Την έντονη αντίδρασή τους στην ερμηνευτική διάταξη που τροποποιεί τις διαδικασίες εκλογής Μητροπολιτών στην Εκκλησία της Κρήτης εκφράζουν ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Νίκος Ανδρουλάκης και οι βουλευτές Ελένη Βατσινά, Φραγκίσκος Παρασύρης, Κατερίνα Σπυριδάκη και Μανώλης Χνάρης, με ερώτηση που κατέθεσαν προς την Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Σοφία Ζαχαράκη.

Οι βουλευτές ζητούν από την Υπουργό να εξετάσει την άμεση ανάκληση της συγκεκριμένης διάταξης είτε με κατάργησή της είτε με επαναφορά της προηγούμενης νομοθετικής ρύθμισης, που είχε τύχει ευρείας αποδοχής από την Εκκλησία της Κρήτης και τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις.

Αιφνιδιασμός και έλλειψη διαβούλευσης

Όπως επισημαίνουν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, η νέα διάταξη περιλήφθηκε αιφνιδιαστικά στο άρθρο 89 του Ν. 5195/2025 («Ρύθμιση υγειονομικών θεμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων και λοιπές διατάξεις», ΦΕΚ Α’ 73/09.05.2025) χωρίς να προηγηθεί ουσιαστική διαβούλευση, όπως επιβάλλουν οι αρχές της καλής νομοθέτησης. Παρά τις αντιδράσεις της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης, η κυβέρνηση αρνήθηκε να αποσύρει τη ρύθμιση, έστω και προσωρινά.

Η ψήφιση της διάταξης συνέπεσε χρονικά με τις διαδικασίες για την εκλογή νέου Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου, γεγονός που πυροδότησε επιπλέον εντάσεις, καθώς εκλήφθηκε ως προσπάθεια κυβερνητικής παρέμβασης σε εσωτερικές εκκλησιαστικές υποθέσεις.

Οι ερωτώντες επισημαίνουν ότι ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Κρήτης και το ειδικό εκκλησιαστικό καθεστώς της τυγχάνουν ιστορικού σεβασμού από όλες τις κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης, με ελάχιστες τροποποιήσεις που πάντα συνοδεύονταν από σύμφωνη γνώμη της Εκκλησίας και διαβούλευση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Μάλιστα, η Εκκλησία της Κρήτης υπενθυμίζει ότι, με βάση το προηγούμενο καθεστώς (παρ. 4 του άρθρου 22 του Ν. 4149/1961), είχαν διεξαχθεί εκλογές Μητροπολιτών το 1979, το 1981 και το 1987 στις Μητροπόλεις Κισάμου, Σελίνου και Ρεθύμνης, αντίστοιχα, με την πλήρη αναγνώριση του ελληνικού κράτους μέσω της έκδοσης σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων. Η ισχύουσα διάταξη, υποστηρίζουν, ενδέχεται να δημιουργήσει ζητήματα αμφισβήτησης της νομιμότητας των παραπάνω εκλογικών διαδικασιών.

Κάλεσμα για επανεξέταση

Οι βουλευτές τονίζουν ότι εγείρονται μείζονα νομικά και θεσμικά ζητήματα από την εφαρμογή της νέας διάταξης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την αναδρομική της ισχύ, καθώς και την παραβίαση της θεμελιώδους πρόβλεψης του άρθρου 137 του Ν. 4149/1961, που ορίζει πως κάθε τροποποίηση στο εκκλησιαστικό καθεστώς της Κρήτης πρέπει να γίνεται κατόπιν συνεννόησης με την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι η διαδικασία ψήφισης της τροπολογίας δεν σέβεται το θεσμικό ρόλο της Εκκλησίας, δεν διασφαλίζει την ασφάλεια δικαίου και θέτει υπό αμφισβήτηση τη συνταγματική αρχή του διακριτού ρόλου Πολιτείας και Εκκλησίας.

Κλείνοντας, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής καλούν την υπουργό Σοφία Ζαχαράκη να επανεξετάσει άμεσα τη στάση της κυβέρνησης και να ανακαλέσει την ερμηνευτική διάταξη που αλλοιώνει τη διαδικασία εκλογής Μητροπολιτών στην Εκκλησία της Κρήτης, προκειμένου να αποκατασταθεί η θεσμική ισορροπία και ο σεβασμός στην εκκλησιαστική παράδοση του νησιού.

Αναλυτικά η ερώτηση:

“Με μια πρωτοφανή, για τα εκκλησιαστικά δεδομένα, αιφνιδιάζοντας την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, όπως και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, η Κυβέρνηση στην ψήφιση του άρθρου 89 του Ν. 5195/2025: “Ρύθμιση υγειονομικών θεμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων και λοιπές διατάξεις” (Φ.Ε.Κ. Α΄73/09.05.2025) περιέλαβε και την εξής ρύθμιση “Κατά την αληθή έννοια της παρ. 4 του άρθρου 22 του ν.4149/1961 (Α’ 61), Βοηθοί Επίσκοποι και Μητροπολίτες του κλίματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι οι Βοηθοί Επίσκοποι και οι εν ενεργεία Μητροπολίτες του Κλίματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου που εδρεύουν εκτός Ελλάδος και έχουν τα προσόντα της παρ. 2 του άρθρου 22″.

Η Κυβέρνηση αποφεύγοντας με κάθε τρόπο τη διαβούλευση, σύμφωνα με τις αρχές της καλής νομοθέτησης, αρνήθηκε να δεχθεί την, έστω και για λίγες ημέρες, απόσυρση της ως άνω τροπολογίας, σύμφωνα με την εκπεφρασμένη θέση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης, καθώς η ψήφιση της τροπολογίας συνέπεσε χρονικά με τις διαδικασίες για την εκλογή νέου Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου.

Εξαρχής από το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, τονίστηκε πως η τροπολογία δεν θα έπρεπε να κατατεθεί, καθώς πρόκειται για ένα εκκλησιαστικό ζήτημα, το οποίο θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί εντός των κόλπων της Εκκλησίας της Κρήτης.

Επισημαίνεται, επίσης, ότι ο Καταστατικός Χάρτης και το διά αυτού οριζόμενο εκκλησιαστικό καθεστώς της Κρήτης, τυγχάνει διαχρονικού σεβασμού των Κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης, καθώς έχουν επέλθει ελάχιστες τροποποιήσεις και αυτές όποτε συνέβησαν, συνεπάγονταν και τη σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης, σε συνεννόηση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η Κυβέρνηση, στην ουσία, επιχείρησε -ενώ είχε κηρυχθεί σε καθεστώς χηρείας η Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου-, να αλλάξει τον τρόπο εκλογής των Μητροπολιτών της Κρήτης.

Από την Εκκλησία της Κρήτης, ανακοινώθηκε ότι με το προηγούμενο καθεστώς (πριν την τροπολογία) και σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της ειδικής διάταξης της παρ. 4 του άρθρου 22 του Ν. 4149/1961 διενεργήθηκαν εκλογές το 1979 στην τότε Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου, το 1981 στη Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου και το 1987 στη Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. Οι εν λόγω εκλογές Μητροπολιτών διεξήχθησαν με τη σύμφωνη γνώμη των τότε Κυβερνητικών Επιτρόπων, ενώ η Πολιτεία αναγνώρισε τη νομιμότητα της εκλογής με την έκδοση των αντιστοίχων Προεδρικών Διαταγμάτων.

Επειδή η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη νομιμότητα των προαναφερθέντων εκλογών Μητροπολιτών, παρά το γεγονός ότι για τις εκλογές αυτές εκδόθηκαν τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα.

Επειδή προκύπτουν μείζονα ζητήματα αναφορικά με την αναδρομική ισχύ της παραπάνω νομοθετικής πρόβλεψης, τα οποία επηρεάζουν τη συνολική λειτουργία της Εκκλησίας της Κρήτης.

Επειδή σύμφωνα με το άρθρο 137 του Ν. 4149/1961 ορίζεται ότι “Τροποποίησις του παρόντος γίνεται μετά γνώμην τής Ιεράς Έπαρχιακής Συνόδου τής Εκκλησίας Κρήτης μετά τής Πολιτείας, έπί δέ κανονικής φύσεως ζητημάτων κατόπιν συνεννοήσεως καί μετά τοϋ Οίκουμενικοϋ Πατριαρχείου”.

Επειδή, από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, μεταξύ άλλων, επισημαίνεται ότι προκύπτουν ζητήματα ασφάλειας δικαίου, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν υπηρετούν τον διακριτό θεσμικό ρόλο και την αξία του αμοιβαίου σεβασμού.

Επειδή από τον τρόπο που προχωρήσατε στην ψήφιση της τροπολογίας, προφανώς και δεν υπηρετείτε τον διακριτό ρόλο Πολιτείας και Εκκλησίας.

Ερωτάσθε κυρία Υπουργέ: Σκοπεύετε να ανακαλέσετε την ερμηνευτική διάταξη, είτε με την κατάργησή της, είτε με την επαναφορά της προηγούμενης διάταξης, αναφορικά με την εκλογή των Μητροπολιτών στην Εκκλησία της Κρήτης;”