Είμαστε απόφοιτοι των στεγνών προγραμμάτων απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ. Η απεξάρτηση για εμάς αποτελεί ζωντανό βίωμα και πυξίδα ζωής. Η θεραπεία από την οποιαδήποτε εξάρτηση απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση με βασικούς πυλώνες τις θεραπευτικές κοινότητες, τα επιμορφωτικά και πολιτιστικά προγράμματα, τον αθλητισμό, την τέχνη, την ψυχοθεραπεία, τους συλλόγους οικογένειας, τις ομάδες συντρόφων και γονέων. Η χρήση είναι απλά το σύμπτωμα ενός πολυπαραγοντικού προβλήματος που συνίσταται σε ό,τι μας οδήγησε εκεί. Αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίσαμε στα στεγνά προγράμματα του ΚΕΘΕΑ, όπου μπήκαμε φαντάσματα, οικονομικά και ψυχικά διαλυμένοι, για να βγούμε άνθρωποι με αξιοπρέπεια, χωρίς οικονομικά και ψυχικά χρέη.
Η παραπάνω εμπειρία μας κάνει να εκφράσουμε την κάθετη αντίθεσή μας με το νομοσχέδιο για την «μεταρρύθμιση στην ψυχική υγεία». Πέραν συγκεκριμένων σημείων που θα παραθέσουμε στη συνέχεια και μας προκαλούν αβεβαιότητα και έντονη ανησυχία, δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε την καθόλα τεχνοκρατική και καθόλου ανθρωποκεντρική προσέγγιση του νομοθέτη σ’ ένα τόσο ευαίσθητο, αλλά και πολύπλοκο πεδίο, όπως η αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.
Πιο ειδικά, η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς σε θεραπευτικές κοινότητες, αλλά και σε όσα αυτές αντιπροσωπεύουν σε επίπεδο αξιών, ειλικρινών σχέσεων, στόχων και δέσμευσης που οδηγούν σε πλήρη και ουσιαστική απεξάρτηση, μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν τελικά το νέο νομοσχέδιο ευαγγελίζεται θεραπεία ή υπόσχεται απλά αποχή, και ακόμα χειρότερα, υποκατάσταση ουσίας χρήσης. Με άλλα λόγια, αν παρέχει τις δυνατότητες στον εξαρτημένο να αλλάξει πραγματικά ή τον προτρέπει να συνεχίσει να αποφεύγει εαυτόν και αλλήλους, όνειρα και επιθυμίες, λόγο και αξίες, καθώς υπάρχουν πλέον ουσίες να τον αποκοιμίζουν φαρμακευτικά. Γνωρίζοντας την απεξάρτηση πρώτα και κύρια ως επαφή με τον εαυτό και με τους άλλους και ως εκμάθηση της διαχείρισης των δυσλειτουργικών πλευρών του και των σχέσεων, μας ανησυχεί πολύ η προώθηση του απεθισμού ως μοντέλο θεραπείας σε αντίθεση με τη στεγνή απεξάρτηση που μας έφερε άλλους για δύο, άλλους για πέντε και άλλους για τριάντα χρόνια μετά την αποφοίτησή μας να στεκόμαστε με ήθος και αξιοπρέπεια.
Είναι τουλάχιστον ύποπτο που ένα νομοσχέδιο για την μεταρρύθμιση της ψυχικής υγείας δεν αναζήτησε την γνώση και την εμπειρία των άμεσα εμπλεκόμενων, του θεραπευτικού προσωπικού, των εργαζομένων στην ψυχική υγεία και απεξάρτηση, των συλλόγων οικογένειας. Πόσω μάλλον των ίδιων των απεξαρτημένων. Στο νέο νομοσχέδιο οι εξαρτημένοι δεν θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το πρόγραμμα που καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες τους, αλλά ένα κέντρο διαλογής θα αποφασίζει τι είναι καλύτερο για αυτούς επαναφέροντας στον 21ο αιώνα πρακτικές και αντιλήψεις ασυλοποίησης που είχαν ξεχαστεί από τα μέσα του 20ου. Στο ίδιο πλαίσιο, δεν βρίσκει κανείς πουθενά στο νέο νομοσχέδιο κάποια αναφορά για τις πολιτιστικές ομάδες, τον αθλητισμό, την τέχνη, τις δραστηριότητες κοινωνικής επανένταξης, την ψυχοθεραπεία, τις ομάδες στήριξης οικογένειας και συντρόφων. Στοιχεία που αποτελούν σπονδύλους στην ραχοκοκαλιά για μια ριζική και άνευ όρων θεραπεία από τις εξαρτήσεις.
Επειτα από μια σταθερή πορεία, τα τελευταία έτη, υποβάθμισης της δημόσιας, δωρεάν και στεγνής απεξάρτησης, την κατάργηση του αυτοδιοίκητου του ΚΕΘΕΑ, την αυξανόμενη ανασφάλεια τόσο ανάμεσα στο προσωπικό όσο και στους θεραπευόμενους
λόγω της εμφανούς απαξίωσης των δομών με υποστελέχωση, γίναμε μάρτυρες του αγώνα των εργαζομένων, των θεραπευτών μας, να χτυπούν τις κλειστές πόρτες της διορισμένης διοίκησης του οργανισμού που εργάζονται. Κι όμως, σε πείσμα των παραπάνω, είδαμε το πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ να λειτουργεί με όλες του τις δημοκρατικές, πολιτισμικές και θεραπευτικές του εκφάνσεις και να μας δίνει τα εργαλεία να πάρουμε πίσω τη ζωή μας. Είμαστε σε θέση να κρίνουμε ακόμα και προθέσεις και να πιστεύουμε ότι η μεταρρύθμιση έρχεται να ρυθμίσει πράγματα που ελάχιστα έχουν να κάνουν με την θεραπεία. Πολύ απλά γιατί όσα έχουν να κάνουν με τη θεραπεία, φαίνεται να λείπουν από την μεταρρύθμιση. Με την πρόφαση της απουσίας συντονισμού και ενός ενιαίου πλαισίου στο εγχώριο τοπίο της απεξάρτησης, το νέο νομοσχέδιο έρχεται απλά να καταργήσει με τρόπο σαρωτικό προγράμματα και φιλοσοφίες με ιστορία δεκαετιών, με χιλιάδες καθαρούς ανθρώπους στο ενεργητικό τους, με βαθιές ρίζες στον κοινωνικό ιστό και τις τοπικές κοινότητες, δίχως να ζητήσει την εμπειρία και συμβουλή τους, φέρνοντας στη θέση τους μια ακαθόριστη και απρόσωπη υπερδομή.
Αλήθεια, ποια είναι τελικά η κατεύθυνση που χαράζει το νομοσχέδιο; Ποιο το ουσιαστικό διακύβευμα, που έχει σηκώσει τόσες αντιδράσεις από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς από τις πρώτες διαρροές, τέλη του 2023, έως σήμερα; Λένε ότι ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Διαβάζουμε λοιπόν, σε μια γωνιά ενός μεγάλου κειμένου 43 σελίδων, στο Άρθρο 31, παράγραφο 1, εδάφιο θ, ότι σκοπός του ΕΟΠΑΕ είναι «η ενθάρρυνση και ο συντονισμός κάθε ιδιωτικής πρωτοβουλίας…» κοκ. Ο διάβολος μπορεί να κρύβεται στις λεπτομέρειες, αλλά –μοιραία- θα κριθεί από αυτές. Και όταν σε 10 χρόνια από τώρα, αν το νομοσχέδιο κατατεθεί και περάσει, γίνουμε μάρτυρες περισσότερων οικογενειών οικονομικά κατεστραμμένων, με περισσότερους χρήστες στις πιάτσες αντιμέτωπους με το δίλημμα «είτε στα υποκατάστατα, είτε σε ιδιωτικές κλινικές» και τον κοινωνικό, δημόσιο χαρακτήρα της απεξάρτησης βαθιά ξεχασμένο, κανείς δεν θα μπορεί να κοιτάξει τον εαυτό του στον καθρέφτη και να πει «δεν ήξερα».
Έτσι, οι αναφορές σε «λειτουργικούς χρήστες» ή «μείωση της βλάβης» δεν σχετίζονται στο ελάχιστο με τους τρόπους θεραπείας που μας οδήγησαν στην καθαρότητα, αλλά με δικαιολογίες που κάποτε χρησιμοποιούσαμε όταν ήμασταν μέσα στη χρήση. Είμαστε εδώ για να υποστηρίξουμε την δημόσια, δωρεάν και στεγνή απεξάρτηση από νόμιμες και παράνομες εξαρτήσεις στο πρότυπο του ΚΕΘΕΑ, για όσους επιθυμούν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους χωρίς υποκατάστατα και δεκανίκια.
Σύλλογος Αποφοίτων ΚΕΘΕΑ