Της Βάννας Σφακιανάκη
Ένα νέο κύμα επιδοτήσεων, στην Ευρώπη και στη χώρα μας, κάνει την «πράσινη μετάβαση» δραματικά ακριβότερη, με τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος να ακολουθούν ανοδική πορεία. Δύο πρόσφατα παραδείγματα το επιβεβαιώνουν.
Η Ευρωπαϊκή «συμμαχία για τα φωτοβολταϊκά»
Ένα από τα στοιχεία της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίσπευση της «πράσινης μετάβασης» αλλά και την μεγιστοποίηση του οφέλους για την Ευρωπαϊκή οικονομία, ήταν η πρωτοβουλία δημιουργίας μιας «συμμαχίας για τα φωτοβολταϊκά» που εγκρίθηκε τον Μάιο του 2022, στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU, με στόχο την επέκταση της χρήσης των τεχνολογιών κατασκευής καινοτόμων φωτοβολταϊκών προϊόντων και εξαρτημάτων.
Η πρωτοβουλία αυτή θα βοηθούσε στην επίτευξη του στόχου εγκατάστασης έργων παραγωγής ηλιακής ενέργειας δυναμικότητας άνω των 320 GW έως το 2025 και σχεδόν 600 GW έως το 2030.[1] Όμως η πολιτική αυτή απέτυχε εξ αιτίας της πολιτικής τιμών της Κίνας που έχει ωθήσει ορισμένους Ευρωπαίους κατασκευαστές στα όρια της χρεοκοπίας. Η SolarPower Europe με επιστολή της προς την Κομισιόν, τον Σεπτέμβριο του 2023, ζήτησε «άμεσα μέτρα για τη στήριξη της βιομηχανίας φωτοβολταϊκών στην Ευρώπη και την προστασία της από ένα δεύτερο κύμα χρεοκοπιών, σχεδόν δέκα χρόνια μετά το πρώτο καταστροφικό κύμα».
«Το κόστος κατασκευής ενός φωτοβολταϊκού στην Ευρώπη είναι υπερδιπλάσιο από την τρέχουσα τιμή spot, δήλωσε η SolarPower Europe στους Financial Times. Η δραματική πτώση των τιμών σημαίνει -σύμφωνα με την επιστολή- πως ο στόχος της ΕΕ να κατασκευάσει 30 GW της αλυσίδας εφοδιασμού φωτοβολταϊκών που υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Συμμαχία Ηλιακής Βιομηχανίας διατρέχει «σοβαρό κίνδυνο»… Υπενθυμίζεται πως, η Ελλάδα, που διέθετε πέντε μονάδες παραγωγής φωτοβολταϊκών στις αρχές της δεκαετίας του 2010, τις είδε να κλείνουν η μία μετά την άλλη λόγω της επιθετικής τακτικής των Κινέζων, που οδήγησε ακόμα και σε πόλεμο δασμών μεταξύ Βρυξελλών και Πεκίνου.».[2]
«Ωστόσο, σύμφωνα στοιχεία της SolarPower Europe, τα οποία παραθέτουν οι Financial Times, από τον περασμένο Αύγουστο οκτώ ευρωπαϊκές εταιρείες της αλυσίδας εφοδιασμού ηλιακής ενέργειας κήρυξαν πτώχευση, διέκοψαν την παραγωγή, προειδοποίησαν για κλείσιμο εργοστασίων ή προχώρησαν σε αναδιάρθρωση των χρεών τους… Επιπλέον, η κυριαρχία της Κίνας στην πράσινη τεχνολογία —που τροφοδοτείται από κρατικές επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων— σημαίνει ότι οι παγκόσμιες οικονομίες θα πρέπει να πληρώσουν επιπλέον 6 τρισεκατομμύρια δολάρια για τις ενεργειακές τους μεταβάσεις χωρίς φθηνές κινεζικές προμήθειες.».[3] Έτσι στην Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργείται μια δισεπίλυτη αντίθεση: από τη μια μεριά ασκούνται πιέσεις να επιβληθούν αυστηροί δασμοί είτε να ληφθούν άλλα μέτρα για τη στήριξη της εγχώριας ηλιακής βιομηχανίας και από την άλλη η επιβολή εμπορικών περιορισμών στον εισαγόμενο εξοπλισμό της ηλιακής ενέργειας βρίσκει αντίθετους όσους υλοποιούν έργα με εισαγόμενο εξοπλισμό.
Το Υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας, εξετάζει τη λήψη μέτρων «προστασίας» των γερμανικών εταιρειών κατασκευής φωτοβολταϊκών απέναντι στον ανταγωνισμό με τις αντίστοιχες κινέζικες εταιρείες. «Η γερμανική βιομηχανία ηλιακής ενέργειας έχει επίσης ήδη επεξεργαστεί μια πρόταση: Οι πρόσθετες δημοπρασίες, στις οποίες κατανέμονται οι επιδοτήσεις για μεγάλα ηλιακά πάρκα, θα πρέπει να προωθούν ιδιαίτερα τις ηλιακές μονάδες με ένα ορισμένο μερίδιο ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας. Η βιομηχανία το ονομάζει αυτό «μπόνους ανθεκτικότητας».[4]
Αν αυτό σημαίνει κρατικές επιδοτήσεις ή προστατευτισμό, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκει πάντα ένα τρόπο να το ξεπεράσει αναλαμβάνοντας η ίδια την πολιτική της στήριξης. «Σε λιγότερο από ένα χρόνο, η Επιτροπή ενέκρινε πάνω από 12 δισ. ευρώ για τη στήριξη στρατηγικού εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για τη μετάβαση στο μηδενικό ισοζύγιο σε 9 κράτη μέλη.».[5]
«Κοινωνικοποιείται» το κόστος σύνδεσης των ενεργειακών έργων στο Δίκτυο
Το Δίκτυο του Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), ως τμήμα του συστήματος παραγωγής μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, ανέκαθεν αποτελούσε «κοινωνικό αγαθό». Όπως ανέκαθεν οι ιδιοκτήτες των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αναλάμβαναν το 100% του κόστους σύνδεσης στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ). Το τελευταίο άλλαξε, με νομοθετικές ρυθμίσεις του 2022 -2023, που προβλέπουν την «κοινωνικοποίηση» του 50% των έργων επέκτασης του Δικτύου για τη σύνδεση των σταθμών τους. Η «κοινωνικοποίηση» λοιπόν που συντελείται με μετακύλιση του 50% του κόστους των αποκλειστικών γραμμών σύνδεσης των σταθμών με το Δίκτυο στους καταναλωτές αποτελεί μια ακόμα επιδότηση προς τα ιδιωτικά ενεργειακά έργα. Η επιδότηση αυτή θα περάσει στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος.
Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις και συσκέψεις των αρμοδίων φορέων, με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας να ανησυχεί για τον κίνδυνο σημαντικής ανόδου των τιμολογίων του Διαχειριστή του Δικτύου (ΑΔΜΗΕ), τον Διαχειριστή του Δικτύου να υπερασπίζεται την πολιτική του Υπουργείου και το Υπουργείο να επιμένει στις νομοθετικές ρυθμίσεις που έχει ήδη κάνει. Ωστόσο δύο παράγοντες βάζουν σε σκέψεις το πολιτικό προσωπικό του Υπουργείου: ο ένας είναι η πιθανότητα να αυξηθούν πράγματι, σημαντικά οι χρεώσεις χρήσης συστήματος αν συνδεθούν στο Σύστημα τα έργα ΑΠΕ που σχεδιάζονται τα επόμενα χρόνια. Ο δεύτερος είναι το ενδεχόμενο η «κοινωνικοποίηση» του 50% του κόστους σύνδεσης να θεωρηθεί από την Κομισιόν ότι αποτελεί κρατική ενίσχυση, από την οποία δεν έχει ληφθεί έγκριση.[6]
Σχετικά με τα παραπάνω ο πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ) Αντώνης Κοντολέων δηλώνει: «Σε κάθε περίπτωση διαφωνούμε με την κοινωνικοποίηση του 50% του κόστους διασύνδεσης αυτών των έργων σε όλους τους καταναλωτές μέσω των χρεώσεων δικτύου. Θεωρούμε ότι έχει υποτιμηθεί η επίπτωση σε βάθος χρόνου στον απλό καταναλωτή καθώς τα κόστη αυτά δεν είναι εφάπαξ αλλά συνεχώς θα προστίθενται νέα (ίδε στόχους ΕΣΕΚ, υπεράκτια αιολικά, αποθήκευση), πλέον του κόστους διασύνδεσης των νησιών τα οποία πράγματι είναι έργα εθνικής σημασίας… Στην ουσία πρόκειται για επιδότηση κατά 50% του κόστους κάθε παραπάνω κατηγορίας παραγωγών για το έργο της διασύνδεσης τους (γραμμή, Μ/Σ, ΚΥΤ) στο δίκτυο μεταφοράς μετά από αίτημα τους για λήψη όρων σύνδεσης και όχι εκ των προτέρων κατασκευή έργων από τον ΑΔΜΗΕ ενίσχυσης του δικτύου των οποίων το κόστος κοινωνικοποιείται κατά 100%.».[7]
Κάπως έτσι και ενώ συνεχίζονται σε κάθε ευκαιρία οι πανηγυρισμοί για τη μείωση της επιβάρυνσης των καταναλωτών από το κόστος των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) με την υλοποίηση των ενεργειακών διασυνδέσεων, δρομολογείται μια αύξηση διαρκώς διογκούμενη στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις των λογαριασμών ρεύματος!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Κομισιόν: Συστήνει “συμμαχία” για αύξηση της ικανότητας παραγωγής φωτοβολταϊκών – Στόχος τα 30 GW ετησίως ως το 2025, energypress.gr
[2] Στα όρια της χρεοκοπίας η ευρωπαϊκή βιομηχανία φωτοβολταϊκών, powergame.gr
[3] Η μεγάλη σκιά στην αγορά ηλιακής ενέργειας της Ευρώπης – Οι πιέσεις στις Βρυξέλλες και η … άλλη άποψη, energypress.gr
[4] Handelsblatt: Στα «σκαριά» μέτρα «προστασίας» των Γερμανών κατασκευαστών φωτοβολταϊκών από Κινέζους ανταγωνιστές, energypress.gr
[5] Σίμσον: Ενισχύεται η χρηματοδότηση και το ρυθμιστικό πλαίσιο για την εγχώρια παραγωγή φωτοβολταϊκών – 400 εκατ. έχουν δοθεί από το Ταμείο Καινοτομίας, energypress.gr
[6] Συνάντηση χθες ΥΠΕΝ-ΡΑΑΕΥ-ΑΔΜΗΕ για την «κοινωνικοποίηση» του 50% του κόστους σύνδεσης των ηλεκτροπαραγωγών – Μπαίνει στο debate και το ευρωπαϊκό πλαίσιο περί κρατικών ενισχύσεων, energypress.gr
[7] Κοντολέων: Απόλυτη διαφάνεια και σεβασμός στους κανόνες, όχι στην κοινωνικοποίηση του 50% του κόστους διασύνδεσης των ιδιωτικών έργων ΑΠΕ, energypress.gr