Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε την Τρίτη το πολυαναμενόμενο ειρηνευτικό του σχέδιο για τη Μέση Ανατολή, το οποίο προβλέπει την ίδρυση υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις κράτους για τους Παλαιστινίους, την προσάρτηση από το Ισραήλ των εβραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη, ενώ ενταφιάζει το δικαίωμα επιστροφής των Παλαιστινίων προσφύγων στη γη τους.
This is what a future State of Palestine can look like, with a capital in parts of East Jerusalem. pic.twitter.com/39vw3pPrAL
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 28, 2020
Ακολουθούν τα κύρια σημεία του σχεδίου:
«Ρεαλιστική λύση δύο κρατών»
Οι Παλαιστίνιοι θα έχουν το δικαίωμα σε ένα κράτος, αλλά υπό προϋποθέσεις. Θα πρέπει να αναγνωρίσουν το Ισραήλ ως «Εβραϊκό κράτος», «να απορρίψουν την τρομοκρατία σε όλες τις μορφές της» και να ενισχύσουν τα θεσμικά τους όργανα.
Εάν συμφωνήσουν να διαπραγματευτούν και τελικά να αποκτήσουν ένα τέτοιο κράτος, την ίδρυση του οποίου αποδέχθηκε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, αυτό το παλαιστινιακό κράτος θα είναι «αποστρατιωτικοποιημένο». Το Ισραήλ θα παραμείνει υπεύθυνο για την ασφάλεια και τον έλεγχο του εναέριου χώρου στα δυτικά της κοιλάδας του Ιορδάνη, ενώ η Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας, θα πρέπει να «αφοπλιστεί».
Οι προσαρτημένοι εποικισμοί
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να αναγνωρίσουν χωρίς καθυστέρηση την προσάρτηση από το Ισραήλ στο έδαφός του των οικισμών που ανέγειρε στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Περίπου το 30% της Δυτικής Όχθης θα καταλήξει έτσι επισήμως στο εβραϊκό κράτος.
Η Ουάσινγκτον είναι συγκεκριμένα έτοιμη να δράσει για την κυριαρχία του Ισραήλ στην κοιλάδα του Ιορδάνη, μια στρατηγική λωρίδα γης στα σύνορα της Ιορδανίας.
Ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος με αυτά τα εδάφη θα είναι, συνεπώς, πολύ μικρότερο από αυτό που επιθυμούν οι Παλαιστίνιοι, δηλαδή όλα τα εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967. Ωστόσο, ο Τραμπ επέμεινε, υποστηρίζοντας ότι οι Παλαιστίνιοι θα δουν την επικράτειά τους «διπλάσια» σε σύγκριση με σήμερα.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, θα δεσμευτεί να παγώσει την ανάπτυξη οποιουδήποτε νέου οικισμού για τέσσερα χρόνια – μια περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας οι Παλαιστίνιοι θα μπορούν να αντιστρέψουν την τρέχουσα απόρριψη του σχεδίου αυτού.
Ιερουσαλήμ. Μία ή δύο πρωτεύουσες;
Ο πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος είχε ήδη παραβιάσει την αμερικανική πολιτική ετών αναγνωρίζοντας την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του ισραηλινού κράτους, δήλωσε την Τρίτη ότι η Ιερουσαλήμ θα «παραμείνει η αδιαίρετη πρωτεύουσα του Ισραήλ».
Αλλά ο ίδιος φάνηκε να αντιφάσκει με αυτή του τη δέσμευση, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος θα μπορούσε να έχει την πρωτεύουσα του στην αλ Κουντς, την «Ανατολική Ιερουσαλήμ».
Αν αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό ως Ανατολική Ιερουσαλήμ, δηλαδή το τμήμα που κατέλαβε και προσάρτησε το Ισραήλ το 1967, που οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν ως πρωτεύουσα του κράτους τους, φαίνεται ότι η κυβέρνηση Τραμπ σκέπτεται να τους αφήσει μόνο προάστια στην ανατολική πλευρά της ιερής πόλης – δηλαδή, τοποθεσίες όπως το Άμπου Ντις, που τεχνικά βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ, αλλά στην ανατολική πλευρά του τείχους ασφαλείας που χωρίζει το Ισραήλ από τα Παλαιστινιακά Εδάφη.
Σχετικά με το θέμα των Αγίων Τόπων, ο Αμερικανός πρόεδρος ζήτησε τη διατήρηση του στάτους κβο quo στην Πλατεία των Τζαμιών, το Όρος του Ναού για τους Εβραίους, διατηρώντας τον έλεγχο αυτού του τόπου, όπου βρίσκεται ειδικότερα το τέμενος αλ Άκσα, από την Ιορδανία.
Ένα κράτος «εδαφικά συνεχές»
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προτείνουν ένα παλαιστινιακό κράτος «εδαφικά συνεχές» το οποίο μπορεί να αποδειχθεί δυσεπίλυτο παζλ για αυτή την περιοχή κατακερματισμένη από τους ισραηλινούς οικισμούς. που αποτελείται από δύο μπλοκ που χωρίζονται από το Ισραήλ, τη Λωρίδα της Γάζας στην Μεσόγειο και τη Δυτική Όχθη στην ανατολική πλευρά.
Το σχέδιο Τραμπ προτείνει επομένως «σύγχρονα και αποτελεσματικά δίκτυα μεταφορών για εύκολη μετακίνηση» τόσο για ανθρώπους όσο και για αγαθά. Όπως σιδηροδρομική γραμμή μεγάλης ταχύτητας μεταξύ Γάζας και Δυτικής Όχθης.
Η μοίρα των προσφύγων
Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλησε να ενταφιάσει το δικαίωμα των Παλαιστινίων προσφύγων να επιστρέψουν στο ισραηλινό έδαφος αν ανήκουν σε οικογένειες που εγκατέλειψαν αυτά τα εδάφη, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1967. Το ζήτημα αυτό ήταν πραγματικό αγκάθι σε όλες τις προηγούμενες προσπάθειες ειρηνικής διευθέτησης, εξαιτίας της άρνησης του Ισραήλ.
«Οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες θα έχουν την επιλογή να ζήσουν στο μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος, να ενταχθούν στις χώρες στις οποίες διαμένουν σήμερα ή να εγκατασταθούν σε μια τρίτη χώρα», ανέφερε ο Λευκός Οίκος.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν σταματήσει να συνεισφέρουν στην υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες αυτούς (UNRWA) με πρωτοβουλία του ίδιου του δισεκατομμυριούχου προέδρου, υπόσχονται να «συνεργαστούν με τη διεθνή κοινότητα» για να βοηθήσουν «γενναιόδωρα» αυτή τη διαδικασία επανεγκατάστασης.
Ποια αραβική υποστήριξη;
Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου τόνισαν την παρουσία, κατά την παρουσίαση του σχεδίου στο Λευκό Οίκο, των πρεσβευτών του Ομάν, του Μπαχρέιν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τους οποίους ευχαρίστησαν θερμά. Ο Αμερικανός πρόεδρος επαίνεσε «το απίστευτο έργο που έχουν κάνει για να βοηθήσουν» στην εφαρμογή αυτής της πρότασης ειρήνης.
Οι υποστηρικτές της προσέγγισης του Λευκού Οίκου ανέκαθεν βασίζονταν στις σχέσεις τους με τους μονάρχες του Κόλπου και άλλες αραβικές χώρες για να παροτρύνουν τους Παλαιστίνιους να αποδεχθούν το σχέδιο και να επωφεληθούν από την οικονομική δέσμη των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων διεθνών επενδύσεων για δέκα χρόνια.
Ωστόσο η Ιορδανία έχει ήδη εκφράσει τις επιφυλάξεις της ενώ και η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος δεν δείχνουν τόσο ενθουσιώδεις.