Του Σίμου Ανδρονίδη
Οι τελευταίες επιθέσεις κατά εβραϊκών νεκροταφείων στην Ελλάδα, επαναφέρουν στην συζήτηση το ζήτημα του αντισημιτισμού και των εν Ελλάδι εκφάνσεων του. Ουσιαστικά, επρόκειτο για ένα ρεπερτόριο επιθέσεων και συμβολικά ‘βίαιων’ δράσεων, που περιλαμβάνουν βεβηλώσεις μνημείων, επι-κάλυψη μνημείων με θρησκευτικά σύμβολα, αναγραφές ναζιστικών-αντισημιτικών συνθημάτων. Ένα πανόραμα αυτού του ρεπερτορίου προσφέρει με άρθρο της στην εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ η δημοσιογράφος Τζίνα Μοσχολιού.
Σταχυολογούμε ενδεικτικά από το άρθρο της: «Ακόμη και μέσα στο 2020, μια χρονιά που υπήρχε σημαντικά περιορισμένη κινητικότητα λόγω της πανδημίας, καταγράφηκαν μικρά «μπαράζ» βανδαλισμών, το τελευταίο στις 3 Δεκεμβρίου, στην εξωτερική πρόσοψη της συναγωγής και στο μνημείο του Ολοκαυτώματος στη Λάρισα, τα οποία – όπως προέκυψε από την έρευνα των Αρχών – βεβήλωσε ρασοφόρος, ζωγραφίζοντας πάνω τους με σπρέι το χριστόγραμμα. Νωρίτερα, τον Οκτώβριο, καταγράφηκαν τέσσερα περιστατικά.
Στις 5 Οκτωβρίου, δυο μέρες πριν από την καταδικαστική απόφαση για τα μέλη της Χρυσής Αυγής, άγνωστοι έγραψαν το απειλητικό ναζιστικό σύνθημα «Juden raus» («Εβραίοι έξω») με το σήμα των SS κι έναν μαίανδρο, στο εβραϊκό νεκροταφείο της Αθήνας. Στις 10 Οκτωβρίου, το εβραϊκό νεκροταφείο Θεσσαλονίκης «λερώθηκε» με το σύνθημα «Death to Israel» («Θάνατος στο Ισραήλ»). Την επόμενη μέρα, 11 Οκτωβρίου, άγνωστοι έσπασαν τέσσερις τάφους στο εβραϊκό νεκροταφείο της Ρόδου. Και, τέλος, στις 16 Οκτωβρίου, εμφανίστηκε το σύνθημα «With Jews you lose» («Με τους Εβραίους χάνεις») στη Θεσσαλονίκη, στην πρόσοψη του μνημείου που είναι αφιερωμένο στους 50.000 Θεσσαλονικείς Εβραίους που εξοντώθηκαν και το οποίο γίνεται συχνά στόχος βανδαλισμών».[1]
Ο εν Ελλάδι αντισημιτισμός, ενυπάρχει στο πεδίο του κοινωνικού και στην δημόσια σφαίρα, συμβάλλει στη διαμόρφωση και πολιτικών αφηγήσεων που θέτουν ως σημείο αναφοράς τον ‘αρνητικό ρόλο’ του Εβραίου και των Εβραίων στην ιστορία, συν-διαλέγεται ή αλλιώς, συναρθρώνεται με συνωμοσιολογικές ρητορικές που τονίζουν και υπερ-τονίζουν εν προκειμένω την θεωρούμενη ως αρκούντως ‘ύποπτη’ δράση των Εβραίων σε μία σειρά εξελίξεων ανά τον κόσμο, εκεί όπου παράλληλα, νοηματοδοτείται το αρχέτυπο της ‘Εβραϊκότητας’ που όχι μόνο ‘πλήττει,’ αλλά και κινείται συνωμοσιολογικά και παρασκηνιακά για την προώθηση των δικών της στενών συμφερόντων.
Τα επιμέρους χαρακτηριστικά του αντι-σημιτισμού που δεν καθίσταται μονολιθικός και ενιαίος, αλλά αντιθέτως συντίθεται από διάφορες εκφάνσεις, πολιτικές και ιδεολογικές, μπορεί να μας προσφέρουν τα συμπεράσματα της έρευνας σχετικά με τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα, που πραγματοποίησε η ‘Anti-Defamation League’ (ADL). Η έρευνα που διεξήχθη αναδεικνύει το υπόστρωμα των θέσεων που συγκροτούν τον εγχώριο αντισημιτισμό, με τα ποσοστά των Ελλήνων που εκφράζουν διάφορες αντι-σημιτικές θέσεις να είναι ιδιαίτερα υψηλά.
Μεταξύ αυτών των θέσεων ξεχωρίζει το 60% που θεωρεί πως οι Εβραίοι ‘συζητούν πάρα πολύ’ το τι συνέβη στο ‘Ολοκαύτωμα,’ σε ένα σημείο όπου διαφαίνονται τάσεις μίας εσωτερικής σχετικοποίησης της μαζικής Εβραιο-κτονίας που ναι μεν δεν αρνείται το τι έλαβε χώρα, αλλά από την άλλη δε, πιστεύει ό,τι δίδεται υπερβολικά μεγάλη σημασία σε κάτι που συνιστά ένα μόνο από τα γεγονότα της ιστορίας του 20ου αιώνα.
Από την άλλη, το 82% πιστεύει ό,τι οι Εβραίοι ελέγχουν σε μεγάλο ποσοστό τις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές, το 74% ό,τι ασκούν μεγάλη επιρροή επί των διεθνών υποθέσεων, ενώ ένα 69% τείνει να υιοθετεί την θέση ό,τι οι Εβραίοι ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών.[2]
Εάν αθροίσουμε και αξιολογήσουμε τους τρεις τελευταίους δείκτες που δεικνύουν προς τον άξονα της Εβραϊκής ‘κυριαρχίας’ και της Εβραϊκής επιρροής προς ό,τι θεωρείται σημαντικό για την εξέλιξη του κόσμου, θα λέγαμε πως σημασιοδοτούνται οι όροι της οιονεί ‘καχυποψίας’ και ‘δυσπιστίας’ για την Εβραϊκή κοινωνική παρουσία, προβάλλεται η αίσθηση του διαχωρισμού των Εβραίων από ό,τι περιλαμβάνει τον υπόλοιπο κόσμο, στο εγκάρσιο σημείο όπου ο αντισημιτισμός που διαμορφώνεται εδώ, δεν προσιδιάζει προς την κατεύθυνση της ‘απο-απανθρωποίησης’ του Εβραίου, αλλά τρέφεται δραστικά και νοηματικά, από την ‘μη-αποκάλυψη’: Σε αυτό το πλαίσιο, αυτός που δεν ‘βρίσκεται από πίσω,’ που δεν ‘αποκαλύπτει’ την υπόγεια δράση του, αυτός που μηχανορραφεί και επηρεάζει συνεπεία της ‘ανοχής’ που απολαμβάνει και της θέσης που κατέχει στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, κατονομάζεται και είναι ο ‘Εβραίος.’
Έτσι, ο αντισημιτισμός της υπόνοιας δεν είναι μόνο συνωμοσιολογικός, αλλά και μυθευτικός, στο βαθμό που δύναται να αξιοποιήσει μύθους περί της Εβραϊκότητας και δη της ‘κυρίαρχης Εβραϊκότητας’ έτσι όπως αναπαράγονταν και αναπαράγονται σε διάφορες αφηγήσεις. Από τα βάθρα του ‘μοναδικού,’ ο ‘Εβραίος’[3] κυριαρχεί και θέτει στο στόχαστρο ιδιαίτερες κουλτούρες, όπως η ελληνική.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τον διάστικτο από μνήμες και ρητορικές που εμβαπτίζονται στα νάματα του ‘προφητικού,’ ο αντισημιτισμός, και αυτής της μορφής, αναπαράγεται. Με τους όρους του Γάλλου φιλοσόφου των ιδεών Pierre-Andre Taguieff, έχουμε να κάνουμε με μία «νέα αντιεβραϊκή βουλγκάτα»,[4] αρκούντως επιθετική και με μεγάλη αυτοπεποίθηση στο να διεκδικήσει, αφενός μεν σημαντικό χώρο στην δημόσια σφαίρα, και αφετέρου δε την ‘αλήθεια’ και το ‘δίκαιο’ της.
Ο αντισημιτισμός στέκει στο μέσον μίας διαχεόμενης οργής, όντας όσο χρειάζεται λαϊκότροπος, στο βαθμό που δεν ενσκήπτει το ‘κάνε το όπως ο Εβραίος,’ ως εξ ορισμού αντανάκλαση του τρόπου με τον οποίο επιτεύχθηκε η Εβραϊκή-Ισραηλινή ισχύς με μέτωπο τις Ισραηλινο-παλαιστινιακές σχέσεις, όσο και τις σχέσεις του Ισραήλ με Άραβες γείτονες του (ενυπάρχει αυτό το μοτίβο, πλέον), αλλά ο παραμορφωτικός καθρέπτης της ‘άρνησης’ που δηλώνεται ενίοτε ταυτοτικά και πολιτικά: ‘Μη γίνεις όπως ο Εβραίος,’ ήτοι ‘ύπουλος εκμεταλλευτής.’
Ένα συμβολικά ‘βίαιο’ πρόσημο κατατίθεται το οποίο και παράγεται ως υπενθύμιση απώλειας, απώλειας ιστορικής μνήμης και ταυτότητας. «Με τους Εβραίους χάνεις».[5] Η διαπάλη εναντίον του αντισημιτισμού και των διαφόρων όψεων που τον συγκροτούν ειδικότερα, πρέπει να είναι έντονη, συμβολικά και πολιτικά ιδωμένη, δια-κρατώντας ως μείζον διακύβευμα την αντιμετώπιση του στις ρίζες του, κάτι που μπορεί να συμβεί και μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος. Η κοινωνική, πολιτική απίσχναση της Χρυσής Αυγής η οποία παρήγαγε αντισημιτισμό και δεν ήταν η μόνη, δεν σημαίνει και το αυτόματο τέλος του αντισημιτισμού, από την στιγμή όπου οι διάφορες παραφυάδες του, τρέφονται κοινωνικά αλλά και πολιτικά. Μνημονικά και φαντασιακά, χτίζοντας τον ιδεότυπο του εβραϊκού ‘εξαιρετισμού.’
Η βεβήλωση σε τόπους εβραϊκής μνήμης, η αναγραφή ενός λόγου που επιζητεί την ‘έξωση’ του Εβραίου, λειτουργούν ως ένας ακτιβιστικός ( εθνικιστικής-ακροδεξιάς χροιάς), αντισημιτισμός, που παράγεται δίπλα μας, εκφράζοντας την έλλειψη ανοχής, την μνησικακία και την έλλειψη αποδοχής: Ο Εβραίος δεν γίνεται ‘αποδεκτός.’
Και ένα στοιχείο που καταδεικνύει την βαθιά εργασία που πρέπει να επιτελεσθεί πολιτικά, ιστορικά, μνημονικά και γνωσιακά, εναντίον του αντισημιτισμού, το παραθέτει σε άρθρο του καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Γρηγόρης Καλφέλης. Υπό αυτό το πρίσμα, «μόνο το 60% των Ελλήνων πιστεύει ότι το Ολοκαύτωμα ήταν μια «αρνητική εξέλιξη»,[6] με την Εβραϊκή εξόντωση να καταπίπτει στα πεδία της δικαιολογημένης, για ό,τι έχουν ‘διαπράξει ιστορικά, ‘τιμωρίας τους.’ Το στοιχείο αυτό είναι ανησυχητικό, και οφείλει να λειτουργήσει ως σημαίνον όρος κινητοποίησης και δράσης ενάντια στον αντισημιτισμό.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλέπε σχετικά, Μοσχολιού Τζίνα, ‘Μπαράζ επιθέσεων σε εβραϊκούς στόχους προκαλεί ανησυχία για έξαρση του αντισημιτισμού,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 16/12/2020, https://www.tanea.gr/2020/12/16/greece/astynomika/mparaz-epitheseon-se-evraikous-stoxous-prokalei-anisyxia-gia-eksarsi-tou-antisimitismou/ Παρατηρώντας βαθύτερα το όλο αντι-εβραϊκό ή αντι-σημιτικό ‘μωσαϊκό,’ θα αναφέρουμε πως ο συνθηματολογικός λόγος τίθεται στο επίκεντρο, συναρθρώνοντας τον παραδοσιακό ακτιβιστικό αντισημιτισμό ναζιστικής-εθνικοσοσιαλιστικής χροιάς, έτσι όπως αρθρώνεται στον επιθετικό λόγο ‘Juden Raus’ (‘Εβραίοι έξω’), με έναν σύγχρονο αντι-σημιτισμό που εμπεριέχει εντός την εναντίωση στο Ισραήλ που δεν μένει εκεί, αλλά φέρει χαρακτηριστικό επιθυμίας ‘θανάτου’: ‘Θάνατος στο Ισραήλ.’ Ως λόγος και ως έμπρακτος αντι-σημιτισμός, συγκροτείται πάνω στη βάση των θεωρούμενων ως ‘εγκλημάτων’ που διαπράττει το Ισραήλ στην Παλαιστίνη.
[2] Βλέπε σχετικά για τα αποτελέσματα της έρευνας, ‘Anti-Semitism in Greece: A Country Report,’ ΑDL, 2020, https://www.adl.org/resources/reports/anti-semitism-in-greece-a-country-report#anti-semitic-attitudes-data-from-opinion-surveys Το 2014, το ποσοστό των Ελλήνων που υιοθετούν αντισημιτικές θέσεις, έφθανε το 69%, ποσοστό κατά τι υψηλότερο από το αντίστοιχο Δυτικοευρωπαϊκό.
[3] Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη του δημάρχου Ιωαννίνων, Μωυσή Ελισάφ στη δημοσιογράφο Εύη Σαλτού και στην εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ γίνεται λόγος για την ύπαρξη στην Ελλάδα ενός αντισημιτισμού συνωμοσιολογικού αλλά όχι βίαιου. «την πατρίδα μας υπάρχει ένας διάχυτος αντισημιτισμός που έχει επισημανθεί σε πολλές σχετικές έρευνες. Πρόκειται ωστόσο για έναν διάχυτο, υπόκωφο, συνωμοσιολογικό αντισημιτισμό που σε ακραίες περιπτώσεις οδηγεί σε σποραδικούς βανδαλισμούς μνημείων, όπως δυστυχώς και κατ’ επανάληψη έγινε και στην πόλη των Ιωαννίνων. Δεν είναι όμως ένας βίαιος αντισημιτισμός, όπως παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες». Ο πρώτος Εβραίος δήμαρχος σε ελληνική πόλη, υπογραμμίζει μία διάσταση περί του αντισημιτισμού που παρά το ό,τι αντιθέτως πιστεύεται για την προέλευση του αντισημιτισμού, έχει ως αφετηρία την αριστερά. Ο αντισημιτισμός αριστερών οργανώσεων, εκκινεί έχοντας ως υπόδειγμα την ‘σιωνιστική-Ισραηλινή’ ‘καταπίεση’ που ασκείται στους Παλαιστίνιους (οιονεί ‘θυματοποίηση’), στις ‘εγκληματικές’ πολιτικές που εφαρμόζει το Ισραήλ, το οποίο, και εδώ είναι ένα κρίσιμο σημείο, δεν ‘διδάσκεται από το παρελθόν’ του. Παράλληλα με τον αντισημιτισμό που καθίσταται κατά το δοκούν μνημονικός, σημαίνεται ο κατά τον Taguieff, «λυτρωτικός φιλοπαλαιστινισμός». Βλέπε σχετικά, Taguieff Andre-Pierre, ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία,’ Πρόλογος-Μετάφραση-Επιμέλεια: Πανταζόπουλος Ανδρέας, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, σελ. 137. Ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο καθίσταται ο εμφανιζόμενος την περίοδο της πανδημίας, συνωμοσιολογικός αντισημιτισμός, που σπεύδει να κατηγορήσει την ‘Εβραϊκή μασονία’ ως τον ιθύνοντα νου που βρίσκεται πίσω από την ‘τεχνητή κρίση’ (η πανδημία ως ‘δημιούργημα άλλων’).
[4] Βλέπε σχετικά, Taguieff Andre-Pierre, ‘Ο εξτρεμισμός και τα είδωλα του. Επίκαιρες σκέψεις για τον τζιχαντισμό, την άκρα δεξιά, τον αντισημιτισμό, τον λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία…ό.π., σελ. 159.
[5] Βλέπε σχετικά, Μοσχολιού Τζίνα, ‘Μπαράζ επιθέσεων σε εβραϊκούς στόχους προκαλεί ανησυχία για έξαρση του αντισημιτισμού…ό.π. Στην πόλη της Λάρισας, οι επιθέσεις εναντίον του μνημείου του ‘Ολοκαυτώματος’ και της εβραϊκής συναγωγής της πόλης, πραγματοποιήθηκε από ιερέα. Ο ιερέας, ζωγράφισε το χριστόγραμμα ως σύμβολο χριστιανικής, ήτοι ελληνικής ‘υπεροχής’ και ‘νίκης’ επί της εβραϊκής ‘μοχθηρίας,’ δημιουργώντας έναν αντισημιτισμό που αξιο-θεμελιώνεται πάνω στο έδαφος της Εβραϊκής ‘πλημμυρίδας’ που έρχεται να υποσκάψει τα θεμέλια της ελληνικής παράδοσης, γλώσσας, ταυτότητας και θρησκείας. Ο Εβραίος αναπαρίσταται ως ‘ολετήρας,’ φέροντας μαζί του το ‘ψέμα’ και την ‘πλάνη,’ και αντιμετωπίζεται μόνο με την χάρη και την θεϊκή σοφία, με την επίκληση του Χριστού ως ‘υπέρτατου κριτή’ και ‘νικητή.’ Εδώ ο αντισημιτισμός εγγράφει ένα θρησκευτικό-πολιτισμικό υπόβαθρο.
[6] Βλέπε σχετικά, Καλφέλης Γρηγόρης, ‘Η έξαρση του αντισημιτισμού και το Ολοκαύτωμα,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα Σαββατοκύριακο,’ 19-20/12/2020, σελ. 46.