Πριν περίπου έναν μήνα ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, σε συνέντευξή του έκανε λόγο για έξοδο της Ελλάδας στις αγορές το 2014, ενώ πριν από μία εβδομάδα ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας δήλωσε η έξοδος στις αγορές θα είναι δοκιμαστική και για μικρά ποσά. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας ανέφερε το Σάββατο ότι η έξοδος στις αγορές είναι «κοροϊδία» και ότι «θα πρόκειται για μια στημένη θεατρική έξοδο, με προσυμφωνημένη αγοραπωλησία με συγκεκριμένο Οίκο». Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργούνται ερωτήματα για το κατά πόσο είναι δυνατή η έξοδος στις αγορές –δοκιμαστική ή μη- καθώς και για τις ενδεχόμενες συνέπειές της. Για το θέμα μιλάει στο tvxs.gr o χρηματιστηριακός αναλυτής Πάνος Παναγιώτου.
Μπορεί να καταστεί δυνατή στο προσεχές διάστημα η σχεδιαζόμενη από την κυβέρνηση έξοδος της Ελλάδας στις αγορές;
Κατά τη γνώμη μου δεν ετοιμάζεται ούτε και είναι δυνατή «έξοδος» της Ελλάδας στις αγορές αλλά μόνο «επίσκεψη» της κάτω από πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ώστε να ελεγχθεί αν μπορεί να καταρτιστεί ένα πρόγραμμα περαιτέρω «επισκέψεων», στις αγορές.
Το γεγονός ότι η Ιρλανδία «επέστρεψε» πρόσφατα στις αγορές μπορεί να προαναγγέλλει μια «επίσκεψη» στις αγορές και από άλλες χώρες που είχα αποκλειστεί από αυτές;
Σε διεθνές επίπεδο παρατηρείται πολύ μεγάλη ρευστότητα και διάθεση για ανάληψη ρίσκου και επίτευξη υψηλών αποδόσεων κυρίως εξαιτίας της νομισματικής πολιτικής και των παρεμβάσεων της FED (αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα), της Τράπεζας της Αγγλίας, της Tράπεζας της Ιαπωνίας και της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό, μεταξύ άλλων, με την εξομάλυνση της κατάστασης στην ΕΕ και την παράλληλη επιδείνωση στις αναδυόμενες οικονομίες, έχει στρέψει κεφάλαια προς αναζήτηση αποδόσεων στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και στην Ιρλανδία, επιτρέποντας, ήδη, τέτοιες «επισκέψεις» από την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και ανοίγοντας, ενδεχομένως το δρόμο για παρόμοιες και για την Ελλάδα.
Για να γίνει αντιληπτό το ύψος της διαθέσιμης ρευστότητας αυτή τη στιγμή αλλά και της διάθεσης για ανάληψη ρίσκου στις διεθνείς αγορές, αρκεί να σκεφτεί κανείς πως μόνο στη χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ η μόχλευση, δηλαδή η δανειακή ρευστότητα που επενδύεται, κατακτά νέο ιστορικό υψηλό για επτά διαδοχικούς μήνες και αποτιμάται σε μισό τρις. Δολάρια. Παράλληλα, η παγκόσμια χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση έχει κατακτήσει νέο ιστορικό υψηλό ήδη από το Νοέμβριο του 2013 ξεπερνώντας τα 64 τρις δολάρια.
Με τα επιτόκια, διεθνώς, κοντά σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και με την παγκόσμια, αναπτυγμένη, οικονομία να εξακολουθεί να φλερτάρει με τον αποπληθωρισμό, οι αποδόσεις που παρέχουν τα ομόλογα των ευρωπαϊκών χωρών υπό αμφισβήτηση εμφανίζονται ιδιαίτερα ελκυστικές.
Ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, τι θα σήμαινε η έξοδος της στης αγορές, έστω και περιορισμένα;
Σε ό, τι αφορά τη Ελλάδα, πέραν των παραπάνω παραγόντων, η Τρόικα έχει δείξει ότι δεν θα επιτρέψει μία πτώχευση της χώρας και οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν αποδείξει πως δεν διστάζουν να προχωρήσουν στη λήψη νέων σκληρών μέτρων κάθε φορά που χρειάζονται να αντλήσουν κεφάλαια από το εσωτερικό της χώρας προκειμένου να καλύψουν τα κενά των πολιτικών τους αστοχιών. Αυτό συνεπάγεται ότι αν υπάρξει από κοινού απόφαση για «επισκέψεις» της Ελλάδας στις αγορές, τότε θα έχει προϋπάρξει και η ανάλογη συμφωνία.
Δηλαδή, αν καθώς πλησιάζει η ώρα αποπληρωμής των συγκεκριμένων ομολόγων δεν υπάρχουν τα απαραίτητα κεφάλαια, τότε αυτά θα αντληθούν είτε από την Τρόικα είτε από νέα μέτρα είτε από συνδυασμό των δύο. Σε καμία περίπτωση δεν θα τεθεί θέμα μη ικανοποίησης των δανειστών, στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας.
Έτσι, το να αγοράσει κανείς ελληνικά ομόλογα από εδώ και στο εξής θα αποτελεί, πρωτίστως, ένα στοίχημα για την αποτροπή της πτώχευσης της Ελλάδας με οποιοδήποτε μέσο και άρα την εξασφάλιση της αποπληρωμής τους με κάθε τίμημα.
Ένα ενδιαφέρον θέμα, βέβαια, το οποίο δεν έχει θιγεί, είναι το δίκαιο στο οποίο θα υπάγονται τα όποια νέα ομόλογα που θα πουλήσει στις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων η Ελλάδα. Θα πρόκειται για ομόλογα αντίστοιχων νομικών χαρακτηριστικών με αυτά προ της κρίσης ή με αυτά του PSI; Τα νομικά χαρακτηριστικά των όποιων νέων ομολόγων είναι εξαιρετικής σημασίας και θα συνδέονται άμεσα με το επιτόκιο τους. Όσο περισσότερο εξασφαλίζουν το δανειστή, τόσο χαμηλότερο θα είναι το επιτόκιο αλλά και τόσο μεγαλύτερο το ρίσκο για την Ελλάδα.
Ποιο καθεστώς ίσχυε μέχρι τώρα;
Αυτή τη στιγμή, το σύνολο των ελληνικών ομολόγων σε ιδιωτικά χέρια περιλαμβάνουν πρωτοφανείς νομικές ρήτρες προστασίας των δανειστών, έτσι ώστε η αποτυχία αποπληρωμής τους να προκαλεί πιστωτικό γεγονός όχι μόνο για τη συγκεκριμένη σειρά ομολόγων που δεν πληρώθηκε αλλά και για όλα τα ομόλογα του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Δηλαδή, αν η Ελλάδα αποτύχει να πληρώσει έστω και ένα ομόλογο σε χέρια ιδιωτών θα πτωχεύσει τόσο σε όλα τα υπόλοιπα ομόλογα σε ιδιωτικά χέρια όσο και σε αυτά που κρατά το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Μία πραγματικά επιτυχημένη «επίσκεψη» της Ελλάδας στις αγορές θα πρέπει να γίνει με ομόλογα ελληνικού δικαίου, χωρίς επιπλέον ρήτρες.
Σε κάθε περίπτωση, όταν πραγματοποιηθεί η πρώτη μετά το Μνημόνιο «επίσκεψη» της Ελλάδας στις αγορές ιδιωτικών κεφαλαίων, θα πρέπει να γίνει και η αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της και να κριθεί το κατά πόσο ήταν χρήσιμη και ωφέλιμη για τη χώρα ή όχι.
Ελπίζω, πάντως, τα όποια σχέδια για προσέγγιση των αγορών να γίνουν με σύνεση και ανιδιοτελείς προτεραιότητες από την πλευρά της κυβέρνησης.
Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες αν δεν γίνει με σύνεση η προσέγγιση των αγορών;
Μην ξεχνάμε ότι στην παρούσα φάση το επιτόκιο εξυπηρέτησης του δημόσιου ελληνικού χρέους κυμαίνεται, περίπου, στο 3% και παρόλα αυτά εμφανίζονται δημοσιονομικά κενά τα οποία καλύπτονται με νέα μέτρα. Αυτό σημαίνει πως ένας δανεισμός από τις αγορές με κόστος, ακόμη και στο 5%, θα πρέπει να συνοδευτεί με αντισταθμιστικά οφέλη του επιπρόσθετου κόστους χρηματοδότησης του κράτους, ειδάλλως θα προκαλέσει νέο κενό στο μέλλον και θα επιφέρει, προφανώς, νέα μέτρα.
Άρα θεωρείτε ότι θα ήταν λάθος μια έξοδος στις αγορές αυτή την περίοδο;
Η «έξοδος» ή η «επίσκεψη» ή όπως αλλιώς ονομαστεί ένας μικρός δανεισμός από τις αγορές κεφαλαίων δεν είναι και ούτε πρέπει να αποτελεί τον βασικό στόχο της χώρας. Αυτό που έχει σημασία είναι η προσαρμογή του ελληνικού προγράμματος στην πραγματικότητα και η συνειδητοποίηση πως οι στόχοι που έχουν τεθεί είναι, κατά πάσα πιθανότητα, μη επιτεύξιμοι και πως το χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Αν υπάρξει αλλαγή πολιτικής και αν γίνει προτεραιότητα η αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας, η βιωσιμότητα του χρέους και η επίτευξη ουσιαστικής ανάπτυξης, τότε το άνοιγμα των αγορών θα είναι αναπόφευκτο, μόνιμο και θα βασίζεται σε όλους τους σωστούς λόγους