Αίσθηση προκάλεσε στις αρχές της τρέχουσας εβδομάδας η κίνηση Ρώσων εθνικιστών αντικαθεστωτικών, που είχαν συνταχθεί με τους Ουκρανούς στον πόλεμο που άνοιξε η Μόσχα, να εξαπολύσουν επίθεση στην ρωσική περιφέρεια του Μπέλγκοροντ.
Ρώσοι με τα χρώματα της ουκρανικής σημαίας εθεάθησαν σε βίντεο να καμαρώνουν για τα “κατορθώματά” τους στο Μπέλγκοροντ, φέρνοντας ουσιαστικά με αυτό τον τρόπο τον πόλεμο στο “σπίτι” τους.
Αρκετοί από αυτούς είναι μέλοι του Ρωσικού Σώματος Εθελοντών, μιας στρατιωτικής μονάδας που απαρτίζεται από ακροδεξιούς εθνικιστές που αναγκάστηκαν να φύγουν από τη Ρωσία. Η ομάδα δέχεται μόνο Ρώσους υπηκόους ως μέλη.
Μερικοί από τους μαχητές του Σώματος προσφέρθηκαν εθελοντικά να ενταχθούν στις ουκρανικές δυνάμεις το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Μόσχα και την υποκίνηση αυτονομιστικών εξεγέρσεων στη νοτιοανατολική περιοχή του Ντονμπάς, και κάποιοι εντάχθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022.
Το σώμα αποτελείται από «δεκάδες μαχητές», είπε ο Fortuna, όπως αποκαλεί τον εαυτό του ένας από τους ιδρυτές της ομάδας, σε συνέντευξη Τύπου τον Οκτώβριο.
Πριν από δύο μήνες, έγιναν μέρος της Διεθνούς Λεγεώνας της Ουκρανίας, μιας ομάδας εθελοντών από όλο τον κόσμο που λογοδοτεί στο υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας.
Η Μόσχα, η οποία είναι απρόθυμη να παραδεχτεί δημόσια ότι Ρώσοι υπήκοοι πολεμούν για την Ουκρανία, κατηγόρησε το Κίεβο για την εισβολή, ισχυρισμός που γρήγορα διαψεύστηκε.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, ερωτηθείς εάν οι επιτιθέμενοι ήταν Ρώσοι, είπε ότι είναι «Ουκρανοί μαχητές από την Ουκρανία. Υπάρχουν πολλοί Ρώσοι που ζουν στην Ουκρανία. Αλλά εξακολουθούν να είναι Ουκρανοί μαχητές».
Το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας – μαζί με άλλους αξιωματούχους στο Κίεβο – αρχικά αποστασιοποιήθηκε από το Σώμα.
Η πρώτη επιβεβαιωμένη επιδρομή τους στη Ρωσία πραγματοποιήθηκε στις 2 Μαρτίου, όταν εισήλθαν σε δύο χωριά στη συνοριακή περιοχή του Μπριάνσκ. Στη συνέχεια, το Σώμα δημοσίευσε ένα βίντεο με τους μαχητές του να στέκονται έξω από ένα νοσοκομείο του χωριού και να προτρέπουν τους Ρώσους «να ξεσηκωθούν και να πολεμήσουν». Ο κυβερνήτης του Μπριάνσκ, Αλεξάντερ Μπογκομάζ, είπε ότι σκότωσαν έναν άμαχο και τραυμάτισαν ένα 10χρονο. Ο Πούτιν χαρακτήρισε την επιδρομή «τρομοκρατική ενέργεια».
Ο Μιχαΐλο Ποντόλιακ, βοηθός του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χαρακτήρισε αυτούς τους ισχυρισμούς «κλασική σκόπιμη πρόκληση». Όμως το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας αρνήθηκε ότι είχε ρόλο στην οργάνωση της επιδρομής.
«Αυτοί είναι άνθρωποι που πολεμούν με όπλα ενάντια στο καθεστώς και τους υποστηρικτές του Πούτιν. Ίσως, οι Ρώσοι έχουν αρχίσει να ξυπνούν», δήλωσε ο εκπρόσωπος των στρατιωτικών πληροφοριών Andriy Yusov.
Ένα μεγαλύτερο χτύπημα
Την περασμένη Δευτέρα, το Σώμα ξεκίνησε τη δεύτερη, πολύ πιο τολμηρή εισβολή του στη Ρωσία.
Μαζί με τη Λεγεώνα για την Ελευθερία της Ρωσίας, μια στρατιωτική μονάδα που περιλαμβάνει πρώην Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου που άλλαξαν στρατόπεδο, εισέβαλαν σε ένα συνοριακό σημείο ελέγχου και ξεχύθηκαν στην περιοχή Grayvoron στο Μπέλγκοροντ.
Η περιοχή περιβάλλεται από ουκρανικό έδαφος από τρεις πλευρές, αλλά η διοίκησή της απέτυχε να την προστατεύσει με χαρακώματα, πυροβολικό και αντιαρματικές εγκαταστάσεις. Οι εισβολείς είχαν δύο άρματα μάχης και 10 τεθωρακισμένα οχήματα και υποστηρίχθηκαν από ελαφρά drones.
Σκότωσαν έναν συνοριοφύλακα, είπε ένας από τους μαχητές στην εφημερίδα Novaya Gazeta υπό τον όρο της ανωνυμίας, σύμφωνα με πληροφορίες κατέλαβαν ένα ακόμη και έφτασαν σε τρία χωριά, όπου άρχισαν να χτίζουν οχυρώσεις και συγκρούστηκαν με τις ρωσικές δυνάμεις.
Η εισβολή ανέδειξε τα τρωτά σημεία των συνοριακών περιοχών της Ρωσίας, λένε στρατιωτικοί αναλυτές.
«Έδειξε ότι η Ρωσία δεν έχει αποθέματα στις παραμεθόριες περιοχές και αδύναμα αποθέματα στο επιχειρησιακό βάθος, πράγμα που σημαίνει ότι οι κάτοικοι όλων των περιοχών που συνορεύουν με την Ουκρανία βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο και πρέπει να εκκενωθούν», δήλωσε στο Al Jazeera ο Νικολάι Μιτρόκιν από το Πανεπιστήμιο της Βρέμης.
Το Σώμα ισχυρίστηκε ότι είχε καταλάβει ένα «κομμάτι» της Ρωσίας. Μέχρι τη Δευτέρα το βράδυ, είχαν επιτεθεί στα τοπικά κεντρικά γραφεία του υπουργείου Εσωτερικών και στην FSB, την κύρια υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας.
Την Τρίτη, η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι σκότωσε «70 Ουκρανούς τρομοκράτες», περίπου τον αριθμό όλων των μαχητών του Σώματος. Η ομάδα απάντησε με ένα βίντεο που δείχνει πολλούς μαχητές με θολά πρόσωπα και τρία τεθωρακισμένα οχήματα. Αυτή τη φορά, το Κίεβο δεν αρνήθηκε τους δεσμούς με την ομάδα.
Στόχος τους είναι «να σπρώξουν τον εχθρό για να δημιουργήσουν μια λωρίδα ασφαλούς γης για την προστασία του ουκρανικού άμαχου πληθυσμού», δήλωσε τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος των μυστικών υπηρεσιών Andriy Yusov.
Ένας πιο άμεσος και σημαντικός στόχος είναι να αναγκαστεί το Κρεμλίνο να αναπτύξει δυνάμεις στις παραμεθόριες περιοχές του Μπέλγκοροντ, του Μπριάνσκ και του Κουρσκ.
Η ανάπτυξη σίγουρα θα μειώσει τη στρατιωτική ισχύ της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν από την πολυαναμενόμενη αντεπίθεση, λένε οι παρατηρητές.
“Αυτός είναι ένας κίνδυνος για τη Ρωσία να μην καταφέρει στην πρώτη γραμμή“, δήλωσε ο αναλυτής Igar Tyshkevich από το Κίεβο στο Al Jazeera.
Κρυψώνα στην Ουκρανία
Ακροδεξιές, υπερεθνικιστικές και ρατσιστικές ομάδες ξεπήδησαν σαν μανιτάρια στη Ρωσία στις αρχές της δεκαετίας του 2000, δημιουργώντας ένα αποκεντρωμένο κίνημα στο οποίο συμμετείχαν δεκάδες χιλιάδες.
Παρέλασαν στα αστικά κέντρα, σκότωσαν και τραυμάτισαν εκατοντάδες μετανάστες εργάτες από την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο, και έκαναν ακόμη και σχέδια να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Πούτιν και να δημιουργήσουν ένα νεοναζιστικό «Τέταρτο Ράιχ».
Ουκρανικές ακροδεξιές ομάδες αναπτύχθηκαν παράλληλα, αλλά η ιδεολογία τους ήταν διαφορετική, είπε ο Tyshkevich – αντιιμπεριαλιστική σε πτώση φάση, λιγότερο ρατσιστική και ξενοφοβική. Ωστόσο, όσον αφορά την οργάνωση, η ρωσική επιρροή ήταν διαμορφωτική.
Πριν από το 2014, τα κινήματα και στα δύο έθνη ήταν «άμορφες» νεανικές υποκουλτούρες που σχημάτιζαν ένα «σύστημα συνδεδεμένων δοχείων», είπε στο Al Jazeera ο Βιάτσεσλαβ Λιχάτσεφ, ειδικός στον υπερεθνικισμό με έδρα το Κίεβο.
Όταν το Κρεμλίνο πήρε σκληρότερα μέτρα κατά της ακροδεξιάς, πολλοί μετακόμισαν στην Ουκρανία «για να κρυφτούν στο οικείο γλωσσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και να συνεχίσουν να κατηχούν και να μεταδίδουν την εμπειρία τους στους Ουκρανούς αδελφούς τους», είπε.
Μετά το 2014, το θέμα πήρε διαστάσεις. Οι περισσότεροι εγκατέλειψαν την πολιτική, αλλά κάποιοι συνέχισαν να τοποθετούνται ως «οι πιο σωστοί Ρώσοι» που ήταν ενάντια στον Πούτιν και τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό, είπε.
Ο “White Rex”
Οι ιδρυτές του Σώματος ήταν ανάμεσά τους – και εξακολουθεί να θέλει να ανατρέψει τον Πούτιν.
«Η κατάρρευση της Ρωσίας θα μας επιτρέψει να επιστρέψουμε στην πατρίδα», είπε ο Denis Kapustin, γνωστός και ο White Rex, ιδρυτής του Σώματος, στη συνέντευξη Τύπου τον Οκτώβριο. «Θα διευκολύνουμε την πλήρη και απόλυτη κατάρρευση της πολιτικής τάξης στη Ρωσία».
Ο εύσωμος 39χρονος αυτοαποκαλείται έμπειρος σκίνχεντ, λάτρης του ποδοσφαίρου και διοργανωτής αγώνων μικτών πολεμικών τεχνών.
Ζούσε στη Γερμανία, όπου η αστυνομία τον περιέγραψε ως «έναν από τους πιο σημαντικούς ακτιβιστές» του ακροδεξιού κινήματος.
Αφότου επέστρεψε στη Ρωσία, μετακόμισε στην Ουκρανία το 2017, όπου ανέπτυξε δεσμούς με το τάγμα Αζόφ, γνωστό για την υπεράσπιση της Μαριούπολης της νότιας Ουκρανίας την περασμένη άνοιξη.
Μερικά από τα μέλη του Αζόφ – συμπεριλαμβανομένων των φυγάδων Ρώσων – υποστήριζαν ακροδεξιές απόψεις. Το Κογκρέσο των ΗΠΑ απαγόρευσε με ρύθμιση το 2018 να χρησιμοποιεί στρατιωτική βοήθεια που παρείχε η Ουάσιγκτον.
Τι ακολουθεί
Οι ουκρανικές ακροδεξιές ομάδες και τα νεοσύλλεκτα μέλη τους από τη Ρωσία ήταν ιδιαίτερα ορατά πριν από τον πόλεμο.
Διοργάνωσαν συγκεντρώσεις, επιτέθηκαν σε καταυλισμούς Ρομά, ξυλοκόπησαν φιλορώσους πολιτικούς και ακτιβιστές LGBTQ, συγκρούστηκαν με την αστυνομία – και σχεδόν πάντα έφευγαν ατιμώρητοι.
Αλλά από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, η επιρροή τους μειώθηκε.
«Η [ουκρανική] κοινωνία έγειρε προς τα δεξιά, αλλά από την άλλη πλευρά, η ακραία στράφηκε προς το κοινό με όρους μειωμένου ριζοσπαστισμού», είπε ο αναλυτής Tyshkevich.