδραματίσουν οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι, γνωρίζοντας τις επιδόσεις και κλίσεις των μαθητών, θα μπορούν να τους προσανατολίσουν καταλλήλως».
2. Με βάση τις προτιμήσεις των μαθητών και τον αριθμό εισακτέων που θα έχει αποφασιστεί ανά Τμήμα, θα προκύψει ένας αριθμός Τμημάτων για τα οποία ο αριθμός των προτιμήσεων θα είναι ίσος ή μικρότερος από τον αριθμό εισακτέων. Αυτά τα Τμήματα, στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπολείπεται των διαθέσιμων θέσεων, ονομάζονται «Τμήματα ελεύθερης πρόσβασης» (ΤΕΠ).
3. Τα υπόλοιπα Τμήματα, δηλαδή εκείνα στα οποία ο αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει τις διαθέσιμες θέσεις, ονομάζονται «Τμήματα πρόσβασης μόνο με πανελλαδικές εξετάσεις» (ΤΠΠΕ).
4. Λίγες μέρες αργότερα, ο μαθητής ενημερώνεται για το ποιες από τις προτιμήσεις του αντιστοιχούν σε ΤΠΠΕ και ποιες σε ΤΕΠ. Από το σύνολο των δηλώσεων θα προκύψουν: (1) Αυτές στις οποίες θα συμπεριλαμβάνεται ένα τουλάχιστον ΤΕΠ και, (2) Αυτές στις οποίες όλα τα Τμήματα είναι ΤΠΠΕ.
5. Οι μαθητές της δεύτερης κατηγορίας, όπου δηλαδή όλα τα δηλωθέντα τμήματα είναι ΤΠΠΕ, θα διαγωνιστούν στις πανελλαδικές για την εισαγωγή τους στην Ανώτατη Εκπαίδευση μιας και από τις προτιμήσεις τους στη δήλωση του Ιουλίου δεν έχει προκύψει κανένα ΤΕΠ.
6. Τον Φεβρουάριο, οι μαθητές της κατηγορίας, όπου έχουν δηλώσει και τμήματα ελεύθερης πρόσβασης (ΤΕΠ) δηλώνουν αν θα συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις ή αν προτιμούν να εισαχθούν σε ένα από τα ΤΕΠ που είχαν συμπεριλάβει στην αρχική τους δήλωση. Η δήλωση του Φεβρουαρίου είναι οριστική και δεσμευτική. Συγκεκριμένα, ένας μαθητής που είχε τουλάχιστον ένα ΤΕΠ στη δήλωση του Ιουλίου μπορεί: (α) να επιλέξει εισαγωγή σε ΑΕΙ μέσω πανελλαδικών εξετάσεων, χάνοντας το δικαίωμα πρόσβασης σε κάποιο από τα ΤΕΠ που είχε δηλώσει ή, (β) να επιλέξει ένα από τα ΤΕΠ που είχε συμπεριλάβει στη δήλωση του Ιουλίου, οπότε εισάγεται στο Τμήμα αυτό, με μόνη προϋπόθεση την απόκτηση του απολυτηρίου της Γ΄ Λυκείου.
7. Για τους μαθητές που θα διαγωνιστούν στις πανελλαδικές, ο βαθμός των πανελλαδικών εξετάσεων θα διαμορφωθεί κατά 90% από τον μέσο όρο των βαθμών τους στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα και κατά 10% από τον βαθμό του απολυτηρίου. Η ποσόστωση αυτή προτείνεται να ισχύσει το πρώτο έτος εφαρμογής του νέου συστήματος, δηλ. στις πανελλαδικές εξετάσεις του 2020. Όσο το σύστημα καθιερώνεται και ενισχύεται, το ποσοστό του βαθμού του απολυτηρίου θα αυξάνεται σταδιακά.
* Τονίζεται ότι, μετά την οριστικοποίηση των επιλογών του Φεβρουαρίου δε μπορεί να γίνει καμιά περαιτέρω αλλαγή. Για τους μαθητές που διάλεξαν να εισαχθούν σε ΤΕΠ χωρίς πανελλαδικές δε θα υπάρχει δυνατότητα μετεγγραφής.
Σημαντικές διευκρινίσεις:
1. Το σύστημα θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά για την Γ’ Λυκείου του 2019-2020 και οι υποψήφιοι όλων των κατηγοριών θα εισαχθούν σε Τμήματα που θα έχουν τον ελάχιστο αριθμό των 8 μελών Δ.Ε.Π., που εξασφαλίζουν την αυτοδυναμία τους, θα έχουν ανανεωμένο πρόγραμμα σπουδών και θα έχουν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή.
2. Οι μαθητές που επέλεξαν τις πανελλαδικές, μετά τις εξετάσεις και τη δημοσιοποίηση των βαθμών τους της τελικής επίδοσης, υποχρεούνται τον Ιούλιο του 2020, μετά τις πανελλαδικές, να συμπληρώσουν εκ νέου το μηχανογραφικό και να θέσουν όσες επιλογές Τμημάτων επιθυμούν, ασχέτως του περιεχομένου του πρώτου μηχανογραφικού και θα εισαχθούν σε αυτά με βάση τις επιδόσεις τους, όπως ακριβώς ισχύει στο υπάρχον σύστημα εισαγωγής, συνυπολογίζοντας και τον βαθμό του απολυτηρίου. Για τους παλαιότερους αποφοίτους δεν προτείνεται να λογίζεται το απολυτήριο, δεδομένου ότι όταν αποφοίτησαν δεν υπήρχε αντίστοιχη πρόβλεψη. Συνεπώς οι υποψήφιοι αυτοί συμμετέχουν κανονικά στις πανελλαδικές εξετάσεις όπως και σήμερα.
3. Στα Τμήματα που απαιτούν την εξέταση κάποιου ειδικού μαθήματος (ξένες φιλολογίες, Τμήματα με σχέδιο, ΤΕΦΑΑ κτλ.) η εξέταση του ειδικού μαθήματος θα γίνεται μόνο σε πανελλαδικές εξετάσεις ανεξαρτήτως αν ο υποψήφιος έχει επιλέξει την εισαγωγή του μέσω ΤΕΠ ή πανελλαδικών εξετάσεων. Συνεπώς αν κάποια από τα εν λόγω Τμήματα προκύψει ότι ανήκουν στα ΤΕΠ μετά την Α’ δήλωση, οι υποψήφιοι οι οποίοι τα έχουν δηλώσει και θέλουν να εισαχθούν σε αυτά χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις, θα έχουν την υποχρέωση να εξετάζονται πανελλαδικά μόνο στα αντίστοιχα ειδικά μαθήματα και να επιτυγχάνουν την ελάχιστη απαιτούμενη επίδοση, ώστε να ένα εξασφαλίσουν την είσοδό τους στα εν λόγω Τμήματα με το απολυτήριο τους.