Ο πόλεμος για τα σπίτια των προσφύγων

O διαγωνισμός για τους οικίσκους στους οποίους πρόκειται να μείνουν οι πρόσφυγες έχει μπλοκάρει εδώ και μήνες, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίον τον διαχειρίσθηκε το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων.

Πρόκειται για τον δεύτερο διαγωνισμό που γίνεται για τη στέγαση των προσφύγων. Ο πρώτος, που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 2016, ήταν «κλειστός. Τι σημαίνει “ανοικτός” και “κλειστός” διαγωνισμός», έγινε δηλαδή με τις διαδικασίες που ακολουθεί το ελληνικό δημόσιο όταν έχει καθυστερήσει ή όταν πρόκειται για ένα επείγον ζήτημα που πρέπει να τακτοποιηθεί άμεσα. Αφορούσε 769 οικίσκους«Ο Χρ. Σπίρτζης υπέγραψε τις συμβάσεις-εξπρές για τα κοντέινερ των προσφύγων», tovima.gr, τους οποίους μοιράσθηκαν τέσσερις εταιρείες. Από αυτούς, 359 οικίσκους ανέλαβε να προμηθεύσει η εταιρεία Ιντρακάτ, έναντι 9.650 ευρώ τον καθένα (χωρίς το ΦΠΑ), από 180 πήραν οι εταιρείες Glassart και Ευρωεμπορική και 50 η Νεοκάτ (όλες με την ίδια τιμή).

Η αξία των 769 οικίσκων ήταν 7.420.850 ευρώ (χωρίς το ΦΠΑ). Η έκπτωση που πήρε το ελληνικό δημόσιο από τους κατασκευαστές, επειδή έκανε τον κλειστό διαγωνισμό την τελευταία στιγμή, ήταν 3,5%, δηλαδή πάρα πολύ χαμηλή, «αλλά αυτό συμβαίνει όταν οι δουλειές γίνονται στο παρά 5», είπε στο inside story παράγοντας του υπουργείου Υποδομών. Να σημειωθεί ότι οι τιμές αυτού του πρώτου κλειστού διαγωνισμού ήταν με παράδοση των οικίσκων στις εγκαταστάσεις του κατασκευαστή-προμηθευτή.

Τον νέο διαγωνισμό αντιλαμβάνονται όλοι σαν συνέχεια του πρώτου, αλλά στην προκήρυξή του προστίθενται δύο όροι που δεν υπήρχαν στον πρώτο.

Με αυτόν πρόκειται να παραδοθούν 569 οικίσκοι, αλλά το προκηρύσσον υπουργείο ζητά δύο προϋποθέσεις που μοιάζουν “φωτογραφικές”:

• Όποιος συμμετέχει στον διαγωνισμό πρέπει να έχει κατασκευάσει και πουλήσει την τελευταία τριετία το 30% της ποσότητας για την οποία συμμετέχει. Αν δηλαδή κάνει προσφορά για 400 οικίσκους στον συγκεκριμένο διαγωνισμό, πρέπει να έχει κατασκευάσει και παραδώσει την τελευταία τριετία 120 οικίσκους τουλάχιστον.
• Ο κάθε συμμετέχων να έχει κύκλο εργασιών της τελευταίας τριετίας ίσο με το 30% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου, δηλαδή 1.502.000 ευρώ σε συνολικό προϋπολογισμό λίγο πάνω από τα 5 εκατομμύρια.

Παράγοντας του υπουργείου που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του είπε στο inside story ότι «οι όροι αυτοί ήταν απαραίτητοι, καθώς διαφορετικά ο διαγωνισμός θα διαμοιραζόταν σε πάρα πολλές εταιρείες, που –όπως μας εδειξε ο πρώτος διαγωνισμός– δεν ήταν έτοιμες να παράξουν το σύνολο του έργου, πράγμα που επιδιώκουμε για να υπάρχει αποτελεσματικότερη και ταχύτερη αντιμετώπιση των αναγκών της στέγασης».

Παρόλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτούς τους όρους εκπλήρωνε μόνο μία από τις εταιρείες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για τον διαγωνισμό, η Ιντρακάτ.

Εκτός από την ανάγκη για ταχύτητα, φαίνεται ότι υπήρχε ένας ακόμα παράγοντας που ευνόησε τη μεγαλύτερη από τις οκτώ εταιρείες, την Ιντρακάτ. Συγκεκριμένα, το προϊόν του οικίσκου (για πρόσφυγες ή οικονομικούς μετανάστες) είναι καινούριο για τους κατασκευαστές και ουσιαστικά η μόνη φορά που είχαν κληθεί μέχρι πρότινος να το κατασκευάσουν ήταν στον πρώτο διαγωνισμό. Τότε τη μερίδα του λέοντος πήρε η Ιντρακάτ, οπότε και απέκτησε το συγκριτικό πλεονέκτημα που της επέτρεψε να είναι η μοναδική από τις διαγωνιζόμενες εταιρείες που καλύπτει τον πρώτο από τους όρους που εξηγήθηκαν παραπάνω.

Τι το νέο όμως έχουν τα κοντέινερ για τους πρόσφυγες; «Οι οικίσκοι στα τεχνικά έργα ή σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, ακόμα και οι οικίσκοι για τους σεισμόπληκτους, είχαν ουσιώδεις διαφορές όπως ότι δεν είχαν κλιματισμό, ζεστό νερό αλλά κυρίως την επένδυση των τοίχων, που κάνει τη ζωή μέσα σε αυτούς αξιοβίωτη. Συνεπώς αυτό το προϊόν σε ποσοστό ύψους 30% είχε παράξει η εξής μία εταιρεία, η Ιντρακάτ», ισχυρίζεται παράγοντας του υπουργείου που θέλει να παραμείνει ανώνυμος.

Πηγές της αγοράς ωστόσο διχάζονται ως προς αυτήν την κρίση. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι πρόκειται για ένα «καινούργιο προϊόν», κάποιοι όμως λένε ότι ο βασικός κορμός του προϊόντος παραμένει ο ίδιος, αλλά έχουν προστεθεί «σημαντικά τεχνικά χαρακτηριστικά για να μετατρέψουν τα “κουτιά” σε σπίτια».

Κοντέινερ της Glassart στον Σκαραμαγκά. [Savvas Karmaniolas/CITIZENSIDE]

Ο “πόλεμος” αρχίζει

Τελικά υποβλήθηκαν οκτώ προσφορές, από τις εταιρείες Glassart, Ευρωεμπορική ΑΒΕΕ, Νεοκάτ ΑΕ, Ιντρακάτ, Μεταλλικές Κατασκευές Γεωργατσώνας ΑΕ, Μεταλλικές Κατασκευές Ροδόπης ΑΕ, Shelter Ανώνυμος Βιομηχανική Εταιρεία Επενδύσεων και Κατασκευών και Ένωση Εταιρειών KMS Buildings ΑΕ Κτιριακά Μεταλλικά Στοιχεία Ανώνυμος Κατασκευαστική Εταιρεία-Βήμκα Ηλεκτρομεταλλουργικές Κατασκευές ΕΠΕ.

Στις 4 Οκτωβρίου 2016 ο υπουργός Χ. Σπίρτζης αποφάσισεΜε την απόφαση με αρ. πρωτ. ΑΕΦΚ/4294/Γ215/04.10.2016 να κάνει αποδεκτή την από 19.09.2016 ομόφωνη εισήγηση της επιτροπής αξιολόγησης του διαγωνισμού. Έτσι, έγινε η αποδοχή των δικαιολογητικών και των τεχνικών προσφορών από τις εταιρείες Glassart, Ευρωεμπορική ΑΒΕΕ, Ιντρακάτ, Μεταλλικές Κατασκευές Γεωργατσώνας ΑΕ, Μεταλλικές Κατασκευές Ροδόπης ΑΕ. Οι προσφορές των τριών άλλων εταιρειών απορρίφθηκαν για διάφορους λόγους.

Όπως συνηθίζεται στους διαγωνισμούς, κατά της παραπάνω απόφασης κατατέθηκαν προδικαστικές προσφυγές, οι οποίες προήλθαν από τις εταιρείες Νεοκάτ ΑΕ, Ένωση Εταιρειών KMS Buildings-Βήμκα και Ιντρακάτ. Οι προσφυγές αυτές αναρτήθηκαν δημόσια και διαβιβάστηκαν στην αρμόδια επιτροπή στις 17.10.2016. Σε αυτές οι προσφεύγοντες αναφέρουν ότι κακώς έγιναν δεκτές οι προσφορές των άλλων εταιρειών, αφού τα στοιχεία που υπέβαλαν και μάλιστα ηλεκτρονικά παρουσίαζαν σημαντικές ελλείψεις: μη υποβολή μετοχολογίου, μη δημοσίευση ισολογισμών, ποσό εγγυητικής μικρότερο από αυτό που ζητείτο, πλημμέλειες στις τεχνικές προσφορές. Υπήρξαν και εταιρείες που υποστήριξαν ότι το σύστημα των ηλεκτρονικών διαγωνισμών καταχώρησε λανθασμένα φάκελο με δικαιολογητικά.

Στις 31.10.2016 εκδίδεται η εισήγηση της αρμόδιας επιτροπής για τις προδικαστικές προσφυγές, η οποία αποκλείει όλες τις άλλες εταιρείες από τον διαγωνισμό και αποδέχεται μόνο τον φάκελο της Ιντρακάτ και την αποσφράγιση της οικονομικής της προσφοράς.

Παρόλα αυτά, στις 08.11.2016 η εταιρεία Ιντρακάτ καταθέτει προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Η δικάσιμος ορίζεται στις 13.12.2016 (για να αποφασιστεί αν θα γίνουν δεκτά τα ασφαλιστικά μέτρα που ζητά η εταιρεία). Η προσφυγή αυτή κοινοποιήθηκε στο υπουργείο και στις λοιπές εταιρείες του διαγωνισμού, με απόφαση του εφέτη, πριν τις 25.11.2016.

Και η εταιρεία KMS Buildings άσκησε προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, για την οποίαν ορίστηκε δικάσιμος στις 10.01.2017 (ξανά για τα ασφαλιστικά μέτρα). Η προσφυγή αυτή κοινοποιήθηκε στο υπουργείο και στις λοιπές εταιρείες του διαγωνισμού με απόφαση του εφέτη πριν τις 29.11.2016.

Ενώ εκκρεμούσαν οι παραπάνω δικαστικές προσφυγές, για τις οποίες είχε λάβει γνώση ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χ. Σπίρτζης, αφού του είχαν κοινοποιηθεί, στις αρχές Δεκεμβρίου 2016 (με την υπ’ αρ. πρωτ. ΔΑΕΦΚ/5311/Γ215/07.12.2016 απόφασήΔιαβάστε την απόφαση εδώ του) αποδέχεται την από 31.10.2016 (δηλαδή μετά από 40 περίπου ημέρες) εισήγηση της αρμόδιας επιτροπής που απέκλειε όλες τις άλλες εταιρείες από τον διαγωνισμό και αποδεχόταν μόνο την Ιντρακάτ.

Να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός πως ο διαγωνισμός είναι ηλεκτρονικός, δηλαδή τα έγγραφα υποβάλλονται ηλεκτρονικά, πολλοί ανταγωνιστές ακυρώθηκαν επειδή είχαν ελλείψεις στα χαρτιά τους. Άγνωστο είναι το πώς έγιναν δεκτές οι ηλεκτρονικές τους αιτήσεις τον Σεπτέμβριο, ενώ υπήρχαν όλες αυτές οι ελλείψεις και γιατί χρειάστηκε να περάσει 1,5 μήνας για να διαπιστωθούν.

Στην ουσία, με την απόφασή του ο υπουργός δέχεται τη λογική των υπηρεσιών του αλλά και της προσφυγής της Ιντρακάτ, που θεωρεί ότι οι άλλες εταιρείες λίγο ή πολύ έχουν τέτοιες πλημμέλειες στην προσφορά τους, που δεν ήταν σε θέση να συμμετάσχουν και πολύ περισσότερο να υλοποιήσουν τον διαγωνισμό. Και αν αυτό ισχύει, τότε τίθεται το ερώτημα πώς οι εταιρείες αυτές πήραν μέρος –όχι όλες, αλλά οι τρεις– στον πρώτο διαγωνισμό.

Καμία από τις εταιρείες που είναι μικρομεσαίες δεν είναι σε θέση να κάνει προσφυγή κατά της υπουργικής απόφασης στο διοικητικό εφετείο, καθώς το δικαστικό παράβολο θα στοιχίσει 50.000 ευρώ και τα δικηγορικά έξοδα τουλάχιστον 10.000. Δηλαδή για ορισμένους, η προσφυγή θα στοίχιζε όσο το περιθώριο κέρδους τους από τη δουλειά για την οποία διαγωνίζονται.

Όμως ο υπουργός κάνει ένα νομικό λάθος: Αγνοεί ότι λαμβάνει την απόφασή του προτού να εκδικαστούν οι προσφυγές των εταιρειών στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών. «Αν το δημόσιο πραγματικά βιάζεται, θα μπορούσε και σε αυτήν την περίπτωση να κάνει “κλειστό” διαγωνισμό, όπως έγινε στην πρώτη φάση του προσφυγικού, και να αποφύγει όλες αυτές τις παρενέργειες», είπε στο inside story νομικός που συμμετέχει στη διαδικασία του Διοικητικού Εφετείου.

Επιπλέον, είναι ανεξήγητο γιατί ο υπουργός περίμενε 40 ημέρες μετά τη συνεδρίαση της επιτροπής του (που έγινε, θυμίζουμε, στις 31.10.2016) για να εγκρίνει την εισήγησή της. Ένα μόνο παράδειγμα: Μια από τις εταιρείες απορρίπτεται με βάση την εισήγηση επειδή δεν προσφέρει ολόκληρο το ποσό για τη συμμετοχή στον διαγωνισμό. Προσοχή, δεν είναι η εγγυητική καλής εκτέλεσης, αλλά η εγγύηση της συμμετοχής. Πότε είχε δίκιο το υπουργείο; Στις 19 Σεπτεμβρίου, όταν δέχθηκε την εγγυητική, ή στις 31 Οκτωβρίου, όταν την έκοψε; Διότι και τις δύο φορές να έχει δίκιο δεν γίνεται.

Σε κάθε περίπτωση, ο αποκλεισμός όλων των κατασκευαστών πλην ενός σίγουρα δεν θα ωφελήσει τον ανταγωνισμό. Υπάρχει μάλιστα μια λεπτομέρεια, η οποία δείχνει τα πιθανά οφέλη του ανταγωνισμού και το πού θα μπορούσε να οδηγήσει η έλλειψή του: οι τιμές του δεύτερου διαγωνισμού μπορεί να μην έχουν γίνει ακόμα γνωστές, όμως εκ παραδρομής έγινε ορατή η οικονομική προσφορά της εταιρείας Shelter. Όπως φάνηκε, η τιμή της ήταν χαμηλότερη από αυτές που είχαν δώσει οι άλλες εταιρείες κατά τον πρώτο διαγωνισμό (συγκεκριμένα ήταν 9.030 ευρώ ανά οικίσκο, δηλαδή περίπου 600 ευρώ χαμηλότερη, παρότι στο ποσό αυτό ο κατασκευαστής έχει ενσωματώσει τη δαπάνη 500 ευρώ ανά οικίσκο που αφορά μεταφορικά κόστη και βαρύνει τους προμηθευτές στον νέο διαγωνισμό, καθώς υποχρεούνται να παραδώσουν τους οικίσκους στις αποθήκες του υπουργείου Υποδομών στον Ασπρόπυργο). Δηλαδή, στον δεύτερο διαγωνισμό, όπου ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις εταιρείες είναι σαφώς μεγαλύτερος από ό,τι στον πρώτο, καθώς υπάρχουν επτά εταιρείες αντί για τρεις, οι οικίσκοι μίας μόνο εταιρείας –που ακυρώνεται, επειδή εμφανίσθηκε κατά τύχη η τιμή που έδωσε– είναι κατά περίπου 1.000 ευρώ φθηνότεροι από ό,τι στον πρώτο διαγωνισμό.

Τι θα συμβεί στις τιμές αν μείνει μία μόνο εταιρεία;

Οι πρώτες προσφυγές θα δικασθούν στις 3/2 και οι επόμενες μετά από έναν μήνα.

Η προσφυγή που εκδικάστηκε τον Γενάρη του 2017 απορρίφθηκε για τυπικούς λόγους, αλλά το δικαστήριο στο σκεπτικό του αναφέρει ότι οι προσφυγόντες θα έπρεπε να στραφούν κατά της τελικής διοικητικής πράξης, δηλαδή της απόφασης του κ. Σπίρτζη της 7ης Δεκεμβρίου και όχι των προγενέστερων αποφάσεών του. Το ίδιο ακριβώς “ελάττωμα” ωστόσο έχει και η προσφυγή της Ιντρακάτ. Που κατ’ επέκταση θα απορριφθεί για τον ίδιο λόγο.

Έτσι θα κλείσει μισός χρόνος χωρίς οικίσκους, ένας χειμώνας δηλαδή όπου 550 οικογένειες θα μπορούσαν να έχουν θέρμανση και ζεστό νερό. Αν είχαν καταφύγει σε άλλο κράτος, εκτός του ελληνικού…

linkis.com/insidestory.gr